جمعی از محققان جوان خواستار بازنگری در سیاست حمایتی دولت

گروه اقتصادی: ۴۰ محقق جوان کشور در حوزه اقتصاد در بیانیه‌ای با انتقاد از قیمت های یارانه‌ای، تعیین دستوری قیمت و تداوم توزیع یارانه پنهان، با ارائه پیشنهاداتی، خواستار بازنگری ریشه‌ای در سیاست حمایتی دولت شدند. 

متن کامل بیانیه به این شرح است:

به گزارش بولتن نیوز، عدالت یکی از آرمانهای انقلاب اسلامی بود؛ اما به وجود تلاش های فراوان، نسبت به آنچه در نظر داشتیم، «در زمینه عدالت عقب مانده ایم». ریشه ناکامی در عدالت اقتصادی را می توان در نوع سیاست حمایتی مان یافت. در این چهل ساله، شالوده سیاست های حمایتی دولت، حمایت از مصرف کنندگان از طریق عرضه کالا با قیمت های یارانه ای و تعیین دستوری قیمت بوده است؛ تخمین های مختلف، یارانه پنهان در قیمت حامل های انرژی را بین ۶۰۰ تا ۹۰۰ هزار میلیارد تومان در سال اعلام کرده اند که معادل روزی ۲ تا ۳ دلار یارانه پنهان برای هر ایرانی است؛ لیکن یارانه پنهان، یکسان توزیع نمی شود. ساکنین شهرهای بزرگ مثل تهران، چندین برابر حاشیه نشینان، کارگران ساده و روستائیان از یارانه پنهان بهره می برند.

به سه دلیل نتیجه مستقیم قیمت های یارانه ای را عقب ماندن از آرمانهای عدالت خواهانه می دانیم:

اول: بهره مندترین افراد از یارانه پنهان در قیمت، طبعا پرمصرف ترین ها هستند نه نیازمندترین ها.

دوم: قیمت های یارانه ای مزیت های نسبی را مخدوش می کنند و بهره وری تولید را کاهش می دهند.

سوم: در کنار قیمت های یارانه ای، بازار سیاه و قیمت های مرزی شکل می گیرند، لذا مشوق رانت جویی و قاچاق می شوند.

نگرانی از افزایش فقر معیشتی، تولید غیربهینه و فساد، ما را بر آن داشت تا طرحی به منظور بازنگری ریشه ای در سیاست حمایتی دولت، با این مولفه های اصلی پیشنهاد کنیم:

۱-حذف تدریجی یارانه پنهان حامل های انرژی و توزیع نقدی و یکسان عواید آن در جامعه به صورت درآمد پایه همگانی، موثرترین راه تحقق عدالت اقتصادی است.

۲-درآمد پایه همگانی باید مستقل از بودجه بوده و تنها از محل اصلاح قیمت حامل های انرژی تامین شود؛ اگر درآمد پایه همگانی برای بودجه تعهدآور باشد، به کسری بودجه منجر می‌شود و متعاقبا سیاست گذاری بودجه ای و سیاست گذاری پولی را مختل می کند؛ لذا تاسیس یک صندوق انرژی، با بهره مندی یکسان تک تک ایرانیان پیشنهاد می‌شود؛ عواید ناشی از حذف یارانه پنهان در قیمت حامل های انرژی، وارد صندوق انرژی خواهد شد و موجودی صندوق، به صورت هفتگی و یکسان، بین تک تک ایرانیان توزیع می‌شود؛ در نتیجه میزان درآمد پایه همگانی، رقم ثابت از پیش تعهد شده ای نخواهد بود، بلکه رابطه مستقیم با میزان اصلاح قیمت حامل های انرژی خواهد داشت.

۳-حذف یارانه پنهان حامل های انرژی باید تدریجی و مستمر تا رسیدن قیمت به هزینه فرصت صادرات ادامه یابد؛ تغییر ناگهانی قیمت، فرصت اصلاح الگوی مصرف را به جامعه نمی دهد؛ لذا رکودزاست. تعهد به حذف مستمر مداخلات قیمتی، افق بلندمدت را روشن می کند و مشوق بهینه سازی مصرف انرژی است.

۴-با تغییر سیاست حمایتی از قیمت های یارانه ای به نظام درآمد پایه همگانی، باید فرآیند حذف تدریجی یارانه پنهان در سایر کالاها نیز آغاز شود تا از آن پس، حمایت از مصرف کنندگان بر مبنای افزایش بهینگی تولید و مصرف و از طریق نظارت بر کیفیت و رقابت صورت گیرد.

۵- با حذف یارانه های پنهان، ممنوعیت های صادراتی و موانع وارداتی دیگر توجیهی ندارند، لذا باید تجارت، تسهیل گردد. تسهیل تجارت، تاکید بر کیفیت و رقابت، حذف دخالت های موردی و صلاحدیدی دولت و کنار گذاردن واردات یارانه ای به عنوان ابزار تنظیم بازار، موثرترین راه افزایش بهره وری و کاهش قاچاق و رانت است.

تحقق عدالت، افزایش بهینگی و سلامت فعالیت های اقتصادی، متنافر نیستند. با حذف مداخلات قیمتی و تبدیل یارانه پنهان به درآمد پایه همگانی، می توان هر سه را محقق کرد. اما باید دقت داشت:

۱) درآمد پایه همگانی مستقل از بودجه، و تنها از محل اصلاح قیمت حامل های انرژی باشد.

۲) فرایند جایگزینی یارانه پنهان با درآمد پایه همگانی تدریجی و مستمر باشد.

۳) برقراری درآمد پایه همگانی، توأم با حذف تدریجی یارانه پنهان سایر کالاها باشد.

۴) همزمان با حذف یارانه پنهان، تجارت بخش خصوصی به تدریج تسهیل گردد.

جمعی از محققان جوان کشور. (بهمن ماه ۱۳۹۷)

این بیانیه که به همت چهل نفر از محققان جوان حوزه های اقتصادی و اجتماعی تهیه شده است، توسط تعداد زیادی از استادان، پیشکسوتان و چهره های سرشناس بخش های مختلف اقتصادی و اجتماعی مورد تایید قرار گرفته است.

تهیه کنندگان بیانیه (به ترتیب الفبا)

امضا کنندگان، پیشکسوتان و حامیان بیانیه (به ترتیب الفبا)

روح الله اسکندری، هانیه افشارناصری، مرتضی الله‌داد (معاون اقتصادی اتاق بازرگانی ایران)، میثم اللهیاری، ناصر امن‌زاده، صدرا امیری مقدم، مرتضی ایمانی راد، حمید آذرمند (فعال اقتصادی)، محمد ابراهیم آقابابایی (هیات علمی دانشگاه خوارزمی)، محمود بت شکن (مدرس دانشگاه)، بهروز بنیادی (نماینده مردم کاشمر، خلیل آباد، و بردسکن در مجلس)، حسین بوستانی (فعال بازار سرمایه)، رضا بوستانی (تحلیلگر بازارهای پولی)، حمید بوستانی فر، حمید پاک طینت، احمد پویان فر (فعال بازار سرمایه)، احمد پیوندی (استاد دانشگاه میشیگان)، مهدی ترابیان (فیزیکدان و مدرس دانشگاه)، امیر تقی خان تجریشی (فعال بازار سرمایه)، سعید تقی ملایی، ایرج توتونچیان، پویا جبل عاملی (کارشناس بانک مرکزی)، برزین جعفرتاش امیری، محسن جلال‌پور (رییس سابق اتاق بازرگانی ایران)، شهاب جوانمردی (فعال در حوزه فناوری اطلاعات)، شاهین چراغی (فعال بازار سرمایه)، محمد حسین حسین زاده بحرینی (نماینده مردم مشهد و کلات در مجلس)، فرشاد حق پناه (استاد دانشگاه خاتم)، حسن حیدری (هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس)، سجاد حیدری، حسین خزلی خرازی (فعال بازار سرمایه)، علی دادپی (مدرس دانشگاه کلایتون)، حسین درودیان (مدرس دانشگاه)، دانا درویش‌زاده، حسین دوست‌علی، میثم رادپور (مدرس دانشگاه)، سعید رحیمیان (استاد دانشگاه خاتم)، ابوالفضل رزقی، محمد علی رستگار، رسول رمضانیان (استاد دانشگاه فردوسی مشهد)، سیدعلی روحانی، امیرعباس زینت بخش (پژوهشگر بازارهای مالی)، حامد ساجدی (مدرس دانشگاه)، حسین سجادی فر، علی سجادیه (فعال در حوزه امنیت اطلاعات)، حسین سلاح ورزی (نایب رییس اتاق بازرگانی ایران)، حسین سلیمی (فعال بازار سرمایه)، آراز سورانی، داوود سوری (استاد  دانشگاه)، سید امیر سیاح (فعال اقتصادی)، محمدسعید صفاری، بهرام صلواتی، سعید صمدی، امیر صمیمی (دانشیار دانشکده مهندسی عمران و معاون پژوهشکده حمل و نقل شریف)، نصرت الله عباس زاده (مدیر کل دفتر بودجه و توسعه سرمایه گذاری شرکت توانیر)، شایان عباسی، حسین عبده تبریزی (مدرس دانشگاه)، احمد عزیزی (مشاور عالی بانک مرکزی)، فرهاد علی نژاد، مهرداد علیمرادی، مجید عینیان (پژوهشکده پولی و بانکی)، شایان غفوری، امین علی غلامی، سید فرشاد فاطمی (استاد دانشگاه شریف)، محمدعلی فتحی، سجاد فرجی (هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس)، امیر رضا کاهدی (فعال بازار سرمایه)، زهرا کاویانی (پژوهشگر اقتصادی)، امین کاویی دیلمی، حمید کردبچه (استاد دانشگاه الزهرا)، مصیب کرمی، یاسین کریمیان، علیرضا کمالیان، محمد کوثری، محمد مهدی لطفی هروی، رضا ماهانی، قاسم محسنی دمنه (فعال بازار سرمایه)، احسان محمدزاده، محمد رضا محمدی، پرستو محمدی، حیدرعلی مسعودی، حسین مشیری، محمدحسین معماریان، بهروز ملکی (پژوهشگر اقتصاد مسکن)، سیاب ممی‌پور (هیات علمی دانشگاه خوارزمی)، غدیر مهدوی کلیشمی، علی ناجی، محمد مهدی ناسوتی فرد (فعال بازار سرمایه)، نیما نامداری (فعال بازار سرمایه)، سیدصدرالدین نورالدینی، ایمان نوربخش (متخصص امور بانکی)، علی نوروزی (فعال بازار سرمایه)، مسعود نیلی (استاد دانشگاه شریف)، حمید یاری.

راههای ارتباطی

راههای ارتباطی زیر، به منظور ایجاد ارتباط مخاطبان با تهیه کنندگان این بیانیه، ایجاد شده است. توضیحات تکمیلی، سئوالات متداول به همراه پاسخ های مربوطه و اسناد پشتیبان این بیانیه و همچنین پاسخ به سئوالات کارشناسان، محققان، اندیشمندان و همه مردم عزیز ایران که از مخاطبان این بیانیه هستند، در کانال های زیر قرار گرفته و به صورت روزانه به روزرسانی می گردند.