«گوجه فرنگی» حاوی چه نوع ماده سمی است؟

به گزارش بولتن نیوز، دکتر حسن اکبری، متخصص آسیب‌شناسی، دانشیار دانشگاه شهید بهشتی، محقق و مدرس طب سنتی ایرانی ــ اسلامی است که دو کتاب «مثلث سلامت» مشتمل بر حدود 200 مقاله کوتاه و بلند را به رشته تحریر درآورده است.

وی در مطلب کوتاه زیر به بررسی منازعه بر سر مفید یا مضر بودن «گوجه فرنگی» پرداخته و دلایلی علمی را دال بر مضر بودن آن ارائه کرده که در ادامه مشروح این مطلب آمده است:

"امروزه بین اساتید طب سنتی و پزشکان طب غربی بر سر مفید یا مضر بودن گوجه فرنگی و صد البته رب گوجه فرنگی که در واقع تغلیظ شده آن است همچنین سس گوجه فرنگی، جنجالی برپاست.

اساتید طب سنتی بنا به دلایل متعددی که مطرح می‌کنند آن را یک گیاه مضر برای سلامتی می‌دانند و از طرفی پزشکان و اساتید طب غربی آن را یک معجون ضد سرطان و مفید می‌شناسند، در این بین لازم دیدم اندکی موضوع را از نظر سلولی مولکولی باز کنم تا انشا‌ءالله نتیجه این مقاله، تصمیم درست مردم در خوردن یا نخوردن گوجه فرنگی، رب گوجه فرنگی و سس گوجه فرنگی باشد گرچه جدیداً محصولات جدیدی بطور افراطی به بازار آمده که شامل آب گوجه فرنگی و چیزهای دیگر است.

تعریف و تاریخچه: گوجه فرنگی در زبان‌های مختلف اسامی مختلفی دارد مثلاً در آذربایجان خودمان به آن بادمجان قرمز می‌گویند و افغانستانی‌ها به آن بادمجان رومی می‌گویند و نام لاتین آن Solanum Lycopersicum است.

خاستگاه این گیاه از منطقه آمریکای جنوبی و مرکزی است و ابتدا در دوره استعمار قدیم توسط اسپانیایی‌ها به همه دنیا انتقال یافت؛ این گیاه که جزو سبزیجات دسته‌بندی می‌شود در قرن شانزدهم به انگلستان منتقل شد و برای نخستین بار توسط یک پزشک انگلیسی به نام جان جرارد کشت داده شد و در واقع جان جرارد اولین کسی بود که به این حقیقت دست یافت که گوجه فرنگی حاوی ماده سمی است که بعدها مشخص شد که این ماده نوعی سم به نام گلیکوآلکالوئید است و به همین علت او در کتاب خود، گوجه فرنگی را یک گیاه سمی اعلام کرد و در نتیجه انتشار این مطلب تا مدتها در انگلستان و آمریکای شمالی خوردن آن به علت ناسالم بودن مرسوم نبود.

تاریخچه ورود گوجه فرنگی به ایران: این گیاه از طریق اروپائیان به ترکیه و ارمنستان همچنین از طریق مسافران اروپا که اغلب شاهزاده‌های قاجار بودند، وارد ایران شد؛ در دوره قاجار خانواده معیری برای نخستین بار گوجه فرنگی را در مزرعه‌ای حدود فرودگاه مهرآباد فعلی تهران کشت کردند.

سم گوجه فرنگی از نظر علمی: گوجه فرنگی حاوی ماده‌ای به نام توماتین است که نوعی گلیوآلکالوئید سمی است؛ آلکالوئیدها ترکیبات پیچیده نیتروژن‌دار هستند که معمولاً اثرات قوی فیزیولوژیک بصورت اثرات بازی، روی بدن انسان و حیوانات دارد و شاید یکی از رازهای اینکه این گیاه، غذای معمولی حیوانات را تشکیل نمی‌دهد وجود همین سم آلکالوئید در آن است که بطور طبیعی به سمت آن کشیده نمی‌شوند.

گوجه فرنگی علاوه بر آلکالوئید دارای اسید سیتریک نیز هست که آن هم می‌تواند روی متابولیسم سلولی اثر منفی داشته باشد که طبیعتاً می‌تواند عملکرد سلولی را در سوخت‌و‌ساز و تولید انرژی، دچار مشکل کند که این موضوع می‌تواند موجب کاهش تولید انرژی در سلول‌ها شده و در تمام سلول‌های بدن کاهش برآیند فعالیت ایجاد کند.

آلکالوئید در گوجه فرنگی از نوع سمی و ساختمان آنها شبیه نیکوتین سیگار است؛ اغلب آلکالوئیدها ترکیبات متبلوری هستند و می‌توانند در گیاه به‌صورت آزاد یافت شوند، این ترکیبات معمولاً دارای اثرات فیزیولوژیک برجسته‌ای روی سلول‌های بدن انسان و انواع حیوانات هستند.

در برخی مقالات جمله معنی‌داری روی تصویر گوجه‌فرنگی نقش بسته است که عیناً آورده می‌شود: گوجه فرنگی برای خورده شدن است یا خیر؟!!

مسمومیت: برگ‌ها، ساقه و میوۀ سبز (کال) گوجه فرنگی دارای میزان بیشتر سم گلیکوآلکالوئید یا توماتین است و مصرف برگ گوجه فرنگی در چای در حداقل یک مورد موجب مرگ فرد شده است؛ مصرف گوجه فرنگی خام می‌تواند منجر به بروز حساسیت شود و حتی ممکن است موجب بروز آنافیلاکسی شدید گردد، بخصوص شاهد این موضوع در بچه‌ها و افراد مستعد به حساسیت هستیم.

از لحاظ علمی گوجه فرنگی به علت اینکه میزان قند و شیرینی بسیار کمی دارد، جزو تره‌بار محسوب می‌شود و نه میوه و به غلط این گیاه را برخی افراد جزو میوه‌ها آورده‌اند که باید اصلاح شود.

گوجه فرنگی از دیدگاه طب سنتی: گوجه فرنگی دارای طبع سرد و تر است و موجب افزایش بلغم در فرد یا اصطلاحاً غلبه بلغم می‌‌شود همچنین به علت دارا بودن خاصیت سودا‌زایی موجب بروز خارش و حساسیت‌ها و رکود اخلاط بدن و در نتیجه در مرحله پس از بلغم باعث رسوب سودا در بدن و کم شدن فعالیت اعضای بدن نیز می‌شود.

تبلیغات درباره مفید بودن گوجه فرنگی: شاید علت تبلیغات بسیار سنگین غرب بر روی مصرف گوجه فرنگی و تعریف و تمجیدهای اغراق‌آمیز از این گیاه با اینکه خود مقالات غربی هم به وجود گلیکوآلکالوئید سمی در این گیاه اذعان دارند به علت مقاصد سود جویانه باشد که می‌تواند موجب پر شدن جیب شرکت‌های غول آسای دارویی جهان شود که با ایجاد مسمومیت‌های خفیف مزمن در مردم جهان و کاهش قدرت سیستم ایمنی بدن آنان موجی از بیماری‌های خود ایمنی مانند لوپوس، آتریت روماتوئید و ام اس حتی سرطان را ایجاد کند چیزی که امروزه در برخی کشورها متاسفانه سونامی بیماری لقب گرفته است.

همچنین رب گوجه فرنگی با توجه به اینکه تغلیظ شده چندین کیلوگرم گوجه فرنگی است، می‌تواند تجمع سم گلیکوآلکالوئید یا توماتین را به چندین برابر افزایش دهد لذا توصیه ما مصرف زردچوبه و فلفل سیاه و زرد چوبه به عنوان طعم دهنده و رنگ زا در غذاها است ضمن اینکه باید بدانیم زردچوبه و فلفل سیاه هر دو به شدت ضد سرطان، ضد پوکی استخوان، ضد روماتیسم و مقوی معده و قلب هستند.

بنابراین سایر محصولات گوجه فرنگی مانند آب گوجه فرنگی و ترشی گوجه فرنگی همچنین سس گوجه فرنگی نیز به علت دارا بودن گلیکوآلکالوئید توصیه نمی‌شوند؛ در کنار کباب‌ها به جای گوجه فرنگی کبابی می‌توانید از پیاز کبابی که سیخ شده و روی زغال کباب شده یا از ریحان و سماق استفاده کنید."