حفاظت از پلنگ ایرانی با مدل ریاضی

به گزارش بولتن نیوز، مدیرعامل مؤسسه تخصصی مطالعات پلنگ آسیایی، گفت: با استفاده از تلفیق اطلاعات میدانی و روش‌های محاسباتی، به تهیه مدلی ریاضی و مدیریتی در راستای حفاظت هدفمند این گونه پرداخته است که به عنوان روشی نوین برای اولین بار و به نام ایران ثبت می‌شود.

آرزو صانعی افزود: شناخت نیازهای حفاظتی پلنگ، اولویت بندی این نیازها با توجه به شرایط موجود، اصول حفاظتی، فوریت‌ها و محدودیت‌های همیشگی مربوط به بودجه و نیروهای انسانی، در حفاظت هدفمند گونه‌های حیات وحش و بالاخص، گربه سانان بزرگ مانند پلنگ، بسیار حایز اهمیت است.

وی تأکید کرد: بدیهی است که موضوعات حفاظتی مربوط به عرصه‌های زیستگاهی نیازمند مشارکت واحدهای اداری متعددی است که دارای زمینه‌های فعالیت متفاوتی هستند و نمی‌توان انتظار داشت که کلیه این واحدها با اصول اکولوژیکی و موضوعات تخصصی حفاظتی و مدیریت حیات وحش آشنایی داشته باشند و یا حتی امکان دسترسی به اطلاعات گونه محور و یا نتایج تحقیقات و بررسی‌ها را داشته باشند؛ بنابراین، به کارگیری دانش علمی، اطلاعات میدانی، وضعیت موجود در خصوص عوامل متعدد اثرگذار بر وضعیت گونه و نهایتاً تبدیل اطلاعات تخصصی به اطلاعاتی قابل استفاده و استناد برای مدیران با زمینه‌های فعالیت مختلف مرتبط با امور عرصه‌های زیستگاهی و همچنین امور حفاظتی در مقیاس‌های محلی، منطقه‌ای و ملی و متعاقباً اتخاذ تصمیم‌های مدیریتی، تأمین نیروهای اجرایی و مهارتی، بودجه‌های لازم، برنامه‌ریزی‌های مربوط به امور توسعه‌ای همسو با اهداف حفاظتی و سایر اقدامات مرتبط، ضروری به نظر می‌رسد.

مدیرعامل مؤسسه تخصصی مطالعات پلنگ آسیایی ادامه داد: از سوی دیگر، تعیین حدود آستانه برای تغییرات عرصه‌های زیستگاهی با توجه به اثرات چند جانبه‌ای که هر یک از این تغییرات بر روی سایر عوامل موجود مؤثر بر شرایط زیستی گونه در مناطق گذاشته و بعضاً ضمن هم افزایی اثرات تخریبی این تغییرات، منجر به پیامدهای ناگواری نه تنها در سطح محلی، بلکه در خصوص ارتباطات این عرصه‌ها در سطوح کلان‌تر منطقه‌ای و بعضاً ملی می‌شوند، یکی از ضرورت‌های تحقیقاتی مربوط به مدیریت این گونه جانوری ارزشمند بوده است.

صانعی افزود: در حال حاضر روش نوینی که به این مشکلات و نیازها پرداخته است در جامعه بین‌المللی به نام ایران ثبت می‌شود و همچنین، قابلیت توسعه برای سایر گونه‌های گربه‌سانان بزرگ را نیز خواهد داشت.

ارزیابی میزان پیشرفت برنامه ملی عملیاتی حفاظت و مدیریت پلنگ در ایران

صانعی که پیشتر مجری تهیه و تدوین برنامه ملی عملیاتی حفاظت و مدیریت پلنگ در ایران و اولین برنامه اجرایی آن، مدل بیمه پلنگ ایرانی بوده است در پاسخ به این پرسش که برنامه ملی پلنگ ایرانی از زمان ابلاغ تا کنون چه پیشرفتی داشته است گفت: تهیه و تدوین برنامه ملی با همکاری و مشارکت طیف وسیعی از کارشناسان و افراد مطلع و ذی اثر از کلیه استان‌های کشور و دفترهای مرتبط سازمان حفاظت محیط زیست، با توجه به نیازسنجی‌های پیشین و پس از چند سال تحقیق و بررسی و نهایتاً انجام امور برنامه‌ریزی در اداره کل حفاظت و مدیریت شکار و صید طراحی شد. متعاقباً، از بنده خواسته شد که در اجرای این برنامه نیز همکاری لازم را داشته باشم.

وی ادامه داد: پس از ابلاغ این برنامه توسط ریاست سازمان حفاظت محیط زیست، به مدت تقریبی یک سال در اجرای برنامه‌های حایز اولویت، البته بدون هیچ گونه بودجه‌ای در این برهه زمانی برای برنامه‌ها، با سازمان حفاظت محیط زیست همکاری داشتم.

مدیرعامل مؤسسه تخصصی مطالعات پلنگ آسیایی تصریح کرد: در همین زمان، به دلیل نامشخص بودن موقعیت و شرح فعالیت‌های بنده، تنش‌های زیادی ایجاد شد، همان فعالیت‌های در دست اقدام نیز منطبق با برنامه ملی و اصول کارشناسی شده پیش نرفتند. مانند موضوع رهاسازی هیرکان، پلنگ گلستان و یا ورود بودجه‌های مربوط به پلنگ در صندوق ملی محیط زیست که از تابستان ۱۳۹۵ توسط این صندوق دریافت و رسانه‌ای نیز شده است به عرصه‌های زیستگاهی برای رفع مشکلات حفاظتی و یا تحقیقات مرتبط.

صانعی هشدار داد: بدون داشتن موقعیت مشخصی که دارای شرح وظایف و محدوده فعالیت تعریف شده باشد، نمی‌توانم بیشتر از این در ارتباط با افرادی که دارای موقعیت قانونی و اداری هستند و احتمال تغییر هر یک از برنامه‌های در دست اقدام هر لحظه به صورت سلیقه‌ای و یا بر اساس صلاح‌دیدها وجود دارد و می‌تواند منجر به شکست و یا حتی اثرات سوء حفاظتی به دلیل اجرای نامناسب شود، بر این روند تأثیری بگذارم.

وی تأکید کرد: در همین راستا، اینجانب مکرراً این موضوع را از نیمسال اول سال گذشته به بخش‌های مختلفی از سازمان منعکس کردم. در این میان، اداره کل حفاظت و مدیریت شکار و صید، در حدود اختیارات خود و حمایت‌های صورت گرفته از ایشان، همکاری‌های لازم را به منظور اجرای موضوعات برنامه ملی (بدون بودجه) داشتند؛ بنابراین، با توجه به اینکه درخواست رسیدگی بنده به نحوه اجرای برنامه ملی و پیشبرد آن، تا همین اواخر نیز بدون پاسخ ماند، بنده ادامه روند همکاری خود را به دلیل عدم پیشرفت مناسب امور و تنش‌های روزافزون به دنبال موقعیت نا مشخص خود در امور اجرایی به عنوان یک فرد خارج سازمانی به صلاح ندانستم.

مدیرعامل مؤسسه تخصصی مطالعات پلنگ آسیایی خاطرنشان کرد: اخیراً، بودجه‌ای برای موضوعات پلنگ در برخی استان‌های شمال غرب ایران در نظر گرفته شده است که اساساً افراد دیگری برای این موضوع حضور یافته‌اند و بنده از ارتباط این موضوع و برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته برای اجرای برنامه ملی و تأمین بودجه اجرای این برنامه، کاملاً بی اطلاع هستم.

به گفته صانعی، اقدامات منقطع که مکرراً از صفر آغاز می‌شوند و اولویت بندی‌های حفاظتی این گونه و برنامه طولانی مدت مشخصی را دنبال نمی‌کنند، نهایتاً منجر به ایجاد سرنوشتی مشابه با سایر گربه‌سانان بزرگ ایران برای پلنگ ایرانی خواهد شد.

پلنگ ایرانی، یکی از زیرگونه‌های پلنگ در آسیاست که پیشتر پراکنش وسیعی در محدوده جنوب غربی آسیا داشته است ولی طی سال‌های اخیر این پراکنش محدود شده و اگر چه گفته می‌شود، جمعیت اصلی این زیرگونه در ایران باقیمانده است، هم اکنون این جمعیت نیز با مخاطرات زیادی برای بقا روبروست. از جمله این مخاطرات، تقطیع، تخریب، کاهش وسعت و کاهش مطلوبیت زیستگاه هاست که وضعیت این زیرگونه از پلنگ‌های آسیایی را در سطوح محلی، منطقه‌ای و ملی تحت تأثیر قرار می‌دهد.