آمار بالای ناباروری در ایران / هزینه های سنگین بیماران را از درمان منصرف می کند

طبق تعریف علمی پزشکان حوزه زنان و زایمان ،ناباروری عبارت است از ناتوانی یک زوج در باردار شدن پس از یک سال زندگی زناشویی بدون جلوگیری از بارداری.که براساس همین تعریف حدود 40% از این مشکل مربوط به مردان، 40% مربوط به زنان و حدود10% نیزمربوط به هر دو است. در حدود 10% از زوج ها نیز عامل ناباروری مشخص نیست. به عبارت دیگر در این زوج ها هر دو نفر با توجه به انجام آزمایش های موجود مشکلی ندارند ولی به علل نامشخصی بچه دار نمی شوند.

خوشبختانه طی دو دهه اخیر اقدامات موثری در رابطه با تشخیص و درمان ناباروری برداشته شده است به طوریکه حدود 65 درصد از زوج های نابارورتا کنون توانسته اند با استفاده از روش های موجود صاحب فرزند شوند.

البته فراموش نکنیم که هزینه های بالای این بیماری بسیاری از زوج ها ی نابارور را نیز از درمان منصرف ساخته است. در حال حاضر هر دوره درمان ناباروری شامل دارو، خدمات پاراکلینیکی و اتاق عمل بسته به میزان مشکلات زوج ها بین ۲.۵ تا ۵ میلیون تومان هزینه به دنبال دارد و هر زوج برای درمان باید ۳ تا ۴ دوره درمانی را پشت سر بگذارد .در این شرایط جراحی های تشخیصی به زوج ها توصیه می‌شود که در کنار سونوگرافی و آزمایش های مختلف که حدود ۵۰ تا ۵۰۰ هزار تومان هزینه دارد و مابقی هزینه ها در بخش درمان مربوط به داروهایی است که باید توسط زوج مصرف شود، مثل نسخه ها و داروهایی که گاهی باید سه تا چهار بار برای درمان قطعی تجویز شود.

دکتر سودابه درویش متخصص زنان و زایمان و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی  با اشاره به اینکه آمار ناباروری در ایران نسبت به کشورهای توسعه یافته بسیار بالاست گفت:عوامل محیطی در حال حاضر از علل شایع بروز ناباروری در میان زوجین محسوب می شود.

وی چاقی ، قرار گرفتن در معرض انواع سموم و مواد شیمیایی ، استعمال دخانیات ،تغذیه نامناسب نظیر خوردن فست فودها و استفاده ازانواع موادشیمایی و آلاینده در محصولات غذایی و ظروف پلاستیکی را از جمله این علل برشمرد و افزود: تحقیقات جدید استفاده از ظروف پلاستیکی را در بروز ناباروری بسیارمورد تاکید قرار داده است .براساس این تحقیقات،مصرف غذاها یا نوشیدنی‌هایی که در بسته‌بندی های پلاستیکی قرار دارند، آسیب‌های جدی به سلامتی افراد خصوصا قدرت باروری آنها وارد می سازد. زیرا این ظروف دارای دسته‌ای از ترکیبات شیمیایی به نام ((BPA ماده بیسفنول آ هستند که نوعی ماده سرطان‌زا محسوب می‌شود .همچنین این ماده می‌تواند به‌راحتی درمان‌های باروری را با مشکل روبه‌رو کند.به عنوان مثال (BPA) که ماده ای شیمیایی است و در پلاستیکهای سبک اما سخت و سفت که به نام پلی کربنات نامیده می شود، یافت می شود، روی عملکرد غدد درون ریز انسان و هورمون ها اختلال ایجاد می‌کند.شاخص‌ترین تاثیر این مواد بر هورمون استروژن هورمون جنسی زنانه است که می‌تواند بر عملکرد جنسی و تولید مثل زنان تاثیر منفی بگذارد.

درویش به استفاده از ظروفی که فاقد ماده مضر (BPA)باشد تاکید کردو گفت: خوشبختانه در حال حاضر روی برخی از این ظروف خصوصا شیشه های شیر نوزادان واژه bpa free حک شده است .که نشاندهنده عدم استفاده از این ماده مضر در ساخت ظروف پلاستیکی مورد نظر است.استفاده ازآبهای معدنی نیز که در فضای باز ودر مقابل نور خورشید قرار می گیرند نگران کننده است . زیرا نور خورشید سبب آزاد سازی ماده bpa در بطری های آب معدنی می شود.

این متخصص زنان و زایمان افزایش سن ازدواج را از دیگر عوامل افزایش ناباروری دانست و افزود:تغییرات هورمونی که بواسطه بالارفتن سن در خانم ها رخ می دهد در ناباروی تاثیر بسزایی دارد.بهترین سن بارداری برای خانم ها بین 25 تا 35 سال است بعد از سن 35 سالگی نه تنها میزان تخمک گذاری کاهش بلکه ازکیفیت آن برای بارور شدن هم کاسته می شود.البته در آقایان هم افزایش سن بی تاثیر نیست ولی نه به اندازه خانم ها.

وی در پاسخ به این پرسش که چگونه کشورهای توسعه یافته توانسته اند مانع افزایش آمار ناباروری شوند ؟اظهارداشت:کشورهای توسعه یافته سالهاست با عوامل بروز آن به مقابله پرداخته اند. به عنوان مثال استفاده از ظروف پلاستیکی در این کشورها به حداقل کاهش یافته و یا در تولید آن دیگر از ماده bpa استفاده نمی شود . این درحالیست که ما در این زمینه در اول راه هستیم .لذا نیاز به زمان داریم.

دکتر درویش در خصوص شیوه های درمان ناباروری و هزینه های آن در ایران نیز گفت:شیوه های متعددی برای درمان ناباروری در کشور وجود دارد و خوشبختانه در این زمینه دانش پزشکی ما پیشرفت بسیار خوبی داشته است .اما متاسفانه هزینه های آن بسیار بالاست.البته دو سالی است که با اجرایی شدن طرح تحول سلامت ،هزینه های این بخش از خدمات پزشکی تحت پوشش بیمه قرار گرفته است . و تقریبا 85 درصد هزینه های آن در مراکز دولتی از طریق بیمه پرداخت می شود .لذا زوج ناباروری که نیاز به درمان دارند و بضاعت مالی خوبی نیز ندارند به راحتی می توانند با کمترین هزینه در مراکز دولتی درمان شوند.

این عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی در عین حال افزود: از انجا که آمار مراجعین به مراکز دولتی بالاست و از طرفی صف انتظار برای درمان نیز طولانی است لذا بسیاری از بیماران ترجیح می دهند برای تسریع در روند درمان به بخش خصوصی مراجعه کنند لذا به ناچار هزینه های سنگینی متحمل می شوند.از این رو برخی زوج های نابارور به دلیل ناتوانی در پرداخت هزینه ها درمان را نیمه کاره رها می کنند.

وی به جراحی IVF که یکی از روش های پر هزینه است اشاره کرد و گفت: معمولاً هزینه یک سیکل IVF در مراکز درمان ناباروری حدود 3 تا 4 میلیون تومان است که معمولا نیز در 3 سیکل انجام می شود بنابراین چیزی حدود 12 میلیون تومان برای یک بیمار هزینه بر می دارد. حال اگر هزینه های دارو ،سونوگرافی و آزمایشات را نیز در نظر بگیریم آن وقت هزینه ها سرسام آور تر می شود.

این متخصص زنان وزایمان در پاسخ به این پرسش که آیا نگهداری حیوانات در منزل نیز موجب ناباروری می شود گفت:مدفوع برخی حیوانات خانگی نظیر گربه موجب ابتلا به بیماریهای عفونی در انسان می شود که در ایجاد سقط های مکرر و حتی نازایی بسیار موثر است.

وی پیشگیری از ناباروری را بهترین راهکار دانست و افزود:ترغیب خانواده ها به فعالیت های ورزشی ،تغذیه سالم و رفع عوامل محیطی مضر از اقداماتی است که نظام سلامت ما می تواند در جهت اجرایی ساختن آن گام های موثری بردارد.