کودتای نافرجام یا به فرجام رسیده؟

گروه بین الملل: امروز سالگرد کودتای نافرجامی بود که به قصد سرنگونی رجب طیب اردوغان رئیس جمهور تازه سلطان شده ترکیه صورت گرفت اما کودتاچیان به هر دلیلی نتوانستند موفق شوند و سرانجام کودتا نافرجام ماند و کسی که فرجام یافت شخص اردوغان بود.

در اولین سالگرد این کودتا رهبر حزب مخالفین دولت ترکیه یعنی حزب جمهوری خواه خلق از اردوغان خواست به مردم و نمایندگان پارلمان ترکیه داستان واقعی کودتا را توضیح دهد. اینکه چگونه کودتاگران موفق شدند به بالاترین مراجع نظامی و دولتی در این کشور نفوذ کنند؟

این سوالات در شرایطی مطرح می شود که بعد از گذشت یکسال هنوز عده زیادی در ترکیه معتقد هستند این کودتا با برنامه قبلی خود اردوغان انجام شد تا زمینه تصفیه مخالفین را آغاز کند، کاری که از همان روز بعد از کودتا در شدیدترین شکل خود انجام شد و سخنان اردوغان در اولین سالگرد نیز چیزی جز ادامه این مسیر یعنی پاکسازی مخالفین نبود.

براساس گزارش مستقیم رسانه های ترکیه رجب طیب اردوغان،‌ رئیس‌ جمهوری ترکیه در مراسمی برای یادبود شکست کودتای ۱۵ ژوئیه در مقابل ساختمان پارلمان گفت، این کشور با ناکام گذاشتن طرح ۴۰ ساله خیانتکاران در کمتر از ۲۰ ساعت به یک پیروزی جدید دست یافت.

دولت آنکارا تاکید دارد کودتای سال گذشته زیر سر سازمان فتح‌الله گولن، روحانی ترک‌تبار ساکن آمریکا بوده است. حین این کودتای ناکام ۲۵۰ تن کشته و ۲۲۰۰ تن زخمی شدند.

اردوغان گفت: ترک‌ها به جهان نشان دادند که ترکیه چگونه کشوری است. آیا ملتم سلاح به دست گرفت؟ آیا ملتم علیه خائن‌ها با سلاح در دستشان مقابله کردند؟ ملت من با ایمان و پرچم در دستشان جلو رفتند. هیچ نمونه‌ای برای آن وجود ندارد. هیچ کشوری مثل ما وجود ندارد که سینه‌هایشان را سپر گلوله کنند. هیچ ملتی مثل ما نیست که با مشت جلوی تانک را بگیرد. او افزود، ترکیه علیه یک باند نظامی‌ شده خائن‌ها با ایمان در قلبشان و دستان خالی به پا خواست.

رئیس‌جمهوری ترکیه همچنین از کمال قلیچداراوغلو، رهبر حزب اپوزیسیون مردم جمهوری‌خواه ترکیه به دلیل اظهاراتش درباره کودتای کنترل‌شده انتقاد کرد.

او گفت: اینکه این حمله مرگبار را یک کودتای کنترل شده بنامید مایه تردید و تاسف است. در غیر اینصورت، می‌خواهید این روند به همین صورت ادامه یابد؟ توطئه‌گران کودتا قصد داشتند این کشور و تمدن آن را نابود کنند و ملت و کشور را تسخیر کنند. کودتاگران سمبل دموکراسی ترکیه را هدف گرفتند؛ بنابراین آنها تنها ساختمان پارلمان را هدف گرفتند و آنجا هدف مهمترین حمله قرار گرفت.

رئیس‌جمهوری ترکیه همچنین در پاسخ به درخواست‌های مردمی برای احیای مجازات اعدام علیه عاملان کودتا گفت، اگر پارلمان لایحه آن را تصویب کند در تایید آن تردید نخواهد کرد. اردوغان گفت: معتقدم پارلمان باید چنین لایحه‌ای را تصویب کند. این مراسم یادبود امروز ساعت ۲: ۳۲ بامداد به وقت محلی در ترکیه با نواختن سرود ملی و قرائت قرآن آغاز شد؛ دقیقا همان زمانی که سال گذشته پارلمان هدف حمله قرار گرفت. پس از این مراسم در پارلمان اردوغان سخنرانی دیگری در محل کاخ ریاست جمهوری خواهد داشت و از بنای یادبود شهیدان رونمایی می‌کند.

بدین ترتیب اردوغان میخ آخر را بر تابوت بی جان مخالفان در ترکیه کوبید و تاکید کرد این مسیر که تاکنون منجر به اخراج بیش از 100 هزار نفر و دستگیری و زندانی شدن هزاران تن شده است ادامه خواهد یافت. آنچه سوالها و شکها را در این میان بیشتر می کند این است که حزب خلقهای دمکراتیک علیرغم اینکه از همان لحظات اول این کودتا را محکوم کرد و اعلام نمود در کنار ملت ترکیه علیه کودتاچیان خواهد ماند اما باز آماج بزرگترین تصفیه های داخلی قرار گرفت و نه تنها روسا بلکه هزاران تن از اعضای فعال خود را در زندانها می بیند. این بدین معناست که تنها کودتاچیان نبودند که سرکوب شدند بلکه تمامی مخالفان در تیررس قرار گرفتند.

اگرچه اردوغان این کودتا را پیروزی بزرگ برای ملت ترکیه توصیف کرد اما از سال گذشته تاکنون در سایه سرکوبهای تند و خشونت بار محبوبیت وی بشدت کاهش یافته و روابط خارجی این کشور بشدت آسیب دیده است. ساختار قدرت در این کشور بشدت یک جانبه و تک بعدی با محوریت اردوغان گشته است و هر زمزمه ای حتی مخالفت کوچک رابرنمی تابد و دستور به نابودی و سقوط و زندان مخالفان داده می شود.

سازمانهای بین المللی حقوق بشر بارها نسبت به این سرکوبها هشدار دادند اماهیچ کدام افاقه نکرده است و سرکوب با شدت و حدت ادامه دارد.

اردوغان امروز قطعا خود را پیروز میدان کودتا می داند اما ساختار آسیب دیده داخلی در ترکیه می تواند در بلندمدت این کشور را روبروی بحرانهای دیگری نماید. احزاب مخالف سرکوب شده، روابط اجتماعی بشدت آسیب دیده، روزنامه نگاران منتقد روانه زندان شده، ارگانهای دولتی پاکسازی شده و روح دمکراسی در ترکیه از تن خود خارج شده است. در چنین شرایطی که رفقای دیروز اردوغان نیز گوشه گیر شده اند قطعا اگر اردوغان سلطان شدن خود را فرجام کودتا بداند به بیراه رفته است.