وزارت آموزش و پرورش، «غایب» ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی

گروه اقتصادی-بعد از گذشت دو سال از ابلاغ سیاست‌های ۲۴گانه اقتصاد مقاومتی، برنامه‌های دستگاه‌های اجرایی برای تحقق این امر از سوی معاون اول رئیس‌جمهور ابلاغ شد. چنین اقدام مثبتی از سوی ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی در تعریف دقیق برنامه‌های اصلی دستگاه‌ها و تأکید بر نحوه پیگیری و اجرایی‌سازی آن‌ها جا داشت پیش از این‌ها صورت می‌گرفت. با این حال مرور پروژه‌های تعریف شده و دستگاه‌های مجری می‌تواند نشانه‌هایی از رویکرد دولت یازدهم به مسئله اقتصاد مقاومتی را نشان دهد.

به گزارش بولتن نیوز،گذشته از ابعاد فنی و اقتصادی این مسئله، یکی از مهمترین نکاتی که به نظر می‌رسد به اندازه اهمیت بدان پرداخته نشده و جدی تلقی نشده است، «توجه به ابعاد فرهنگی و تربیتی زمینه‌ساز اقتصاد مقاومتی‌» است. به نظر می‌رسد تحقق اقتصاد مقاومتی بدون توجه به پیوست فرهنگی آن، عقیم می‌ماند و چه بسا از امری بلندمدت و عمیق به برنامه‌های کوتاه‌مدت و میان مدت و بعضاً روبنایی محدود گردد. در این صورت، حتی با فراهم شدن زیرساخت‌های فنی و اقتصادی همچون «جذب سرمایه‌های داخلی و خارجی و ساخت و راه‌اندازی امکانات، تجهیزات و سامانه‌های عمرانی و اقتصادی»، چندان بعید نیست که مردم نخواهند یا نتوانند با اقتصاد مقاومتی همراهی کنند.


چنین پیش‌بینی ناشی از ماهیت اقتصاد مقاومتی است. اقتصاد مقاومتی بیشتر ناشی از یک فرهنگ است که در آن اعتماد به نفس و استقلال‌خواهی (در مقابل خودباختگی)، امید به آینده (در مقابل یأس) و نوآوری (در مقابل تقلید و دنباله‌روی) و … همراه با تلاش‌ و پرکاری (در مقابل تنبلی) برجستگی ویژه‌ای دارند. این در حالی است که بررسی واقعیت‌های جامعه ایران نشان می‌دهد مشکل عمده نه کمبود منابع طبیعی و مادی که «نخواستن، باور نداشتن و انجام ندادن» است. طبیعی است که از نظام تعلیم و تربیت انتظار می‌رود چنین ارزش‌هایی را در میان افراد جامعه توزیع و درونی نماید.

مقام معظم رهبری در سیاست‌های ابلاغی اقتصاد مقاومتی به این امر توجه نموده‌اند و در سیاست‌های ۲۰ و ۲۱ «تقویت فرهنگ جهادی» و «تبیین ابعاد اقتصاد مقاومتی و گفتمان‌سازی آن» مورد تأکید قرار گرفته [۱] و برای نهادها و محیط‌های آموزشی نیز تعیین تکلیف شده است. از همین رو انتظار می‌رود در پروژه‌های تعریف شده ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی برای دستگاه‌ها، وزارت آموزش و پرورش و وزارت علوم و مراکز تابعه آن‌ها به طور ویژه از این منظر مورد توجه قرار گیرند.

با این حال بررسی برنامه ابلاغی معاون اول رئیس جمهور نشان می‌دهد که وزارت آموزش و پرورش و وزارت علوم به طور رسمی مخاطب ستاد فرماندهی نیستند و بار «گفتمان‌سازی و فرهنگ‌سازی اقتصاد مقاومتی» بر عهده وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان صدا و سیما گذاشته شده است [۲]. این در حالی است که وزارت آموزش و پرورش با پوشش مستقیم ۱۳ میلیون نفر از نسل آتی کشور و حضور یک میلیون نفر فرهنگی به عنوان یکی از اصلی‌ترین گروه‌های مرجع کشور ظرفیت زیادی را برای فرهنگ سازی در این باره دارد و پیشتر در طرح‌هایی همچون «همیار پلیس» تجربه مثبتی را برای کشور داشته است.


در این میان مسولین وزارت آموزش و پرورش خود در راستای تحقق اقتصاد مقاومتی برنامه‌هایی را در سال‌های گذشته مطرح نموده‌اند و از نقش این وزارتخانه در بهینه‌سازی روندها و ساختارها و فرهنگ‌سازی از طریق گنجاندن سرفصل‌هایی در کتاب‌های درسی دانش‌آموزان و معلمان و دانشجومعلمان و برگزاری دور‌ه تا تدوین منشور اقتصاد مقاومتی در آموزش و پرورش سخن گفته‌اند. اما وضعیت اجرای این برنامه‌ها و کمکی که به تحقق اقتصاد مقاومتی کرده‌اند، چندان روشن نیست، از جمله اینکه از وضعیت «منشور اقتصاد مقاومتی در آموزش و پرورش» که بنا بود در اردیبهشت ۹۳ رونمایی شود، خبری در دست نیست.

بر همین اساس یکی از اقدامات اصلی ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی باید توجه بیشتری به نقش دستگاه‌های فرهنگی وزارت آموزش و پرورش داشته باشد و با تعیین جایگاه دقیق این وزارتخانه در برنامه‌های این ستاد و اعمال نظارت بر میزان تحقق اهداف تعیین شده و موفقیت آن‌ها بعد فرهنگ سازی اقتصاد مقاومتی را در بین دانش‌آموزان، والدین و فرهنگیان رصد نماید.

علاوه بر این به دلیل گستردگی وزارت آموزش و پرورش به لحاظ ساختار اداری و نیروی انسانی، اجرایی‌سازی ابعاد مختلف سند تحول بنیادین می‌تواند خود گامی در راستای تحقق اقتصاد مقاومتی باشد.