بررسی فواید قلیان کشیدن برای آقا پسرها و دخترخانمها!

گروه اجتماعی: قلیان وسیله‌ای آبی است برای کشیدن تنباکو که در خاورمیانه٬ آسیای مرکزی و شمال آفریقا متداول است. قلیان توسط ایرانیان و هندی‌ها اختراع شد. در فارسی به صورت قالیان و غلیان نیز ثبت شده و گاه نارگیلی نیز نامیده شده‌است. در افغانستان به کل مجموعه قلیان، چلم نیز می‌گویند.

به گزارش بولتن نیوز، در کشورهای عربی به نام شیشه و نارجیلة معروف است و در شبه قاره به حقّه معروف است. قلیان برای استفاده از دود حاصل از تماس زغال گداخته و تنباکو است که به این عمل «کشیدن قلیان» می‌گویند.

بررسی ۵۴۲ مطالعهٔ علمی در زمینهً قلیان نشان می‌دهد که در مقایسه با کشیدن یک عدد سیگار، کشیدن یک قلیان حدوداً ۱۲۵ برابر بیشتر دود، ۲۵ برابر بیشتر قیر، ۲.۵ برابر بیشتر نیکوتین، و ۱۰ برابر بیشتر منواکسید کربن وارد بدن می‌کند.

در این گزارش قبل از این که به مضرات قلیان کشیدن بپردازیم گفتیم ابتدا کمی هم به فواید آن اندیشه کنیم تا یکطرفه به قاضی نرفته باشیم. اما فواید قلیون عبارتند از:  هضم آسان غذا، گیج رفتن سر و آرامش روح و روان که البته با مواد دیگر اگر قاطی شود فاز بیشتری میدهد، با دوستان مذکر و مونث خوش گذراندن، اجرای عدالت چون نوبتی کشیده می شود، همکاری و تقسیم کار چون یکی ذغال درست میکند یکی میچرخاند یکی آب می آورد،  جو صمیمی برای دور هم بودن و درد دل کردن و به هم نزدیکتر شدن و بهانه برای ملاقات، شکوفا شدن هنرمندی های پنهان خانمها و اقایان از قبیل حلقه حلقه کردن دود و اشکال دیگر،  ایجاد شغل و کاهش نرخ علافهای خیابان.

مصرف قلیان انقدر خوب است و پر کشش که رئیس مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت، نسبت به افزایش ۲.۵ برابری مصرف قلیان در بین دختران نوجوان و جوان کشور هشدار داد.

خسرو صادق نیت جمعه شب در برنامه «نبض» شبکه خبر که به موضوع مصرف قلیان و چالش های حوزه سلامت اختصاص داشت، گفت: در سال های اخیر مصرف سیگار در بین نوجوانان و جوانان کشور رشد زیادی نداشته است، اما برعکس شاهد رشد مصرف قلیان در بین این قشر جامعه هستیم.
وی با اعلام اینکه مصرف قلیان در بین پسران ۲ برابر شده است، افزود: این وضعیت در بین دختران به ۲.۵ برابر رسیده است.

صادق نیت با انتقاد از اینکه مصرف قلیان در کشور خانوادگی شده است، ادامه داد: مصرف یک وعده قلیان برابر با دود کردن ۱۰۰ نخ سیگار و به عبارتی ۵ پاکت سیگار است.

رئیس مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت با اشاره به مضرات قلیان در مقایسه با سیگار، تاکید کرد: بررسی ها بر روی تنباکوهای اسانس دار نشان می دهد که ۷۰ تا ۸۰ درصد آنها حاوی مواد شیمیایی و حلال های صنعتی است.

صادق نیت از «بنزن» به عنوان خطرناک ترین حلال صنعتی در تنباکوهای اسانس دار نام برد و افزود: بنزن، مهمترین عامل در بروز سرطان خون است. 

به گفته وی، میزان سرب در تنباکوها تا ۵۰ برابر حد استاندارد است. 

صادق نیت با اشاره به گزارش هایی که از مسمومیت در یکی دو بیمارستان شهر تهران داشته اند، افزود: این افراد بر اثر مصرف قلیان حاوی مواد روانگردان، مسموم شده بودند.

متخصصان علوم پزشکی دانشگاه کالیفرنیا هشدار داده اند جوانان و نوجوانانی که قلیان می کشند، حجم بالایی از نیکوتین، کوتینین و سایر مواد سرطان زای موجود در تنباکو را وارد بدن خود می کنند و البته تمام این موارد خطر ابتلا به سرطان و سایر بیماری های مزمن را در آنها به شدت افزایش می دهد. نتایج این مطالعه نشان می دهد تنها با یک بار قلیان کشیدن میزان نیکوتین موجود در ادرار 73 برابر افزایش می یابد.
 متخصصان همچنین در نمونه های آزمایشی اخذ شده از افراد تحت مطالعه متوجه افزایش 14 تا 91 درصدی مواد سمی و سرطان زای «آکرولئین» و «بنزن» در بدن این افراد شدند. متخصصان همچنین اعلام کردند حتی یک روز پس از استعمال قلیان میزان نیکوتین، کوتینین و در ادرار این افراد همچنان بسیار بالا و معادل نیکوتین موجود در ادرار پس از استعمال دست کم یک نخ سیگار است.
نتایج این مطالعه نشان می دهد که کشیدن قلیان منجر به اعتیاد شدید به تنباکو و سایر ترکیبات بسیار خطرناک می شود و این تاثیر به ویژه در میان کودکان و نوجوانان بسیار خطرناک تر است. نتایج این بررسی روی تمام باورهای غلط عمومی مبنی بر سالم تر بودن قلیان نسبت به سیگار خط بطلان کشیده و هشدار می دهد هر نوع استعمال دخانیات بسیار خطرناک است.

فتوای حرام بودن استفاده از قلیان برای مسلمانان مالزی

کمیته فتوای شورای ملی امور اسلامی کشور مالزی پس از بحث و بررسی‌های فراوان در تیر ۱۳۹۲ اعلام کرد که استفاده از قلیان برای مسلمانان حرام است.

عبدال شوکور حسین، رئیس این کمیته گفته: پس از شنیدن نظرات متخصصان و کارشناسان وزارت بهداشت و بررسی شواهد علمی و پزشکی در داخل و خارج از کشور در خصوص مضرات قلیان، کمیته تصمیم گرفت تا قلیان را برای مسلمانان ممنوع کند. وی توضیح داد که استفاده از قلیان می‌تواند بر روی سلامتی فرد، رشد اقتصاد ملی و همچنین شکل‌گیری نسل‌های بعدی تأثیرات مخربی داشته باشد.

اما تاریخچه فلیان

بنا به نوشتهٔ سیریل الگود (اگر چه وی مأخذ خود را ذکر نکرده‌است) «اولین بار ابوالفتح گیلانی (متوفی ۱۵۸۸) پزشک ایرانیِ دربار اکبر اول، سلطان مغول هند بود که دود تنباکو را از یک ظرف آب عبور داد تا آن را خالص‌تر و سرد نماید و از این طریق قلیان که در شبه قاره به حقّه معروف است را ابداع نمود.» اما از سوی دیگر، یک رباعی از اهلی شیرازی (درگذشته در ۱۵۳۵) به استفاده از قلیان اشاره می‌نماید و از این رو پیشینه استفاده از قلیان را می‌توان به حداقل به دوران شاه طهماسب یکم صفوی بازگرداند و روایت ابوالفتح گیلانی را می‌توان شاهدی بر معرفی قلیان، که در ایران مورد استفاده بوده‌است، در شبه قاره هند دانست.

پیشینه

بنا بر دانشنامه ایرانیکا، تاریخ دقیق اولین استفاده از قلیان مشخص نیست. اولین تصویری که از قلیان به وسیله هنرمندان ایرانی کشیده شده، احتمالاً تصویر نشمی کماندار کار رضا عباسی، نقاش مشهور دربار شاه عباس بزرگ است، که تا اواخر نیمه اول قرن یازدهم هجری زنده بوده‌است.

سیاحان اروپایی که به ایران سفر کرده‌اند از جمله تاورنیه که در دوران صفویه به ایران آمد به قلیان و کشیدن تنباکو در ایران اشاره کرده‌اند. از جمله وی نوشته‌است که «ایرانیان تنباکو را با دستگاهی کاملاً اختصاصی می‌کشند. در کوزه گلی دهان گشادی به قطر سه انگشت، تنه قلیانی از چوب یا نقره که سوراخی در وسط دارد قرار می‌دهند، و بر سر آن مقدار تنباکوی نم‌دار با کمی آتش می‌گذارند، و در زیر قلیان سوراخ ممتدی است که، در حالی که نفس را بالا می‌کشند، دود تنباکو با شدت از امتداد سوراخ پایین آمده و داخل آب که به رنگهای مختلف می آمی‌زد داخل می‌شود. این کوزه مرتباً تا نصفه آب دارد. دود که در آب است به سطح می‌آید و هنگامیکه نفس را بالا می‌کشند، از نی قلیان دود به دهان وارد می‌شود. به واسطه آبی که به قلیان می‌ریزند دود تنباکو تصفیه می‌شود و کمتر ضرر می‌رساند. والا با این همه قلیان که می‌کشند، مقاومت برای آنها غیرممکن است. ایرانیان زن و مرد، به طوری از جوانی عادت به کشیدن تنباکو کرده‌اند، که کاسبی که باید روزی پنج شاهی خرج کند، سه شاهی آن را به مصرف تنباکو می‌رسانند. می‌گویند اگر تنباکو نمی‌داشتیم چطور ممکن بود کیف و دماغ داشته باشیم.»

اولئاریوس نیز که در سال ۱۰۴۶ در ایران بوده می‌نویسد که «چندین گونه ظرف قلیان در ایران ساخته می‌شد. شیشه‌ای، کوزه‌ای، از جوز هندی (نارگیله)، کدوئی که تا نیمه آب می‌شد و گاهی در آن عطر می‌ریختند».

شاردن، دیگر سیاح دوران صفوی، در سفرنامه خود می‌نویسد که، شاه عباس بسیار کوشید تا از استعمال قلیان در بین مردم جلوگیری کند. برای این کار، روزی در مجلسی رسمی دستور داد که به جای تنباکو قلیان مهمانان را با پهن چاق کنند، و سپس در حالیکه آنان مشغول کشیدن قلیان خود بودند گفت که، این تنباکو را که وزیر همدان برای من فرستاده‌است و ادعا می‌کند که بهترین تنباکوی دنیاست، چگونه است؟ آنان همگی از این تنباکو تعریف کردند. آنگاه شاه خطاب به آنان گفت «مرده شوی چیزی را ببرد که نمی‌توان آن را از پهن تشخیص داد». سرانجام کار مخالفت شاه عباس بزرگ با تنباکو به تحریم آن کشید، و هنگامیکه در گرجستان متوجه شد، سربازان او پول خود را صرف کشیدن تنباکو و توتون می‌کنند آن را ممنوع ساخت، و تجاری را که توتون و تنباکو به اردوی او آورده بودند با تنباکوی خود یک جا سوختند، و سربازانی که مرتکب کشیدن توتون و تنباکو می‌شدند بینی و لبانشان را می‌بریدند.

قلیان در دوران قاجار بخشی از ضرورتهای زندگی بود. اشراف و بزرگان در خانه‌های خود انواع قلیان نگهداری می‌کردند که بعضی از آنها جواهرکاری شده بودند. واقعه قیام تنباکو در دوران قاجار و در نتیجه فتوایی توسط میرزا حسن شیرازی مبنی بر تحریم مصرف و فروش تنباکو رخ داد.

انواع تنباکو

در ایران انواع تنباکو مانند تنباکوی بنیاد، برازجان، کاشان، بوشهر و غیره وجود دارد که بیشتر آنها به نام شهرهایی است که تنباکو در آنجا کشت می‌شود. همچنین در دهه‌های اخیر تنباکو با طعم‌های میوه‌ای نیز به بازار عرضه می‌شود که به صورت صنعتی تولید می‌شوند. طبق بررسی‌های به عمل آمده قلیان اگر با تنباکوهای میوه‌ای (توتون‌هایی که به روش شیمیایی به عمل آمده و دود آن بوی میوه می‌دهد) به عمل آمده باشد خطرناک و ضرر آن از ضرر سیگار بیشتر است.چون دودی که وارد ریه می‌شود دودی است که محصول مواد شیمیایی می‌باشد.
تنباکوی میوه‌ای

تنباکوی میوه‌ای هم چند سالی است که به دست اعراب تولید شده و با انواع اسانس و طعم‌های گونا گون در دسترس همگان است حتی در کشورهای دیگر. البته به گفته پزشکان این نوع تنباکو از بدترین نوع برگ توتون تهیه شده که در کارخانه‌ها معمولاً دور ریز تولیدات آنها است ولی به واسطه مواد شیمیایی معطر و بسته بندی‌های پر زرق و برق آنها را با نام تنباکوی میوه‌ای در ایران و نام عربی معسل در کشورهای عربی بفروش می‌رسانند. استعمال قلیان میوه‌ای در برخی شهرها و کشورهای اروپا هم شیوع پیدا کرده و خیلی از جوانان هم در اروپا قلیان میوه‌ای را به عنوان تفریح انتخاب کرده و ساعتی را در کافی شاپ برای سرو قلیان اختصاص می‌دهند.