پیامبر فرمودند: شما مستضعفان بعد از من هستید

گروه دین و اندیشه: حجت الاسلام دکتر سوزنچی از اساتید دانشگاه، هر روز یک آیه قران را با ترجمه و چند حدیث تفسیری و چند نکته در تدبر آن آیه منتشر می کند. بولتن نیوز نیز در راستای ترویج چنین اقدامات ارزشی این سلسله مطالب را به صورت روزانه منتشر خواهد کرد.

به گزارش خبرنگار بولتن نیوز، در مطلب روز 2 خرداد به آیه 5 سوره قصص پرداخته شده و در آن آمده است:



 وَ نُريدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَى الَّذينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الْأَرْضِ وَ نَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَ نَجْعَلَهُمُ الْوارِثين‏

سوره قصص (28) آیه5

ترجمه:
و می‌خواهیم که بر کسانی که در زمین ضعیف داشته شده بودند منت بگذاریم و آنها را امام گردانیم و آنها را وارث [زمین] قرار دهیم.

میلاد منجی عالم بشریت، که همچون مسیحی که با او برخواهد گشت، در گهواره سخن گفت، بر همه تشنگان حقیقت و عدالت مبارک باد. مسیحیان ولادت منجی‌شان را در کریسمس چه جشنی می‌گیرند! ما چه اندازه برای ولادت منجی‌مان شاد می‌شویم؟

حدیث:

1) وَ أَخْبَرَنِي ابْنُ أَبِي جِيدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ الْوَلِيدِ عَنِ الصَّفَّارِ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ الْقُمِّيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ الْمُطَهَّرِيِّ عَنْ حَكِيمَةَ بِنْتِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ الرِّضَا قَالَتْ  ... فَنَادَانِي أَبُو مُحَمَّدٍ ع يَا عَمَّةِ هَلُمِّي فَأْتِينِي بِابْنِي فَأَتَيْتُهُ بِهِ فَتَنَاوَلَهُ  ... فَمَسَحَ يَدَهُ عَلَى رَأْسِهِ وَ قَالَ لَهُ يَا بُنَيَّ انْطِقْ بِقُدْرَةِ اللَّهِ فَاسْتَعَاذَ وَلِيُّ اللَّهِ ع مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيمِ وَ اسْتَفْتَحَ «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ وَ نُرِيدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَى الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الْأَرْضِ وَ نَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَ نَجْعَلَهُمُ الْوارِثِينَ وَ نُمَكِّنَ لَهُمْ فِي الْأَرْضِ وَ نُرِيَ فِرْعَوْنَ وَ هامانَ وَ جُنُودَهُما مِنْهُمْ ما كانُوا يَحْذَرُونَ» وَ صَلَّى عَلَى رَسُولِ اللَّهِ ص وَ عَلَى أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ وَ الْأَئِمَّةِ ع وَاحِداً وَاحِداً حَتَّى انْتَهَى إِلَى أَبِيهِ  فَنَاوَلَنِيهِ أَبُو مُحَمَّدٍ ع وَ قَالَ يَا عَمَّةِ رُدِّيهِ إِلَى أُمِّهِ حَتَّى «تَقَرَّ عَيْنُها وَ لا تَحْزَنَ وَ لِتَعْلَمَ أَنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ وَ لَكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لَا يَعْلَمُون»‏ ...
الغيبة (للطوسي) ص236؛ الهدایه الکبری (للخصیبی) ص356



حکیمه دختر امام جواد ع (عمه امام حسن عسگری) حکایت ولادت امام زمان را به تفصیل نقل کرده است. در قسمتی از این حکایت می‌گوید: [بعد از اینکه امام به دنیا آمد] امام حسن عسگری مرا صدا کرد و فرمود: عمه جان! بیا و فرزندم را نزد من بیاور. پس کودک را نزد ایشان بردم و ایشان او را گرفت و ...  سپس دستی بر سرش کشید و گفت: پسرم! به قدرت خدا سخن بگو: پس ولیّ خدا از شیطان رجیم به خدا پناه برد، و شروع کرد که: «بسم الله الرحمن الرحیم، و خواستیم که بر کسانی که در زمین به ضعف کشیده شده بودند منت بگذاریم و آنها را امام گردانیم و آنها را وارث قرار دهیم و بدانها جایگاه و مکنتی در زمین بخشیم و به فرعون و هامان و لشکریانشان، از آنها [= از این مستضعفان] نشان دهیم چیزی را که نگران بودند.» [قصص/5] و سپس بر رسول خدا ص و امیرالمومنین و امامان یکی پس از دیگری تا پدرش صلوات فرستاد؛ پس امام عسگری او را به من داد و گفت عمه‌جان!  او را نزد مادرش برگردان «تا چشمش به او روشن شود و غم نخورد و بداند که یقینا وعده خدا حق است هرچند که اغلب مردم نمی‌دانند.» [قصص/13] ...

2) حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ [بْنِ‏] الْهَيْثَمِ الْعِجْلِيُّ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو الْعَبَّاسِ أَحْمَدُ بْنُ يَحْيَى بْنِ زَكَرِيَّا الْقَطَّانُ قَالَ حَدَّثَنَا بَكْرُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ حَبِيبٍ قَالَ حَدَّثَنَا تَمِيمُ بْنُ بُهْلُولٍ عَنْ أَبِيهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنِ الْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ: إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص نَظَرَ إِلَى عَلِيٍّ وَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَيْنِ ع فَبَكَى وَ قَالَ أَنْتُمُ الْمُسْتَضْعَفُونَ بَعْدِي  قَالَ الْمُفَضَّلُ فَقُلْتُ لَهُ مَا مَعْنَى ذَلِكَ يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ؟ قَالَ مَعْنَاهُ أَنَّكُمُ الْأَئِمَّةُ بَعْدِي؛ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَقُولُ «وَ نُرِيدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَى الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الْأَرْضِ وَ نَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَ نَجْعَلَهُمُ الْوارِثِينَ» فَهَذِهِ الْآيَةُ جَارِيَةٌ فِينَا إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ.
معاني الأخبار (للصدوق) ص79

مفضّل بن عمر گويد: از امام صادق عليه السلام شنيدم كه فرمود: رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله نظرى به علىّ و حسن و حسين افكند و گريست، و فرمود:  شما مستضعفان‏ بعد از من هستيد. مفضّل گويد: عرض كردم يا ابن رسول اللَّه معنى آن چيست؟ فرمود: يعنى شما امامان بعد از من هستيد، چون خداوند مى‏فرمايد: «و می‌خواهیم که بر کسانی که در زمین ضعیف داشته شده بودند منت بگذاریم و آنها را امام گردانیم و آنها را وارث [زمین] قرار دهیم» و این آیه تا روز قیامت در مورد ما جاری است.

3) حَدَّثَنَا الْحُسَيْنُ بْنُ سَعِيدٍ [قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ مَرْوَانَ قَالَ‏ حَدَّثَنَا عُبَيْدُ بْنُ خُنَيْسٍ عَنِ الصَّبَّاحِ بْنِ يَحْيَى عَنِ الْحَارِثِ بْنِ حَصِيرَةَ عَنْ أَبِي صَادِقٍ عَنْ حَنَشٍ‏] عَنْ عَلِيِّ [بْنِ أَبِي طَالِبٍ‏] ع قَالَ: مَنْ أَرَادَ أَنْ يَسْأَلَ عَنْ أَمْرِنَا وَ [عَنْ‏] أَمْرِ الْقَوْمِ فَإِنَّا وَ أَشْيَاعَنَا يَوْمَ خَلَقَ [اللَّهُ‏] السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضَ عَلَى سُنَّةِ مُوسَى وَ أَشْيَاعِهِ وَ إِنَّ عَدُوَّنَا [وَ أَشْيَاعَهُ‏] يَوْمَ خَلَقَ [اللَّهُ‏] السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضَ عَلَى سُنَّةِ فِرْعَوْنَ وَ أَشْيَاعِهِ فَلْيَقْرَأْ هَؤُلَاءِ الْآيَاتِ مِنْ أَوَّلِ السُّورَةِ إِلَى قَوْلِهِ يَحْذَرُونَ وَ إِنِّي أُقْسِمُ بِاللَّهِ [فأقسم‏] الَّذِي فَلَقَ الْحَبَّةَ وَ بَرَأَ النَّسَمَةَ الَّذِي [و] أَنْزَلَ الْكِتَابَ عَلَى مُحَمَّدٍ ص صِدْقاً وَ عَدْلًا لَيَعْطِفَنَّ عَلَيْكُمْ هَؤُلَاءِ عَطْفَ الضَّرُوسِ عَلَى وَلَدِهَا.
تفسير فرات الكوفي، ص: 314  (در نهج‌البلاغه، حکمت209 هم جمله اخیر با اندکی تغییر آمده است )



امیرالمومنین ع فرمودند: هرکس که می‌خواهد در مورد کار ما و کار قوم [بلاهایی که بر سر ما آوردند] جویا شود، بداند که ما و شیعیانمان از آن روزی که خدا آسمانها و زمین را آفرید، بر سنت موسی و شیعیانش بودیم و بدرستی که دشمن ما و پیروانش از روزی که آسمانها و زمین آفریده شد بر سنت فرعون و پیروانش بوده است؛ پس [کسی که جویای وضعیت ماست] آیات اول سوره قصص تا کلمه «یحذرون» (آیه 6) را بخواند و من سوگند می‌خورم به خدایی که دانه را شکافت و جان را آفرید و قرآن را بر اساس درستی و عدل بر محمد ص نازل کرد آنها به شما متمایل خواهند شد، چون ماده شتری كه به بچه خود توجه کند. (نهج‌البلاغه: دنیا به شما روی کند همان گونه که ماده شتر تندخویی که دوباره به بچه خود مهربانی کند)

4) قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص: لَنْ تَنْقَضِيَ الْأَيَّامُ وَ اللَّيَالِي حَتَّى يَبْعَثَ اللَّهُ رَجُلًا مِنْ أَهْلِ بَيْتِي يُوَاطِئُ اسْمُهُ اسْمِي يَمْلَؤُهَا عَدْلًا وَ قِسْطاً كَمَا مُلِئَتْ ظُلْماً وَ جَوْراً
الإرشاد في معرفة حجج الله على العباد، ج‏2، ص340

پیامبر اکرم ص فرمود: روزها و شب‌ها‌[ی دنیا] به پایان نخواهد رسید مگر اینکه خدا مردی از خاندان مرا براگیزاند که اسمش همانند اسم من است و زمین را از عدل و داد پر کند همان گونه که از ظلم و جور پر شده بود.

تدبر:
«نرید ...» اراده خداوند فوق همه اراده‌هاست؛ و چیزی که او اراده کند حتما محقق می‌شود، هرچند همه چیز در ظاهر برخلاف آن باشد.  اینکه کسانی که در تاریخ به ضعف کشیده شده‌اند امامان و وارثان زمین خواهند شد، چیزی است که «خدا می‌خواهد» چه ما بخواهیم چه نخواهیم. انسان عاقل کسی است که خواسته خود را با خواسته خدا هماهنگ کند، ولو اینکه همه مخالفش باشند. پس عاقل‌ترین انسان‌ها زندگی خود را بر اساس باور به مهدویت تنظیم می‌کنند.

«نرید ان نمن ...»: مهدویت منتی از حانب خدا بر انسانهاست. تعبیر «منت» غالبا در جایی به کار می‌رود که نسبت به شخصی عطایی فوق انتظار انجام دهند. «مهدویت» منت است، در حساب و کتاب ما نمی‌گنجد.  شاید به همین جهت است که در روایات هم تاکید شده که ظهور امام زمان «بغتة» (ناگهانی) خواهد بود. و شاید به همین جهت است که از طرفی از علائم ظهور سخن گفته‌اند و از طرف دیگر، گفته‌اند شب و روز منتظر باشید. (جلسه 62، تدبر5؛ لینک زیر:)
 https://telegram.me/YekAaye/577


این آیه (الرحمن/29) از مستندات بحث «بداء» است (خصوصا با توضیح حدیث 2 و 4) «بداء» یعنی انسان‌ها (حتی اولیاءالله) بر اساس قوانین عالم (که بر اساس علم خداست) انتظار واقعیتی را دارند، اما واقعیت به گونه دیگری رخ می‌دهد؛ پس قوانین عالم دست خدا را نبسته است، و او هر لحظه در کاری است، و ممکن است مقدرات ما، که تاکنون به نحو خاصی پیش‌بینی می‌شد، عوض شود. اگرچه اصل ظهور امام زمان ع بداءپذیر نیست؛ اما ظاهرا زمانش بداء‌پذیر است؛ لذا امام از طرفی علائمی را برای ظهور مطرح می‌کند، و از طرف دیگر، می‌فرماید هر صبح و شب منتظر ظهور باش (حدیث4).



«الَّذينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الْأَرْضِ»: چرا برترین انسانها را که حکومت جهانی به آنها وعده داده شده، به عنوان مستضعف معرفی کرد؟ شاید اشاره‌ای است به این که اگر انسانی را در موضع ضعف قرار دادند، از ارزش او ذره‌ای کاسته نخواهد شد. بالاترین انسانهای عالم انبیا و ائمه اطهار ع بودند و اینها مهمترین مستضعفان عالم بودند.  امیرالمومنین ع در پاسخ معاویه که او را به خاطر اینکه حقش را خورده بودند تمسخر کرده بود، نوشت: «وَ مَا عَلَى الْمُسْلِمِ مِنْ غَضَاضَة فِي أَنْ يَكُونَ مَظْلُوماً مَا لَمْ يَكُنْ شَاكّاً فِي دِينِهِ وَ لَا مُرْتَاباً بِيَقِينِه» «بر مسلمان عیبی نیست از اينكه مظلوم شده باشد، مادامی كه دچار شك در دين، و ترديد در يقينش نشود.» (نهج‌البلاغه، نامه28) ما اگر وظیفه خود را درست انجام دهیم، اگر مردم ندیدند و قدردانی نکردند و بلکه حق ما را خوردند، کار ما در جهان گم نمی‌شود.

«نَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً»: مستضعفان (کسانی که در طول تاریخ منزلت پایینی داشتند)، امام (واجد بالاترین جایگاه) خواهند شد.  چقدر ظهور به قیامت شبیه است؟! در قیامت هم آنهایی که بالایند پایین می‌روند و آنها که پایین‌اند بالا می‌آیند (واقعه/3)

«نجعلهم الوارثین»: چرا فرمود «وارث»؟ آن هم در عرض «امام»؟ وارث کسی است که ثمرات کار گذشتگان به او می‌رسد.  خداوند مستضعفان را وارثان قرار داده است و هیچ قیدی هم برای این «وارث» بودنشان نیامده است، یعنی وارث همه چیز و همه‌کس. هرکاری در جهان انجام شود، ثمره‌اش را آنها برداشت خواهند کرد. چرا؟ با توجه به عدل الهی، احتمالا از این رو که اگر کاری در جهان انجام شده است، بارش بر دوش ایشان بوده است. بسیاری از ما تاسف می‌خوریم که چرا کسانی هستند که واقعا و قربه الی الله کار انجام می‌دهند، اما ناشناخته می‌مانند و فرصت‌طلبان کارهای آنها را به نام خود تمام می‌کنند و چیزی به آنها نمی‌رسد. اشتباه می‌کنیم. مستضعفان واقعی (که البته این مظلومیتشان ناشی از قصور و تقصیر خودشان نیست) وارثان حقیقی همه‌چیزند: کارشان در عالم گم نمی‌شود و خودشان ثمره همه کارهایشان را برداشت خواهند کرد. (در بسیاری از روایات، این آیه، به عنوان مژده‌ی «رجعت در دوره ظهور» به مخلصان، مطرح شده است.)

کلامی از امام خمینی به مناسبت این روز و این آیه

سالروز مبارک ولادت با سعادت و پربرکت حضرت خاتم الاوصیاء و مفخر الاولیاء حجت بن‌الحسن العسکرى ارواحنا لمقدمه الفدا، بر مظلومان دهر و مستضعفان جهان مبارک باد.

و چه مبارک است میلاد بزرگ شخصیتى که برپا کننده عدالتى است که بعثت انبیا علیهم السلام براى آن بود؛

و چه مبارک است زاد روز ابر مردى که جهان را از شر ستمگران و دغلبازان تطهیر مى‌نماید و زمین را پس از آنکه ظلم و جور آن را فرا گرفته پر از عدل و داد مى‌نماید و مستکبران جهان را سرکوب و مستضعفان جهان را وارثان ارض مى‌نماید؛

و چه مسعود و مبارک است روزى که جهان از دغلبازى‌ها و فتنه‌انگیزى‌ها پاک شود و حکومت عدل الهى بر سراسر گیتى گسترش یابد و منافقان و حیله‌گران از صحنه خارج شوند و پرچم عدالت و رحمت حق تعالى بر بسیط زمین افراشته گردد و تنها قانون عدل اسلامى بر بشریت حاکم شود و کاخ‌هاى ستم و کنگره‌هاى بیداد فرو ریزد و آنچه غایت بعثت انبیا علیهم صلواه الله و حامیان اولیا علیهم السلام بوده تحقق یابد و برکات حق تعالى بر زمین نازل شود و قلم‌هاى ننگین و زبان‌هاى نفاق افکن شکسته و بریده شود و سلطان حق تعالى بر عالم پرتو افکن گردد و شیاطین و شیطان صفتان به انزوا گرایند و سازمان‌هاى دروغین حقوق بشر از دنیا برچیده شوند؛

و امید است که خداوند متعال آن روز فرخنده را به ظهور این مولود فرخنده هر چه زودتر فرا رساند و خورشید هدایت و امامت را طالع فرماید؛

و اکنون ما منتظران مقدم مبارکش مکلف هستیم تا با تمام توان کوشش کنیم تا قانون عدل الهى را در این کشور ولى عصر (عج) حاکم کنیم و از تفرقه و نفاق و دغلبازى بپرهیزیم و رضاى خداوند متعال را در نظر بگیریم و همگان در مقابل قانون خاضع باشیم و با صلح و صفا و برادرى و برابرى به پیشبرد انقلاب اسلامى کوشا باشیم و حق متعال را در همه احوال حاضر و ناظر بدانیم و تخلف از دستورات اسلام ننمائیم و به وسوسه فتنه انگیزان اعتنا نکنیم؛

... دوستان عزیزم! بسیار دقت کنید و کاملا بهوش باشید و هوشیارانه با آرامش کامل ولى با تمام توان در صحنه باشید که بى شما هیچ کس، هیچ نمى‌تواند کند و با شما همه دشمنان رسول اکرم و ائمه اطهار نابود خواهند شد.

بهوش باشید که ایران در آستانه به ثمر رسیدن انقلاب اصیل شماست.

آگاه باشید که خط منفور ضد اسلامى و غرب، در حال شکست کامل است والحق نشان دادید که هوشیارانه مقاومت مى‌کنید.

خمینى دست یکایک شما را مى‌بوسد و به یکایک شما احترام مى‌گذارد و یکایک شما را رهبر خودش مى‌داند که بارها گفته‌ام من با شما یکى هستم و رهبرى در کار نیست. من خوب درک مى‌کنم که حضور شما در این روزهاى حساس به چه معنائى است و به امید پیروزى نهائى شما بر دشمنانتان روز شمارى مى‌کنم...

لینک متن کامل سخن امام راحل
http://lib.eshia.ir/50080/15/22