کودک آزاری مجازی چیست و چه عواقبی دارد؟

به گزارش بولتن نیوز، آلبوم عکس جزو وسایلی است که تا چندی پیش در میان خریدهای خانواده‌های ایرانی جا داشت و با پیشرفت و روی کار آمدن گوشی‌های مدرن و دیجیتال به مرور به کنج خاطرات رانده شد.

امروزه موارد استفاده از آلبوم عکس تنها به آلبوم عکس‌های عروسی زوج‌های جوان و گاهی هم کودکان دبستانی و پیش دبستانی محدود شده است و از آن دوربین‌های قدیمی عکاسی در خانه‌ها و عکاس باشی‌های دوره گردی که در شهرها می‌چرخیدند، دیگر خبری نیست و اگر اعضای خانواده‌ای هم به گرفتن عکس یادگاری با هم اقدام کنند، تنها در حافظه تلفن همراه یا رایانه‌ها ذخیره می‌کنند و کسی به دنبال انتشار و چاپ عکس‌ها و چیدن آن‌ها در آلبوم عکس نیست.

تولد فرزند به عنوان یکی از شیرین‌ترین لحظات زندگی برای هر پدر و مادری است. والدین در گذشته سعی می‌کردند که از نخستین روزهای تولد نوزادشان چند عکس یادگاری بگیرند و در آلبوم خود نگهداری کنند تا وقتی فرزند بزرگ شد عکس‌های کودکی او را با هم تماشا کرده و خاطراتشان را مرور کنند. امروزه اما موضوع عکاسی از کودکان تنها به دلیل ثبت عکس برای یادگاری نیست و نوزادان و کودکان به ابزار تبلیغات و گاهی هم تفریح پدر و مادر خود تبدیل شده‌اند.

کودکان برای پدر و مادرها به ابزار تبلیغات و کسب درآمد و انتشار تصاویر از کودکان و نوزادان در حالت‌های مختلف و گاهی نامتعارف برای افراد در فضای مجازی به کاری طبیعی تبدیل شده است و به عقیده جامعه شناسان نوعی کودک آزاری نوین به شمار می‌رود.

انتشار عکس از حالات مختلف کودکان، تجاوز به حریم خصوصی آن‌ها
اغلب والدین بدون آنکه از عواقب و پیامدهای روانی انتشار عکس کودک خود در شبکه‌های اجتماعی مطلع باشند به این کار دست می‌زنند و از کودکان خود، سلبریتی‌های کوچک و به ظاهر قهرمانی می‌سازند که نقشی در این کارها ندارند.

امان الله قرارئی مقدم جامعه شناس و رفتار شناس در گفتگو با خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان اظهار کرد: معضل «کودک آزاری» مصادیق فراوانی دارد و انواع اذیت و آزارها با ماهیت گوناگون را شامل می‌شود. شکنجه جسمی و روحی کودکان و عدم رعایت آن‌ها یکی از مهمترین نوع کودک آزاری به شمار می‌آید و بیشترین زمان با هم بودن‌های والدین و کودکان به عکاسی از آن‌ها و انتشار تصاویر در شبکه‌های اجتماعی سپری می‌شود.

قرائی مقدم افزود: اغلب والدین بدون آگاهی از عواقب و پیامدهای روانی انتشار عکس کودک خود در شبکه‌های اجتماعی به این کار اقدام می‌کنند و در برخی از موارد نیز دریافت لایک و بازدید هر چه بیشتر از صفحه مجازی والدین کودک، تنها عاملی است که به انتشار تصاویر کودکان در شبکه‎های اجتماعی منجر می‌شود.

وی در ادامه تصریح کرد: زمانی که پدر یا مادر تصمیم به انتشار تصاویری از خصوصی‌ترین لحظات زندگی فرزند خود در صفحات مجازی اقدام می‌کنند فارغ از اینکه کودک به سنی نرسیده که بتواند نظر خود را درباره این موضوع مطلب اعلام کند و در واقع حق انتخاب داشته باشد، اینکار را می‌دهند و این عمل از مصادیق نقض حقوق کودکان به شمار می‌رود.

این رفتار شناس همچنین تاکید کرد: علاوه بر نقض و تعرض به حریم خصوصی کودک با انتشار عکس‌های مذکور از او در شبکه‌های اجتماعی، اینترنت گردی و تب حضور و فعالیت در فضای مجازی به انزوا و گوشه گیری کودک، پرخاشگری و خشونت طلبی، تمایل به تنهایی و پرهیز از حضور در جمع، به ویژه جمع گروه همسالان منجر خواهد شد.

قرائی مقدم اضافه کرد: همه کودکان نیازمند دست نوازشی هستند تا خلأ آنان در زمینه‌های مختلف را پر کند و مهر و محبت بی دریغ والدین بهترین چیزی است که می‌تواند علاوه بر جلوگیری از ایجاد هرگونه خلأ عاطفی، مشکلات پیش آمده قدیمی در این رابطه را نیز مرتفع کند و در شکل گیری هر چه بهتر هویت کودکان را یاری بدهد.

رفتار شناسان باور نسبتا مشترکی درباره موضوع انتشار عکس کودکان در حالت‌های مختلف و غیر متعارف دارند و بر این عقیده هستند که والدین نباید با کودکان مثل کالای و ابزار تبلیغاتی برخورد کنند.

شبکه‌های اجتماعی، زندان آنلاین کودکان جامعه امروز
انتشار تصاویر کودکان در صفحات مجازی مختلف موضوعی است که اغلب ما از طرف مخاطبان صفحاتی که دنبال می‌کنیم با آن روبرو هستیم و این معضل تنها به فرد یا گروه خاصی اختصاص ندارد. گشت و گذاری کوتاه در شبکه‎های اجتماعی به ویژه در صفحاتی چون اینستاگرام و تلگرام کودکستان مجازی کودکان اسیر در زندانی آنلاین را به چشم می‌آورد و والدینی که بدون داشتن اطلاعات کافی تصاویر کودکان خود را به نمایش گذاشته‌اند.

همانگونه که گفته شد اقدام والدین در انتشار تصاویر کودکان خود نوعی از کودک آزاری محسوب می‌شود و جامعه شناسان و حامیان حقوق نگران تضییع حقوق کودکانی هستند که تصاویر خصوصی آن‌ها توسط پدر یا مادرشان، به نوعی در شبکه‎های اجتماعی منتشر شده است.

علاوه بر مضرات فوق، کودکی که والدین او از انتشار تصاویر وی در فضای مجازی ابایی ندارند، از رفتا آن‌ها اینگونه برداشت می‌کند که بدون اینکه والدین خود را در جریان بگذارد می‌تواند خصوصی‌ترین تصاویر آن‌ها را در صفحات مجازی با دوستان و مخاطبان صفحه به ظاهر شخصی خود به اشتراک بگذارد.

کودک آزاری این روزها تنها به ضرب و شتم و رساندن آزار جسمی و روحی به کودک که آثار آن در ظاهر و به سرعت مشهود باشد، منتهی نمی‌شود و رفتارهای نسنجیده و تصمیمات غلط والدین در فرزند پروری و عدم رعایت حقوق کودکان را هم در برمی‌گیرد و افراد در جوامع مختلف نسبت به این مسئله تا حدود زیادی اتفاق نظر دارند.

نقش تربیتی والدین و تلاش برای تربیت هر چه بهتر کودک، وقتی با حضور گسترده آن‌ها در فضای مجازی و صرف وقت قابل توجهی در این خصوص تلفیق می‌شود زیر سوأل می‌رود و احساس حقارت کودکانی که ابزار تبلیغاتی پدر و مادر خود در کودکی شده‌اند، از دیگر پیامدهای انتشار تصاویر کودکان با حالت‌ها و ژست‌های خاص در فضای مجاز است و والدین باید نسبت به اصلاح چنین رفتارهایی تلاش کنند.