تخریب محیط‌ زیست برای خام‌فروشی گیاهان دارویی/سبقت 3 کشور از ایران

به گزارش بولتن نیوز، دکتر محمود خدادوست با تاکید بر اینکه در حوزه توسعه گیاهان و داروهای گیاهی در آغاز راه هستیم، افزود: علی‌رغم اینکه قدمت چند هزار ساله در گیاهان دارویی و تولید داروهای گیاهی داریم، ولی متاسفانه در آغاز راه هستیم.

وی با تاکید بر اینکه کشورهایی چون هند، چین و پاکستان در این زمینه از ایران جلوتر هستند، اظهار کرد: اگرچه حرکت روبه جلو هست و شرکت‎‌های دانش‌بنیان بزرگی در این حوزه در کشور ایجاد شده و در زمینه صادرات نیز فعالیت‌های خوبی داشته‌اند؛ ولی هنوز هم از نظر تعداد و تنوع گیاهان دارویی و هم از لحاظ ارزش دلاری سهم ناچیزی داریم.

خدادوست با اشاره به تنوع گیاهان دارویی در کشور، خاطرنشان کرد: ایران از 13 اقلیم موجود در جهان 11 تنوع اقلیمی را دارد و طبق برآوردهایی که صورت گرفته است، ما 8 هزار گونه گیاه در کشور داریم که از این تعداد 2 هزار تا 2300 گونه دارای ارزش‌های دارویی و جزء گیاهان دارویی هستند.

به گفته وی، برآوردهای محققان وجود 2300 گونه گیاه دارویی در کشور است و این امر به معنای شناسایی همه گونه‌های دارویی در کشور نیست.

خدادوست با بیان اینکه از همه ظرفیت‌های گیاهان دارویی در کشور استفاده نمی‌شود، یادآور شد: ولی در مقابل در برخی از گیاهان دارویی در راس کشورهای جهان قرار داریم که از جمله آن می‌توان به زعفران، ریشه شیرین‌بیان، زیره و آویشن اشاره کرد.

مدیرکل  دفتر طب سنتی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تاکید کرد: این 4 گونه گیاه دارویی جزء گیاهان پر صادرات کشور محسوب می‌شوند، ولی متاسفانه بیشتر «خام‌فروشی» داریم؛ به این معنی که بیشتر گیاهان دارویی بدون فرآوری و بدون آنکه ارزش افزوده بیشتری برای کشور داشته باشند، صادر می‌شوند.

وی با تاکید بر انجام فرآوری در گیاهان دارویی و تولید ارزش افزوده، اضافه کرد: از سوی دیگر توجه به نحوه برداشت گیاهان دارویی نیز مطرح است. یک نوع از برداشت‌های ما، برداشت گیاهان دارویی از منابع طبیعی است که این امر آسیب‌های زیست‌محیطی زیادی به همراه دارد، به ویژه برخی از گیاهان دارویی که از صمغ ریشه و یا ساقه آنها استفاده می‌کنیم.

خدادوست ادامه داد: از ریشه برخی از گونه‌های گیاهان دارویی مانند «حلتیت»، «آنغوزه»، «باریجه» و یا «اوشق» که بومی ایران هستند، صمغ استخراج و به کشورهای مختلف به صورت خام فروشی صادر می‌شود، به طوری‌که ایران یکی از کشورهای صادر کننده صمغ آنغوزه و باریجه است.

وی با بیان اینکه این گیاهان از منابع طبیعی برداشت می‎شوند، افزود: این امر هم باعث انقراض گونه‌های بومی کشور می‌شود و هم آسیب‌های زیست‌محیطی را به دنبال دارد؛ از این رو باید به سمت کشت گیاهان بومی در مناطقی که امکان رویش آنها بر اساس استانداردهای بین‌المللی وجود دارد، برویم.

مدیرکل دفتر طب سنتی وزارت بهداشت تاکید کرد: پس از کشت و فرآوری، باید اقدام به صادرات محصولاتی با ارزش افزوده کنیم.

وی با تاکید بر ضرورت حفظ ژنتیکی گونه‌های گیاهان دارویی، گفت: این امر در سند ملی گیاهان دارویی تاکید شده است و باید به گونه‌ای عمل کنیم که موجب انقراض گونه‌های بومی کشور نشویم.

به گزارش ایسنا، بر اسـاس نظر گیاه‌شناسـان و پژوهشـگران، تعـداد گونه‌هـای گیاهـی ایـران در حدود 8 هزار گونه اسـت کـه از نظر تنوع گونـه‌ای حداقل 2 برابر قاره اروپا اسـت.

تحقیقات نشـان داده اسـت که بیش از 2300 گونه از گیاهان کشـور دارای خـواص دارویـی، عطـری، ادویه‌ای و آرایشی-بهداشـتی هسـتند، ضمن آنکه هزار و 728 گونه از این گیاهان به عنوان گیاهان بومی ایران هستند و منحصرا در سرزمین ایران رویش کرده و به عنوان ظرفیت انحصاری در کشـور محسـوب می‌شـوند.

آمارها نشان می‌دهد که حجـم تجـارت جهانـی گیاهان دارویـی از 60 میلیـارد دلار در سـال 1996 بـه 100 میلیارد دلار در سـال 2010 رسیده اسـت و بر اسـاس پیش‌بینی بانک جهانی در سـال 2050 گـردش مالـی و تجـارت جهانـی مبتنی بـر گیاهان دارویـی و داروهـای گیاهی به حـدود 5000 میلیارد دلار خواهد رسـید.

در اکثـر کشـورهای توسـعه‌‏یافته، طـب سـنتی در ابعـاد مختلـف تحـت حمایت دولـت قرار گرفتـه است، به گونه‌ای که طـب سـنتی چیـن 40 درصـد خدمات بهداشـتی - درمانـی را در این کشـور بر عهده دارد و  پوشـش بیمـه‌ای هزینه درمـان، دارو و خدمـات طـب سـنتی در ژاپـن، چیـن، کـره و ویتنام به صورت کامل اسـت.

در ایران نیز علی‌رغم دارا بودن پتانسیل‌های مناسب، گیاهان دارویی به صورت خام و بدون انجام فرآیندهای فرآوری صادر می‌شوند. این در حالی است که در سند ملی گیاهان دارویی و طب سنتی بر کاهش سـطح برداشـت رسـمی و غیر رسـمی از عرصه‌های طبیعی به 200 هزار هکتار و افزایش سطح زیر کشت گیاهان دارویی و اسانس‌دار به 500 هزار هکتار تا افق 1404 تاکید شده است.

افزایش توان رقابت جهانی و کسب رتبـه اول صادرات گیاهان دارویی و فرآورده‌هـای گیاهی در منطقه،  پیشـتازی ایران در مرزهـای دانـش و فناوری گیاهان دارویی و طب سـنتی و کسـب مقام نخسـت علمی در سـطح منطقه و حفظ ذخایر ژنتیکی گیاهان دارویی بومی و انحصاری کشور از دیگر تاکیدات این سند ملی است.

بر اساس مصوبات این سند، کشور مکلف به کسب سهم 20 درصدی بازار داروی کشور از طریق تولید محصولات تائید شده مبتنی بر داروهای گیاهی و محصولات طبیعی، کسب سهم 20 درصدی ارزش بازار داروی حوزه دامپزشکی کشور و کسب یک درصد سهم ثبت اختراع جهانی در حوزه گیان دارویی شده است.