اعلام جرم‌ علیه رفتار انسان‌ها با کره زمین

به گزارش بولتن نیوز، شورای جهانی تنوع زیستی موسوم به IPBES حاصل یک پژوهش پردامنه و چند ساله در مورد معضلات جهانی در این حوزه را در پاریس منتشر کرد.

این نهاد وابسته به سازمان ملل متحد در تازه‌ترین گزارش خود هشدار داده که حدود یک میلیون گونه گیاهی و جانوری در سراسر جهان در معرض انقراض قرار دارند و بسیاری از آنها ممکن است "تا چند دهه دیگر" کاملا منقرض شوند.

بنابر گزارش خبرگزاری فرانسه پژوهشگرانی که در تهیه این گزارش دخیل بوده‌اند خواستار ایجاد تغییرات اساسی به خصوص در سیاست‌های حوزه کشاورزی و دامپروری شده‌اند.

در این گزارش که در ۱۸۰۰ صفحه تنظیم شده تاکید می‌شود که انسان‌ها از طریق تخریب جنگل‌ها و مرجان‌های دریایی و از میان بردن حشرات زمینه ادامه حیات خود را نابود می‌کنند و ادامه حیات صدها هزار گونه گیاه و جانور را به خطر می‌اندازند.

بر اساس گزارش شبکه خبری بی‌بی‌سی، گزارش تنوع زیستی سازمان ملل متحد نشان می‌دهد که بشر تاثیر ویرانگری بر خشکی‌،‌ دریاها و هوا داشته و اکنون یک میلیون گونه جانوری و گیاهی در معرض انقراض قرار دارند.

طبیعت در همه جا با سرعتی بی‌سابقه در حال ویرانی است و علت آن هم بیش از هر چیز نیاز سیری‌ناپذیر ما به غذا و انرژی بیشتر است.

بر اساس این تحقیق،‌ این روند ممکن است فقط در صورتی متوقف شود که یک "تغییر اساسی" در همه زمینه‌هایی که انسان با طبیعت در ارتباط است اتفاق بیفتد.

"هیات بین‌دولتی تنوع زیستی و خدمات اکوسیستم" (IPBES) در طول سه سال این تحقیق جهانی را تهیه کرده است. گزارش کامل بالغ بر ۱۸۰۰ صفحه است و در آن به بیش از ۱۵ هزار منبع ارجاع داده شده است.

همزمان با این گزارش یک خلاصه ۴۰ صفحه‌ای هم منتشر شد. این گزارش‌ شاید یکی از قوی‌ترین اعلام جرم‌ها درباره رفتار انسان‌ها با کره زمین باشد.

در این گزارش آمده بشر همواره در طول تاریخ به کره زمین آسیب زده اما آنچه که در ۵۰ سال گذشته اتفاق افتاده خراش‌ها را به زخم‌‎های عمیق تبدیل کرده است.

از سال ۱۹۷۰ میلادی،‌ جمعیت جهان دو برابر شده، اقتصاد جهانی چهار برابر شده و تجارت جهانی بیش از ۱۰ برابر افزایش پیدا کرده است.

برای تولید غذا و پوشاک و تامین انرژی این جهان رو به رشد،‌ جنگل‌ها بویژه در مناطق استوایی با سرعتی شگفت‌انگیز نابود شدند.

بین سال‌های ۱۹۸۰ تا سال ۲۰۰۰ میلادی،‌ ۱۰۰ میلیون هکتار جنگل‌ استوایی ناپدید شدند؛‌ بیشتر در اثر دامداری در آمریکای جنوبی و مزارع تولید روغن پالم در جنوب شرق آسیا و وضعیت تالاب‌ها از جنگل‌ها بدتر بوده است؛ در سال ۲۰۰۰ میلادی فقط ۱۳ درصد از تالاب‌هایی باقی مانده که ۳۰۰ سال پیش وجود داشتند.

شهرهای ما مدام گسترش پیدا کرده‌اند و از سال ۱۹۹۲، فضاهای شهری دو برابر شده‌اند. همه این فعالیت‌های انسان‌ها به نابودی جانوران و گیاهان در مقیاسی بسیار وسیع‌تر از قبل منجر شده است.

بر اساس این ارزیابی جهانی،‌ به طور متوسط حدود ۲۵ درصد کل گیاهان و جانوران در معرض نابودی قرار دارند.

آمار جهانی تعداد حشرات مشخص نیست اما کاهش مدام تعداد آنها در برخی مناطق ثبت شده است.

همه اینها نشان می‌دهد که چطور اکنون حدود یک میلیون گونه گیاهی و جانوری با خطر انقراض در دهه‌های آینده روبرو هستند و میزان تخریب طبیعت ده‌ها تا صدها برابر بیشتر از متوسط میزان آن در ۱۰ میلیون سال گذشته بوده است.

دکتر "کیت برامان" از دانشگاه مینه‌سوتای آمریکا و از تهیه‌کنندگان اصلی این گزارش می‌گوید: ما در این گزارش کاهش بی‌سابقه تنوع زیستی را ثبت کردیم. سرعت این تخریب و گستردگی آن بی‌سابقه است.

وی می‌گوید: وقتی جمع‌بندی کردیم از شدت زوال و نابودی گونه‌های زیستی و هر آنچه که طبیعت عرضه می‌کند، یکه خوردم.

در بخشی از این گزارش به میزان تنزل بی‌سابقه کیفیت خاک اشاره شده که باعث شده تولید محصولات کشاورزی از زمین‌های زیر کشت ۲۳ درصد کاهش پیدا کند.

اشتهای سیری‌ناپذیر ما کوهی از زباله ایجاد کرده و از سال ۱۹۸۰ آلودگی پلاستیکی ۱۰ برابر شده است.

ما هر سال حدود ۳۰۰ تا ۴۰۰ میلیون تن فلزات سنگین، انواع حلال‌ها،‌ لجن‌های سمی و انواع دیگر فاضلاب‌ را وارد آب‌های کره زمین می‌کنیم.

چه کسی مسئول این بحران است؟‌

نویسندگان این گزارش می‌گویند که عوامل زیادی در ایجاد این وضعیت دخالت داشتند اما تغیییر کاربری زمین یکی از اصلی‌ترین عوامل بوده است. علفزارهای طبیعی تبدیل به مزارع کشاورزی شده، جنگل‌های کهنسال جای خود را به جنگل‌های مصنوعی داده یا به مراتع و مزارع تبدیل شده‌اند. این اتفاق در بسیاری از مناطق جهان بویژه مناطق استوایی افتاده است.

از سال ۱۹۸۰ میلادی، بیش از نیمی از رشد کشاورزی در جهان به بهای نابودی جنگل‌ها بوده است.

همین اتفاق در دریاها هم افتاده و در سال ۲۰۱۴ میلادی فقط ۳ درصد اقیانوس‌ها زیر فشار انسان‌ نبوده است. ماهیگیری به بیشترین حد خود رسیده است و در سال ۲۰۱۵،‌ یک سوم صید ماهی به شیوه‌های ناپایدار بوده است.

آمارکاهش

خطر انقراض گونه‌ها: حدود ۲۵درصد همه گونه‌های جانوری و گیاهی در خطر انقراض قرار دارند.

اکوسیستم‌های طبیعی: بر اساس تازه ترین آمار به طور متوسط حدود ۴۷ درصد از اکوسیستم‌های طبیعی نابود شده‌اند.

زیست توده یا بیومس و فراوانی گونه‌ها: زیست توده انواع پستانداران وحشی ۸۲ درصد کمتر شده است. از سال ۱۹۷۰ میلادی تنوع مهره‌داران مرتب کم شده است.

طبیعت برای مردم بومی: مردم محلی می‌گویند ۷۲ درصد عناصر طبیعی که برای آنها مهم هستند در حال ویرانی هستند.

در آینده چه خواهد شد؟

اینکه در آینده چه خواهد شد،‌ همه به ما بستگی دارد.

تهیه کنندگان این گزارش به سناریوهای مختلف فکر کرده‌اند،‌ از جمله اینکه کار خاصی انجام نشود و همچنین در پیش گرفتن راه‌هایی که برای محیط زیست بهتر باشد.

تقریبا همه پیش‌بینی‌ها حاکی است که روند رشد منفی طبیعت تا سال ۲۰۵۰ میلادی و پس از آن هم ادامه خواهد داشت و تنها سناریویی که به فاجعه اکولوژیک منجر نخواهد شد،‌ چیزی است که دانشمندان به آن "تغییرات بنیادین" می‌گویند.

این تحقیق به دولت‌ها نمی‌گوید که چه کار کنند ‌اما راهنمایی‌های بسیار مفیدی می‌کند.

یک ایده مهم این است که جهان به سمت "یک الگوی ثابت و محدود رشد اقتصادی" تغییر جهت دهد.

در این گزارش پیشنهاد شده از تولید ناخالص داخلی به عنوان شاخص کلیدی رشد اقتصادی دست برداریم و به جای آن رویکردهای جامع‌تری را استفاده کنیم که به کیفیت زندگی و تاثیر پایدار بر محیط زیست توجه دارد.

در این گزارش آمده که در حال حاضر مفهوم "کیفیت خوب زندگی" با مصرف بیشتر در همه زمینه‌ها همراه است. این همان چیزی است که باید تغییر کند.

به همین ترتیب رویکرد ما به انگیزه‌های مالی‌ای که به تنوع زیستی صدمه می‌زنند باید تغییر کند.

"اندرو نورتون"،‌ مدیر موسسه محیط زیست و توسعه می‌گوید: مهمتر از همه این است که دولت‌ها باید از کمک کردن به صنایع مخرب از جمله سوخت‌های فسیلی،‌ ماهیگیری‌های صنعتی و کشاورزی خودداری کنند.

وی تاکید دارد: غارت زمین و اقیانوس‌ها متوقف شود، به بهای محیط زیستی تمیز، ‌سالم و متنوع برای میلیاردها زن و مرد و بچه که در حال حاضر و آینده بتوانند از آن بهره ببرند.

با توجه به اینکه ناظران می‌گویند که یک سوم زمین‌های ما باید محافظت شوند،‌ مناطق حفاظت شده در خشکی و دریاها باید مدام افزایش پیدا کند.

"جاناتان بیلی" از انجمن جغرافیای ملی می‌گوید: ما باید به بازسازی طبیعت و نوآوری دست بزنیم. فقط از این راه است که می‌توانیم برای نسل‌های آینده یک سیاره سالم با محیط زیست پایدار بر جا بگذاریم.

آیا این خطرناک‌تر از تغییرات اقلیمی است؟

پژوهشگران می‌گویند که دمای هوا از سال ۱۹۸۰ دو برابر شده و این تاثیر زیادی بر تنوع زیستی گذاشته، برخی گونه‌ها را محدودتر و برخی را حتی در معرض خطر انقراض قرار داده است.

بر اساس توافق اقلیمی پاریس باید تا سال ۲۰۳۰ تولید گازهای گلخانه‌ای به حدی کم شود که دمای کره زمین در مقایسه با شروع انقلاب صنعتی بیشتر از دو درجه افزایش نیافته باشد.

تهیه کنندگان این تحقیق امیدوارند این گزارش باعث شود تهدید گونه‌های جانوری و گیاهی هم مانند گرم شدن هوای زمین جدی گرفته شود.

چه کاری از دست ما بر می‌آید؟

تغییر اساسی فقط به دولت‌ها و مسئولان محلی محدود نمی‌شود. تک تک افراد می‌توانند در تغییر نقش داشته باشند.

کیت برامان از نویسندگان این گزارش می‌گوید: می‌دانیم که شیوه غذا خوردن امروز آدم‌ها اغلب هم برای سلامتی خود آنها ضرر دارد هم برای کره زمین. ما می‌توانیم به عنوان یک فرد با تغذیه متنوع که بیشتر از سبزیجات تشکیل شده باشد سالم‌تر زندگی کنیم و همچنین با روش‌های پایدار کشاورزی، محیط زیست و کره زمین را هم سالم نگهداریم.

نویسندگان این گزارش معتقدند افراد به عنوان یک مصرف کننده با تغییر سبک زندگی می‌توانند در سیاست‌ها تغییر ایجاد کنند.

دکتر "رینکو رای چودهاری"، ‌از دانشگاه کلارک در ماساچوست آمریکا نیز می‌گوید: مثلا این خیلی مهم است که جامعه بر سوخت‌های تجدیدپذیر بیشتر از سوخت‌های فسیلی سرمایه گذاری کند. اما چطور؟ از راه تغییر عادت‌های فردی و همچنین از طریق صندوق‌های رای و به جای اینکه فقط سعی کنید با خاموش کردن چراغ‌ در مصرف انرژی صرفه جویی کنید،‌ کارهای دیگری هم هست.

بنابر گزارش دویچه‌وله، روبرت واتسون، مدیرکل تشکیلات IPBES معتقد است که انقراض گونه‌ها دست‌کم به همان اندازه مخاطره‌انگیز است که تغییرات اقلیمی. او هشدار می‌دهد که ما انسان‌ها با ادامه وضعیت کنونی بنیادهای اقتصاد و معیشت خود را نابود می‌کنیم.

به گفته واتسون انقراض گونه‌های گیاهی و جانوری برای "امنیت غذایی، سلامت و کیفیت زندگی در سراسر جهان" یک تهدید جدی به شمار می‌رود.

در گزارش یادشده تاکید شده که حشرات بیش از گونه‌های دیگر در معرض انقراض قرار دارند. از میان رفتن بسیاری از گونه‌های حشرات تاثیری مستقیم بر طبیعت و بخش‌های مختلف زندگی و فعالیت انسان‌ها، از جمله در فعالیت‌های کشاورزی و باغداری خواهد داشت.

مطابق برآوردها تعداد حشرات در اروپا طی سه دهه گذشته حدود ۸۰ درصد کاهش یافته است.

"ژوزف زته‌له"، کارشناس بیولوژی یک مرکز پژوهش محیط زیست در لایپزیگ آلمان و عضو هیئت رئیسه گروه پژوهشگران سازمان ملل می‌گوید با یافته‌های جدید دیگر کسی نمی‌تواند ادعا کند "ما نمی‌دانستیم".

پژوهشگران تنوع زیستی، همچون فعالان مقابله با تغییرات اقلیمی به طور مشخص خواستار توسعه پایدار و آینده‌نگر کشاورزی، اعمال محدودیت‌های موثر در میزان صید آبزیان و اصلاح کمک به حفظ محیط زیست از منابع عمومی شده‌اند.

"سونیا شولتسه"، وزیر محیط زیست آلمان گزارش سازمان ملل را "پیام بیدار باش" خوانده و خواهان یک توافق‌نامه بین‌المللی در مورد حفاظت از گونه‌ها مانند توافق‌نامه پاریس برای مقابله با تغییرات اقلیمی شده است.

بنابر این گزارش، انقراض گونه‌های گیاهی و جانوری مرزی نمی‌شناسد و تقریبا تمام کشورها و مناطق جهان به نوعی درگیر و متاثر از این روند هستند. مسئولان اداره ملی حفاظت از محیط زیست افغانستان ماه گذشته از در معرض انقراض بودن حدود ۱۵۰ نوع حیوان در این کشور خبر دادند.

در بررسی‌های محلی بیشتر انقراض حیوانات و گیاهان شناخته شده در مرکز توجه قرار دارد. در پژوهش‌های بین‌المللی به گونه‌های دیگر نیز توجه می‌شود که گرچه برای عموم مردم آشنا نیستند، اما جزئی از چرخه تنوع زیستی محسوب می‌شوند و از میان رفتن‌شان گونه‌های دیگر را نیز به خطر می‌اندازد.