حمله به تاسیسات نفتی عربستان؛ ترامپ به دنبال چیست؟

گروه بین الملل: ترامپ که بار‌ها اعلام کرده به دنبال مذاکره با ایران است در واکنش به حملات حوثی‌ها به تاسیسات نفتی عربستان، توپ جنگ را در زمین عربستان انداخت و اعلام کرد آن‌ها باید بگویند مقصر کیست. به نظر نمی‌رسد عربستان، که صبح امروز با امارات هم گفتگو کرده است، حاضر باشد مسئولیت درگیری نظامی به ایران را به عهده گیرد. هزینه چنین جنگی بسیار فراتر از خسارت انفجار در پالایشگاه‌های نفتی است.

به گزارش بولتن نیوز، شب گذشته رئیس جمهور آمریکا در توئیتی اعلام کرد اگر عربستان عامل حمله به تاسیسات نفتی آرامکو را معرفی کند، آمریکا آماده اقدام نظامی است. ترامپ هرچند اعلام کرد می‌داند این حملات کار چه کسی است، اما اسمی از ایران نبرد.

ساعاتی پیش سید عباس موسوی، سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان ادعا‌های اخیر در مورد نقش ایران در حمله به آرامکو را بی اساس و در راستای دروغ حداکثری مقامات آمریکا دانست.

روز شنبه و بعد از حمله پهپادی به تاسیسات نفتی عربستان در بقیق و خریص، پمپئو رسما ایران را متهم کرده بود. وزیر امور خارجه آمریکا با ادعای اینکه ایران در بیش از ۱۰۰ حمله به عربستان دست داشته گفته بود «... ایران اکنون یک حمله بی‌سابقه را علیه عرضه جهانی انرژی به راه انداخت. هیچ شاهدی وجود ندارد که حملات از یمن انجام شد. از همه ملت‌ها می‌خواهیم که صریحا و علنا حملات ایران را محکوم کنند...». محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران در واکنش به سخنان پمپئو گفت: «مایک پمپئو که در "فشار حداکثری" شکست خورده است، به "دروغ حداکثری" روی آورده است.»

بامداد شنبه، ۲۳ شهریور پالایشگاه بقیق، وابسته به بزرگترین پالایشگاه نفتی جهان در شرق عربستان و همچنین میدان نفتی حقل خریص مورد حمله هوایی قرار گرفت. این حملات تولید ۵.۷ میلیون بشکه نفت را مختل کرده است (بیش از ۵ درصد نفت جهانی.) حوثی‌های یمن مسئولیت "بزرگترین عملیات پهپادی در عمق عربستان" را پذیرفتند و اعلام کردند حملات به تاسیسات آرامکو با ۱۰ پهپاد انجام گرفته است. این گروه یمنی، تهدید کرد حملاتش به عربستان را افزایش می‌دهد.

در حالی که مقامات عربستانی قول جبران اخلال در تولید نفت را داده اند، حالا پس از گذشت بیش از دو روز از این حملات قیمت هر بشکه نفت خام ۲۰ درصد افزایش یافته است و پیش بینی می‌شود این روند صعودی باشد. بهای نفت در حال حاضر به بالاترین حد در چهار ماه گذشته رسیده است. قیمت نفت خام برنت که پیش از تعطیلی بازار‌های جهانی حدود ۶۰ دلار بود امروز تا نزدیک ۶۹ دلار در هر بشکه هم رسید.

وزیر نفت عربستان، که قول جبران کمبود عرضه در بازار نفت را با استفاده از ذخایر این کشور داده بود به طور تلویحی ایران را عامل حملات دانست. وی مدعی شد حملات شرق عربستان در امتداد حملات نفتکش‌ها در دریای عمان هستند. اما به نظر نمی‌رسد با توجه به خسارات احتمالی مقامات عربستان تمایلی به شروع درگیری با ایران داشته باشند.

ساعاتی پیش بن سلمان، ولیعهد عربستان با بن زائد، ولیعهد ابوظبی در مورد حمله به تاسیسات نفتی عربستان گفتگو کرد. بن سلمان مدعی شد چنین اقداماتی ثبات و صلح را در منطقه تضعیف می‌کند. بن زاید هم اعلام کرد امنیت امارات و عربستان جدا از هم نیست. گفتنی است اردیبهشت ماه سال جاری، امارات در حوادث انفجار نفتکش‌ها در بندر فجیره نه تنها ایران را متهم نکرد بلکه در بیانیه نخست خود حتی از نام نفتکش استفاده نکرد و گفت: «کشتی‌های تجاری». این در حالی است که پمپئو ایران را مسئول آن حملات دانسته بود.

حالا به نظر می‌رسد ترامپ با توییت شب گدشته عربستان را در موقعیت مشابه امارات در اردیبهشت سال جاری قرار داده است. امارات بعد از آن حادثه حتی مذاکرات و دیدار‌هایی با مقامات ایرانی داشته است. حالا باید دید رویکرد عربستان در قبال این حملات چه خواهد بود.

رویکرد ترامپ در قبال ایران؛ جنگ یا مذاکره
علاوه بر این با فرض اینکه عربستان ایران را عامل حملات به آرامکو اعلام کند؛ آیا تهدید ترامپ به اقدام نظامی جدی خواهد بود؟ ترامپ بار‌ها از عدم تمایل به درگیری نظامی با ایران گفته و اعلام کرده است قصد مذاکره با ایران را دارد.

اما شب گذشته و در حالی که پیشتر پمپئو اعلام کرده بود، رئیس جمهور آمریکا آماده ملاقات بدون شرط با ایران است، ترامپ در توییتی نوشت: «رسانه‌های اخبار جعلی می‌گویند من مایلم با ایران ملاقات کنم، "بدون پیش شرط". (طبق معمول!) این یک بیانیه نادرست است.»

امیر علی ابوالفتح، کارشناس مسائل آمریکا در گفتگو با فرارو به بررسی رویکرد آمریکا در قبال ایران پس از حملات آرامکو می‌پردازد.

این تحلیلگر مطالعات آمریکا در مورد نوسان در اظهارات ترامپ مبنی بر مذاکره با ایران گفت: خیلی اطمینان نداریم که ترامپ از ابتدا خواهان رسیدن به توافق با ایران بوده باشد. البته سابقه ترامپ نشان می‌دهد که او علاقه‌مند است به توافقات نمایشی دست پیدا کند؛ یعنی دیدار همراه با تبلیغات، حضور در تلوزیون، عکس، فیلم و... برای او اهمیت زیادی دارد.

او افزود: اما خیلی اطمینانی به اینکه مذاکرات معطوف به یک نتیجه مشخص، حداقل برای طرف مقابل شود، وجود ندارد؛ مانند تجربه کره شمالی. از این جهت صحبت‌هایی که ترامپ تاکنون انجام می‌داد مبنی بر اینکه با ایران گفتگو و توافق می‌کند و مشکل ایران را در ۲۴ ساعت حل می‌کند، بخشی از تبلیغاتی است که ترامپ از طریق دیپلماسی عمومی پیگیری می‌کند.

ابوالفتح گفت: اما چند اتفاق در روز‌های اخیر رخ داده که با توجه به آن‌ها به نظر می‌رسد ترامپ از این رویکرد هم در حال فاصله گرفتن است. یکی اینکه شائبه اینکه ترامپ مایل است تحریم‌های ایران را کاهش دهد و همین باعث خروج بولتون از کاخ سفید شده، با اعتراضاتی به خصوص بین جمهوری خواهان همراه بوده است. افرادی مثل مارک روبیو، تد کروز انتقاد کردند که نباید رییس جمهور مسیری را طی کند که پیش از این اوباما طی می‌کرد. حتی پیش از این اعضای تیم اوباما مثل آقای بن رودز تلویحی ترامپ را به تمسخر گرفته بودند که او به خاطر یک دیدار با رئیس جمهور ایران می‌خواهد تحریم‌ها را کاهش دهد. بنابر این ترامپ برای اینکه آن فضا را بشکند الان عنوان می‌کند که این موضوع که او آماده مذاکرات بدون پیش شرط با ایران بوده توسط رسانه‌های جعلی پخش شده است.

این کارشناس مسائل آمریکا گفت: نکته دوم این است که به احتمال قریب به یقین، ترامپ پالس‌هایی از تهران دریافت کرده که نشان می‌دهد روحانی آماده دیدار در شرایط کنونی نیست. حداقل بدون اینکه در تحریم‌ها تغییری ایجاد شود دیداری انجام نمی‌شود و ترامپ برای آنکه بیش از این مورد انتقاد قرار نگیرد دست بالا را گرفته است و عنوان می‌کند مذاکرات حتمی نخواهد بود.

ابوالفتح ادامه داد: مورد سوم اتفاقات عربستان است. آمریکایی‌ها انگشت اتهام را به سمت ایران نشانه رفته اند و در این شرایط در حالی که وزیر خارجه رسما ایران را به دخالت در حمله به پالایشگاه متهم کرده است و ترامپ هم تلویحا گفته می‌دانیم کار چه کسی بوده، به نظر می‌رسد دوباره تنش در روابط ایران و آمریکا تشدید شده است و احتمال وقوع یک درگیری عمدی یا سهوی قوت گرفته و در این شرایط جایی برای مذاکره کردن و اعلام آمادگی برای گفتگو و دیدار نیست.

او گفت: به این دلایل می‌بینیم ترامپ رویکرد خود را تغییر داده است و همزمان با دستور استفاده از دخایر استراتژیک برای جبران مشکل نفت عربستان توییت کرد و گفت: این فیک نیوز است که اعلام کرده من آماده مذاکره بدون شرط با ایران هستم.

تهدید ترامپ به اقدام نظامی چقدر جدی است؟
ابوالفتح در مورد توییت شب گذشته ترامپ در مورد اقدام نظامی علیه عامل حمله به آرامکو گفت: ترامپ زرنگی خاصی در این توییت داشت، در حقیقت توپ را به زمین عربستان فرستاد و اعلام کرد پادشاهی عربستان باید اعلام کند مسئول این اتفاق کیست.

او ادامه داد: در مراودات قبلی آمریکا به عنوان یک ابر قدرت و کشوری که امکانات رصد حمله‌ها و اقدامات نظامی و تروریستی را در اختیار دارد اعلام می‌کرد فلان گروه تروریستی اقدام نظامی انجام داده و اقدام متقابل انجام می‌داد. این بار ترامپ برخلاف پمپئو که مستقیما ایران را خطاب قرار داده و مسئول این کار معرفی کرده، کار را بر عهده عربستان قرار داده است و تلویحا گفته اگر عربستان ایران را به عنوان مسئول حملات معرفی کند، در این صورت آمریکا ممکن است وارد جنگ شود.

این کارشناس مسائل بین الملل افزود: ممکن است عربستان مصلحت سنجی کند تا صدمات بیشتری نخورد. شاید مثل واقعه حمله به نفتکش‌ها در فجیره که اماراتی‌ها اعلام نکردند مسئولیت با ایران است، ممکن است این بار عربستان هم این موضوع را مشمول گذر زمان کند و صراحتا ایران را مسئول عنوان نکند، یا نهایتا اعلام کند ایران از طریق یمن و گروه‌های نیابتی در یمن این کار را کرده است و توجه آمریکا را به یمن جلب کند تا شاید اقدام نظامی در یمن صورت گیرد.

ابوالفتح گفت: از این جهت اگر ترامپ واقعا برای جنگ مصر بود می‌توانست مثل پمپئو توییت کند و بگوید ایران مسئول حمله بوده است و به عنوان فرمانده کل نیرو‌های مسلح دستور حمله به بدهد؛ کاری که در مورد سوریه کرد و قضیه را خیلی سریع انجام دارد.

این کارشناس مسائل آمریکا در پایان گفت: واگذار کردن اعلام مقصر به عربستان سعودی در کشاکش مسائل سیاسی و امنیتی خاورمیانه، به این معنی است که ترامپ واقعا مایل نیست بین ایران و آمریکا برخورد نظامی شکل بگیرد.