رفع خستگی‌های شغلی با تغییر در طراحی کفش‌ها

به گزارش بولتن نیوز، بااینکه در دنیای امروزی، بسیاری از فرایندها مکانیزه شده­‌اند، اما هنوز در صنایع مختلف، کارهای زیادی هستند که به‌­صورت دستی انجام می‌­شوند. این کارها عموماً با عنوان «حمل دستی بار» شناخته می­‌شوند. مطالعات اپیدمیولوژیک نشان می‌­دهند که بروز کمردرد در محیط‌های شغلی، یکی از رایج­‌ترین اختلالات اسکلتی-عضلانی ناشی از فعالیت‌­های حمل دستی به­‌ویژه بلند کردن بار است. برداشتن بار، بسته به موقعیت مهره‌­های کمری، شدت فعالیت عضلات راست‌کننده مهره‌ها یا اصطلاحاً عضلات ارکتوراسپاین، وزن بار و تکرار حرکت، می­‌تواند فشار چشمگیری به ستون فقرات تحمیل کند.

بنا بر نظر متخصصین، استفاده از مداخلات مختلفی همچون گوه­‌ها و کفی­‌ها، ممکن است بتواند در بهبود عملکرد حرکتی افراد در محیط­‌های شغلی سودمند باشد. کفی‌­ها و گوه‌­ها وسایلی هستند که برای تکمیل سطوح اتکای پا، شامل نواحی پاشنه و پنجه استفاده می­‌شوند و برای تصحیح، تغییر شکل، جلوگیری یا بهبود ناهنجاری­‌های مختلف ناحیه پا یا حتی تقویت توان مفصلی به کار می‌­روند.

در این خصوص، نقش گوه‌­های پاشنه در فعالیت­هایی چون حمل بار، کمتر بررسی شده است. این در حالی است که اهمیت نحوه قرارگیری پاها، بر بیومکانیک حرکات عملکردی ورزشی و همچنین وظایف شغلی اهمیت بسیار زیادی دارد.

در راستای تحقیق بیشتر در این زمینه، محققان کشورمان به انجام مطالعه‌ای پرداخته‌اند که در آن، تأثیر گوۀ پاشنه بر فعالیت الکتریکی عضلات و اعصاب منتخبی از ناحیه کمر، هنگام بلندکردن بار مورد بررسی قرار گرفته است.

در این تحقیق نیمه­‌تجربی، 17 مرد که حداقل در یک سال گذشته هیچ سابقه آسیب­‌دیدگی در اندام فوقانی و تحتانی نداشتند، شرکت کردند. برای اندازه‌­گیری فعالیت الکتریکی عضلات ناحیه کمر این افراد، از دستگاه الکترومایوگرافی استفاده شد و داده‌های به‌دست‌آمده نیز به روش‌های آماری تجزیه‌وتحلیل شدند.

به‌منظور انجام آزمایش‌ها، پس از نصب الکترودها و الکتروگونیامتر و قرارگیری فرد در وضعیت شروع، از او خواسته می‌شد تا وظایف برداشتن ایستا و پویای بار موردنظر را در دو وضعیت مختلف، با استفاده از گوه چوبی که پشت پاشنه قرار داده می­‌شد و بدون استفاده از آن، اجرا کند.

نتایج این مطالعه نشان داد که استفاده از گوه، تغییری در میزان فعالیت عضلات ارکتوراسپاین و همچنین عضلات موسوم به مولتیفیدوس راست و چپ هنگام نگه­داشتن ثابت بار ایجاد نمی‌­کند.

بااین‌حال، استفاده از گوه پشت پا باعث کاهش معنادار میزان فعالیت عضلات ارکتوراسپاین راست و چپ و همین‌طور مولتیفیدوس چپ در هنگام برداشتن دینامیکی بار شد.

به گفته دکتر مهرداد عنبریان، استاد گروه بیومکانیک ورزشی دانشکده علوم ورزشی دانشگاه بوعلی سینای همدان و همکارانش در این پژوهش: «می­‌توان با شناسایی و تغییر وضعیت مفاصل مختلف درگیر در حرکت، به تغییر در میزان فعالیت عضلات درگیر در حرکت دست یافت. به همین منظور، اثر تغییرات ارتفاع پاشنه پا، یکی از مهم‌ترین عوامل اثرگذار بر متغیرهای بیومکانیکی و عملکرد عضلانی حین حرکت اسکات است که در مطالعات پیشین در حوزه ورزشی و توان‌بخشی نیز بدان توجه شده است».

این محققان در نتیجه‌گیری از پژوهش خود آورده‌اند: «بنا بر نتایج این مطالعه، استفاده از گوه پاشنه می‌تواند فعالیت عضلات ارکتوراسپاین راست و چپ و همین‌طور عضله مولتیفیدوس را هنگام برداشتن دینامیکی بار کاهش دهد. این مسئله احتمالاً باعث دیرتر خسته شدن این عضلات، بهبود تکنیک حرکتی فرد و افزایش بازده کاری در انجام این‌گونه وظایف شغلی می‌شود».

عنبریان و همکارانش که یافته‌های پژوهش خود را در فصل‌نامه «ارگونومی» منتشر کرده‌اند، اعتقاد دارند: «درصورتی‌که تحقیقات آتی نیز نتایج مثبت استفاده از گوه را بر دیگر عضلات بدن و متغیرهای کینماتیکی و کینتیکی نشان دهد، از نتایج به ­دست ­آمده در این پژوهش می­‌توان در طراحی کفش برای محیط‌­های شغلی و ورزشی یاری جست».

ارگونومی، نشریه رسمی «انجمن ارگونومی و مهندسی عوامل انسانی ایران» است که مقالات علمی پژوهشی مرتبط را هر فصل به چاپ می‌رساند.