سرانجام ناتو برای اروپا به کجا ختم خواهد شد؟

گروه بین‌الملل - مصطفی مطهری*: امنیت هزینه دارد؛ این جمله چکیده و خلاصه مطالبات کاخ سفید از اروپا در قبال حفظ ناتو است. این سخن اگرچه تازگی ندارد اما حاوی این موضوع است که ایالات‌متحده آمریکا با راه‌اندازی بازی در زمین ناتو به دنبال کشاندن روزافزون اروپا در مسیر سیاست‌های جهانی واشنگتن است.

به گزارش بولتن نیوز، واقعیت امر این است که کاخ سفید با سیاست تهدید در مورد لزوم بودن یا نبودنِ نهاد ناتو به‌عنوان یک نهاد بین‌المللی با کارکردهای حقوقی – نظامی – امنیتی نهادینه‌شده آن، مفهوم خریدوفروش امنیت و سازوکارهای بازار امنیت را در جهانی که آن را آشوب‌زده می‌داند پایه‌گذاری کرده است.

سخنان و اظهارات گاه‌وبیگاه مقامات آمریکایی از رئیس‌جمهور و وزیر خارجه این کشور در رابطه بااینکه ناتو، در شرایط موجود که اروپا هیچ‌گونه تعهدی در قبال تأمین منابع مالی و پرداخت هزینه‌های بیشتر، به آن را ندارد نشان‌دهنده آغاز تحولی تازه در مسیر همکاری‌های دو سوی اتلاتنیک در ارتباط با فعالیت‌های ناتو به‌عنوان یک سازمان حمایتی اروپا است.

این ادعا زمانی جلوه واقعی‌تر را به خود می‌گیرد که کاخ سفید مدعی شده است که حاضر به پرداخت هزینه‌های سرسام‌آور ناتو نیست. ازاین‌رو با این وضعیت ترجیح خروج از ناتو و یا بی‌اثر سازی ناتو را از مرجحات سیاست‌گذاری‌های خود در قالب ترتیبات منطقه‌ای در اروپا می‌داند.

درواقع واشنگتن با تعیین سرفصل ادامه حیات ناتو برای اروپا منوط به تأمین هزینه‌ها و بودجه‌های مرتبط با این سازمان هدف دوگانه تضعیف اروپا از یکسو و گوشزد کردن این امر که امنیت اروپا بر دوش ایالات‌متحده آمریکا است و اروپا بدون ایالات‌متحده آمریکا دچار ضعف امنیتی خواهد بود از سوی دیگر است؛ بطوریکه با این اهداف دوگانه درصدد است تا اروپا را از عواقب رقابت با هدف گریبان کشی با واشنگتن در آینده بر حذر بدارد.

از سوی دیگر نیز باید توجه داشت که سیاست‌گذاری سیبل قرار دادن ناتو از سوی کاخ سفید برای تسلیم و فرود آوردن سر تعظیم اروپا برابر واشنگتن از طرقی چون برجسته‌سازی امنیت و چارچوب‌های امنیتی که اروپا از فردای بعد از جنگ دوم جهانی بدان وابسته کرده است می‌تواند چالش دوگانه سازی و افتراق را میان اروپا و اتحادیه یورو ایجاد کند که نشانه‌ها و اخبارهای مرتبط دراین‌باره نیز گواه موفقیت این سیاست‌گذاری واشنگتن دراین‌باره است. بطوریکه دغدغه چگونگی تأمین امنیت اروپا در آینده با فقدان ناتو و یا ناتوی بدون چتر حمایتی ایالات‌متحده آمریکا به چالشی اساسی برای اروپا تبدیل‌شده است.

شاید لازم به ذکر باشد که نحوه مواجهه واشنگتن در چند سال اخیر در رابطه با پیمان‌ها و معاهدات چندجانبه و حتی موجودیت‌هایی از قبیل ترتیبات منطقه‌ای حاکی از شکننده بودن آن‌ها است که بیش‌ازپیش موضوع خود متکی بودن و خوداتکایی دولت – ملت‌ها را برجسته کرده است.

 بهر رو ایده وابسته بودن یا فراهم‌سازی شرایط برای مستقل بودن اروپا از ایالات‌متحده آمریکا را که این روزها با چالش، ناتو ماندنی است یا رفتنی است می‌تواند نه‌تنها آینده روابط میان طرفین را مشخص سازد بلکه می‌تواند به‌مثابه یک شمشیر دو لبه عمل کند و بسترهای تقویت و یا تضعیف اروپا را در ابعاد گوناگون فراهم سازد. ازاین‌رو باید منتظر بود تا واکنش‌های اروپا را دراین‌باره مشاهده کرد.

*دکترای علوم سیاسی