آمار تعجب‌برانگیز اسراف در مصرف مواد غذایی در ایران

گروه اقتصادی: بر اساس آخرین آمار منتشره از سوی سازمان فائو، ایران با اختصاص حدود یک درصد از جمعیت جهان سالانه ۳۵ میلیون تن مواد غذایی را به هدر می‌دهد.

به گزارش بولتن نیوز، بالغ‌بر 35 میلیون تن غذای به هدررفته در ایران رقمی که حدود دو و هفت درصد از هدررفته کل غذای دنیا را شامل می‌شود.

از زاویه‌ای دیگر اگر بخواهیم عدد دقیق و واقعی مواد غذایی مصرفی سالانهٔ جمعیت حدوداً هشتادمیلیونی ایران را محاسبه کنیم باید به یک عدد بسیار بزرگ‌تر از رقم هدررفته مواد غذایی برسیم.

مصرف بالای مواد غذایی در ایران به‌رغم وضعیت اقتصادی و درآمد سرانهٔ پایین بسیار تعجب‌برانگیز است و نشان می‌دهد در ایران روش‌های تولید، توزیع و مصرف مواد غذایی از اشکالات عمده برخوردار است.

درواقع نه دولت و نه واحدهای تولیدی و کشاورزی و نه واردکنندگان و مصرف‌کنندگان از برنامه‌ریزی و فرهنگ درستی برای مصرف غذایی و رژیم سلامت برخوردار نیستند و این ناشی از عدم توجه مسئولین به مقوله‌های درست مصرف کردن و اقتصاد مقاومتی است که در رأس آن مصرف می‌تواند کمک مؤثری در تغییر هزینه‌ها و نگرش به تولید و صادرات و پیشرفت در صنعت و کشاورزی و استفاده بهینه از آب داشته باشد.

به‌احتمال بسیار زیاد هم مصرف مواد غذایی ما بالاست و هم هدررفت زیاد است اما یک نکته به‌صورت بسیار ظریف در این آمار مشهود است که آن عبارت است از عدم توزیع عادلانهٔ ثروت که این روند در خصوص مواد غذایی در سطح جامعه هم تعمیم داده‌شده است.

چه بسیارند مردمی که در ایران از مصرف برخی مواد غذایی اصلی تأمین‌کنندهٔ پروتئین‌ها مانند شیر و گوشت و...به علت درآمد غیرمکفی محروم هستند و چه گروه‌های برخوردار و بسیار متمکن مالی که اختلاف طبقاتی‌شان با دستهٔ اول توصیف نشدنی است.

 تصاویر کوههای زباله از مواد غذایی و اسراف و آمارهای مرتبط در خصوص تولید و مصرف مواد غذایی ضروری و هدررفت آن به دلایل مختلف مانند عدم رعایت عدالت اجتماعی و سوء مدیریت در حوزه‌های تولید و توزیع، نقش دلالان، سیستم غلط توزیع، عدم شفافیت در ارائهٔ آمارهای واقعی، سود بسیار کم کشاورزان و مولدان مواد غذایی و...همگی دلایلی بر چالش‌های موجود در مصرف غیر درست مواد غذایی در ایران و هدر رفت آن است.

به‌هرحال اسراف و هدر رفت مواد غذایی در ایران نیز ازجمله مسائل مهم و نگران‌کننده است که در ذیل به برخی از مصادیق اسراف در این خصوص اشاره می‌شود:

- هیچ می‌دانید ما ایرانیان در سال 1393 مبلغی حدود 4420 میلیارد تومان برنج وارد کشور کردیم و اینکه مصرف برنج ما 1.6 برابر سرانه جهانی است و ما رتبه چهاردهم میزان «مصرف برنج» در جهان راداریم.

- جالب است بدانیم 95 درصد مواد اولیه تولید روغن در ایران وارداتی است. ما سالیانه یک‌میلیون و چهارصد هزار تن روغن مصرف می‌کنیم و «مصرف روغن» در ایران 1.5 برابر سرانه جهانی است.

ما دومین واردکننده «شکر» در جهان هستیم و ما 6 برابر سرانه جهانی شکر مصرف می‌کنیم. تنها در سال 1393 حدود 3 میلیون و 400 هزار تن واردات شکر داشتیم.

- سالیانه بیش از 600 هزار تن نان خشک به ارزش 40 میلیارد تومان دور ریخته می‌شود. ما ایرانی‌ها 4.7 برابر سرانه جهان «نان» مصرف می‌کنیم. در ضمن خوب است بدانیم که ما بالاترین میزان مصرف نان در جهان راداریم.

- ما ایرانی‌ها سالیانه 313 میلیارد تومان نمک می‌خریم و 3 برابر سرانه جهان مصرف نمک‌داریم.

- مردم ایران سالیانه حدود 350 میلیارد تومان «نوشابه» می‌خرند. ایرانیان 4 برابر سرانه جهان نوشابه مصرف می‌کنند. ما ایرانیان دارای بالاترین میزان مصرف نوشابه در جهان هستیم.

لذا آگاهی عموم جامعه در خصوص روش‌های نگهداری صحیح مواد غذایی مختلف، تشویق به خرید مواد غذایی به‌اندازه مصرف روزانه، تشویق به کاهش تنوع غذاها در مهمانی‌ها، ترغیب رستوران‌ها به استفاده از غذا به‌صورت نیم پرس و ... ازجمله مواردی است که به کاهش میزان مصرف مواد غذایی در جامعه کمک خواهد کرد.

به گزارش بولتن نیوز،‌ آمارهای منتشرشده از سوی سازمان جهانی خواروبار و کشاورزی (فائو) نشان می‌دهد درحالی‌که میلیون‌ها انسان در جهان با مشکل گرسنگی دست‌وپنجه نرم می‌کنند هرساله بخش مهمی از تولید غذای جهان در زنجیره توزیع، برداشت و مصرف به هدر می‌رود.

بر اساس جدیدترین برآورد این نهاد بین‌المللی 1.3 میلیارد تن از مواد غذایی و محصولات کشاورزی تولیدی در جهان طی یک سال از بین می‌رود که این رقم معادل تولید 28 درصد از کل زمین‌های کشاورزی است.

بر این اساس 30 درصد غلات، 20 درصد لبنیات، 35 درصد ماهی و غذاهای دریایی، 45 درصد میوه و سبزی، 20 درصد دانه‌های روغنی و 20 درصد گوشت تولیدی جهان به هدر می‌رود.

از 1.3 میلیارد تن غذایی که به هدر می‌رود حدود 450 میلیون تن غلات، 300 میلیون تن میوه، 50 میلیون تن گوشت و 20 میلیون تن ماهی است.

طبق گزارش‌های فائو، در جهانی که 900 میلیون نفر از جمعیت آن از گرسنگی رنج می‌برند، یک‌سوم از مواد غذایی تولیدشده توسط انسان (بر مبنای محتوای کالریک آن) به هدر می‌رود.

تخمین زده می‌شود که تولید این حجم از غذای هدررفته در هرسال متضمن کشت در 198 میلیون کیلومترمربع از اراضی کشاورزی کره زمین (تقریباً معادل مساحت کشور مکزیک)، صرف 173 میلیارد مترمکعب آب شیرین، مصرف 28 میلیون تن کود شیمیایی و تولید گازهای گلخانه‌ای به میزان 3300 تا 5600 میلیون مترمکعب (معادل دی‌اکسید کربن) است.

بر اساس این گزارش ایران نیز ازجمله کشورهایی است که هرساله درصد بالایی از مواد غذایی تولیدی را به هدر می‌دهد.

برآوردهای فائو نشان می‌دهد هرروز به ازای هر نفر 134 کیلوکالری غذا در ایران به هدر می‌رود، یعنی سرانه هدررفت روزانه غذا در ایران 134 کیلوکالری است.

همچنین گزارش‌های غیررسمی نشان می‌دهد 35 درصد محصولات کشاورزی تولیدی در ایران به هدر می‌رود. بر این اساس از 100 میلیون تن محصول کشاورزی تولیدی در کشور 35 میلیون تن در سال دور ریخته می‌شود. این رقم معادل غذای 15 میلیون نفر است. در این زمینه می‌توان به 30 درصد ضایعات در نان، 30 ــ 25 (و حتی 50) درصد ضایعات در میوه‌ها و سبزیجات، 10 درصد ضایعات در برنج، 25 درصد ضایعات در خرما و غیره اشاره کرد.

سهم ایران از کل غذایی که هرسال در جهان به هدر می‌رود 2.7 درصد اعلام‌شده است.

در سطح منطقه خاورمیانه هرسال به ازای هر نفر 210 کیلوگرم غذا به هدر می‌رود.

همچنین بر اساس تحقیقی که توسط مهدی رستگاری و علی طیفوری در اولین کنگره بین‌المللی کشاورزی سالم، تغذیه و جامعه در تیرماه 1394 ارائه شد، گزارش مراجع رسمی کشور در سال 1388 نشان‌دهنده متوسط 18.85 درصد ضایعات در محصولات کشاورزی بوده است. بر اساس این گزارش، ارزش ضایعات محصولات کشاورزی برابر با حدود 25 درصد درآمد ملی از صادرات نفت در آن سال بوده است. در سطح ملی بیشترین ضایعات متوجه میوه‌ها و محصولات باغی و کم­ترین ضایعات متوجه شیلات و غذاهای دریایی می‌گردد.

مرکز تحقیقات مجلس شورای اسلامی نیز در گزارش منتشره خود در دی‌ماه 1393 برآورد نموده که هزینه تحمیل‌شده به دولت از محل ضایعات سالانه نان به 2.857 میلیارد دلار بالغ می‌شود. به‌تصریح عباس پاپی زاده، سخنگوی کمیسیون کشاورزی در مجلس نهم، ارزش ضایعات مواد غذایی در ایران در سال 2014 تقریباً با مجموع ارقام کالاهای اساسی و محصولات کشاورزی وارداتی دولت در همان سال برابری می‌کند.