وقتي لو رفتن ميلياردرهاي زاغه نشين صداي بعضي ها را درآورد

گروه اقتصادی-گمرك مي گويد با راه اندازي سامانه پنجره واحد تجارت فرامرزي امضاهاي طلايي را حذف كرده و با شناسايي ميلياردرهاي زاغه نشين پشت پرده كارت هاي بازرگاني يكبار مصرف لو رفته است.كساني كه از اعتماد افراد ضعيف سو استفاده كرده و پول هاي ميلياردي به جيب مي زنند. گمرك اعلام كرده با راه‌اندازي سامانه پنجره واحد تجارت فرامرزي، كليه پروانه‌هاي گمركي و اسناد صادر شده توسط گمرك به‌صورت الكترونيك در اين سامانه جهت استعلام كليه افراد مرتبط، مراجع نظارتي و كنترلي قرار داده شده است.

به گزارش بولتن نیوز،در اين خصوص با حذف پروانه فيزيكي گمرك و ايجاد امكان استعلام از طريق سامانه پنجره واحد و نيز پيامك، از جعل و سوءاستفاده‌هاي مختلفي كه از اسناد گمركي صورت مي‌گرفت جلوگيري به‌عمل آمده است.

همچنين با اجراي سامانه يكپارچه امور گمركي و عدم حضور صاحبان كالا در گمرك، ارتباط بين ارباب‌رجوع و كارشناسان گمركي صرفاً از طريق سامانه ميسر بوده كه اين امر موجب ارتقاي سلامت در انجام تشريفات گمركي مي‌شود.گزارش ذيل نگاهي كرده است به حذف گلوگاههاي فساد در گمرك كه با الكترونيكي شدن از ميان رفته است.

رشد سریع وپرشتاب تجارت بین‌المللی در آغاز قرن21 و پیچیده‌تر شدن محیط کاری و تاثیرات آن بر اقتصاد جهانی موجب گردیده تا بحث ساماندهی شبکه تجارت بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد. این امر سازمان‌های منطقه‌ای و بین‌المللی را برآن داشته که برای تسهیل و روانسازی رویه‌های مورد اجرا در تجارت بین‌الملل اهمیت زیادی قائل شوند. در همین راستا گمرک جمهوری اسلامی ایران نیز با بهره‌گیری مؤثر از فناوری‌های نوین بومی و شرکت‌های دانش‌بنیان، اجرا و بکارگیری گمرک الکترونیک را به‌منظور بهبود و تسهیل فضای کسب‌وکار، کاهش موانع تجاری و گمرکی و افزایش شفافیت نظام تجارت خارجی کشور دستور کار خود قرار داده است.

همچنین همگام با سیاست‌های دولت و به‌منظور ارائه تسهیلات به تجار و فعالان اقتصادی، کاهش زمان تشریفات گمرکی و جلوگیری از هزینه‌های پنهان ناشی از رسوب کالا در مبادی ورودی و تداوم پیاده‌سازی دولت الکترونیک، هم‌راستا با برنامه‌های توسعه‌ای کشور‌، توصیه‌های سازمان جهانی گمرک، گمرک جمهوری اسلامی ایران، مطابق بند (ج) ماده (38) قانون رفع موانع تولید رقابت‌پذیر و ارتقای نظام مالی کشور (مصوب سال 1394)،  ایجاد پنجره واحد موضوع ماده(7) قانون بهبود مستمر محیط کسب‌وکار مصوب 16/11/90 در امر تجارت خارجی را با همکاری دستگاه‌های صادرکننده مجوز در امر صادرات و واردات و عبور (ترانزیت) و صدور مجوزهای مربوطه به‌صورت الکترونیکی دنبال می‌نماید. 

نظر به اینکه گمرک سازمان پیچیده و دارای فرآیندها و رویه‌های منحصر به‌فردی است و محدوده وسیعی از عملیات‌های گمرکی را دربرمی‌گیرد. یکی از مهم‌ترین و کلیدی‌ترین فعالیت‌های لازم برای تغییر گمرک از وضعیت موجود به وضعیت مطلوب استفاده مؤثر و همه‌جانبه از تکنولوژی، در تمامی حیطه‌ها و فعالیت‌های گمرکی است. گمرک جمهوری اسلامی ایران  این مهم را  با ارائه سامانه‌هاي یکپارچه امور گمرکی، پنجره واحد تجاري فرامرزي و سامانه مديريت ريسك هوشمند مورد نظر و توجه قرار داد. منافع مالي و اقتصادي حاصل از  تسهیل و توسعه تجارت با اجرای پنجره واحد فرامرزی دليلي بر توجيه‌پذيري اين امر از سوي ذي‌نفعان آن خواهد بود.

سامانه یکپارچه امورگمرکی به‌عنوان راه‌حلی جامع که کلیه رویه‌های گمرکی را پوشش خواهد داد و به‌عنوان قلب تجارت خارجی عمل خواهد نمود. این سامانه با اجرای ماژول‌های مختلف سعی می‌نماید قلمرو عملیات گمرک را پیاده‌سازی نماید. بهره‌برداری از آن سبب خواهد شد که بسیاری از عملیات گمرکی خودکار گردد و با کاهش توقف تجار، سرعت تجارت افزایش یابد. با پیاده‌سازی این سامانه چرخه گردش اطلاعاتی در قسمت عمده‌ای از زنجیره تجارت خارجی شکل خواهد گرفت. در کلیه مراحل طراحی و  استقرار سامانه مذکور با رویکرد راهبردی به موضوع، موارد ذیل مورد توجه قرار گرفته است: 

1. گسترش دامنه‌ي زمانی انجام کنترل‌های گمرکی قبل، حین و پس از ترخیص کالا حسب شیوه‌های جدید کنترلی؛

2. مدرنیزاسیون گمرکات کشور؛

3. ارسال اطلاعات و اظهار به‌صورت الکترونیکی و بدون کاغذ؛

4. مدیریت ریسک و سیستم هدف‌گذاری جامع؛

5. تفاوت رفتاری با عاملان اقتصادی بر طبق نتایج ریسک:

• تجار خوشنام؛

• تجار فعال و حرفه‌ای؛

• سطح بالای سوابق از نظر پیروی از مقررات؛

6. استقرار حسابرسی پس از ترخیص؛

7. ضرورت استفاده از کارکنان با سوابق تحصیلی و مهارتی متنوع‌تر؛

8. ایجاد تسلسل منطقی و کارآمد و بهینه‌سازی طراحی‌ها به منظور مهندسی مجدد امور؛

9. ایجاد یک سیستم شفاف در مورد شرایط تخلیه و بارگیری، انبارداری و جابجایی کالاها و ارتباط آن به کنترل‌های گمرکی‌؛

اجرای این سامانه شکاف تنگناهای زیرساختی برای مکانیزاسیون و یکپارچگی فرایند کسب‌و‌کار و تولید مؤثر داده‌های عملیاتی در راستای تحقق توسعه زیرساخت تکنولوژیک (ICT و گمرکی) و نیز شکاف جمع‌آوری و توزیع هدفمند اطلاعات در راستای تحقق  نظام پردازش متمرکز را پوشش می‌دهد. همچنین مدیریت ریسک هوشمند، مدیریت مناسب روابط با ذی‌نفعان، ایجاد ساختار سازمانی متناسب، ایجاد سطح مطلوب کنترل‌های موجودیت‌های اصلی و نیز ارتقا شفافیت و سلامت اداری را محقق می سازد. تولید و پیاده‌سازی این سامانه با همکاری پژوهشکده دانشگاه تهران صورت پذیرفته و از فناوری‌های نوین اطلاعاتی و سیستم‌های هوشمند جهت تحقق گمرک دیجیتال بهره‌گیری شده است.

خروجی‌های ملموس این  سامانه مکانیزاسیون کلیه رویه‌های گمرکی ازجمله واردات، صادرات، تراتزیت و کارنه تیر، بازبینی، مسافری، پرداخت الکترونیک  و پیاده‌سازی  داشبورد مدیریتی می‌باشد.

مرتفع شدن مشکل طولانی بودن زمان انجام تشریفات گمرکی به دلیل بالا بودن حجم واردات به نسبت امکانات موجود، یکی از مزایای سامانه یکپارچه امور گمرکی است که در حال حاضر با کنترل توزیع اظهارنامه در بین کارشناسان و همچنین ادغام قسمت‌های مختلف و اجرای مدیریت ریسک بهینه، موجب توزیع حجم کاری بین کارشناسان شده که به‌طور میانگین هر کارشناس در صف دارای سه اظهارنامه می‌باشد. در این روش با کاهش زمان انتظار صف، زمان کل ترخیص نیز به‌طور محسوسی کاهش یافته است.

این سامانه در اکثر گمرکات مهم و فعال که بیش از نود درصد حجم فعالیت گمرکات کشور را تشکیل می‌دهند، راه‌اندازی گردیده است و در سال‌جاری در سایر گمرکات کشور نیز نصب خواهد شد. از نتایج ملموس این اقدامات می‌توان به موارد ذیل اشاره نمود:

با اجرای سامانه یکپارچه امور گمرکی و عدم حضور صاحبان کالا در گمرک، ارتباط بین ارباب‌رجوع و کارشناسان گمرکی صرفأ از طریق سامانه میسر بوده که این امر موجب ارتقاء سلامت در انجام تشریفات گمرکی می‌گردد.

ﺑﺎ اﺟﺮا و ﺑﻬﺮه‌ﺑﺮداري از ﺳﺎﻣﺎﻧﻪ ﺟﺎﻣﻊ ﮔﻤﺮﻛﻲ در ﮔﻤﺮكات اجرایی، اﻳﺴﺘﮕﺎهﻫﺎ و واﺣﺪﻫﺎي زائد و دﺳﺖ و ﭘﺎﮔﻴﺮ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﺪام ﮔﻠﻮﮔﺎه ﻓﺴﺎدﺧﻴﺰي ﻧﻴﺰ ﺑﺮﺷﻤﺮده ﻣﻲ‌ﺷﺪ ﺣﺬف ﮔﺸﺘﻪ و ﻛﻠﻴﻪ ﺗﺸﺮﻳﻔﺎت ﮔﻤﺮﻛﻲ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ روﻳﻪ ﮔﻤﺮﻛﻲ صادرات در ﻳﻚ اﻳﺴﺘﮕﺎه ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ و واﺣﺪ ﺗﺤﺖ عنوان «ﺳﺮوﻳﺲ ارزﻳﺎﺑﻲ» اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﻴﺮد. 

مراحل انجام تشریفات صادرات از 10 مرحله در گذشته، با اجرای سامانه یکپارچه امور  گمرکی به 2 مرحله کاهش یافته و این مراحل به‌صورت هوشمند و سیستمی صورت می‌گیرد که از جمله آن کنترل بدهی‌های گمرکی  ( ماده 7 قانون امور گمرکی) به‌صورت مکانیزه می‌باشد.

جهت جلوگیری از توزیع نامتناسب نیروی انسانی در کشور و نیز کنترل‌ها و بهینه‌سازی‌های مربوطه، گمرک جمهوری اسلامی ایران با جدا نمودن بدنه کارشناسی از ارزیابی، کارشناسان گمرک را در مراکز مشخصی مانند مراکز استان‌ها مستقر نموده و ارباب‌رجوع بدون نیاز به مراجعه حضوری اقدام به ثبت اظهارنامه در سامانه پنجره واحد تجاری می‌نماید. از این‌رو فرآیند کارشناسی اظهارنامه‌ها سریع‌تر شده و بررسی اظهارنامه‌ها در بازه بسیار کمتر صورت می‌گیرد.

کارشناس گمرکی با مراجعه به کارتابل خود، اظهارنامه‌های مربوطه را ملاحظه، بررسی و در صورت عدم مغایرت، مراتب را تأیید می‌نماید. در صورت مشاهده مغایرت، علت مربوطه را در سامانه وارد نموده و این اطلاعات جهت صادرکننده ارسال می‌گردد.

سامانه در قسمت کارشناسی اظهارنامه، کنترل‌های سیستمی را اعمال نموده، همچنین پیشنهاداتی را به کارشناس ارائه می‌نماید.

در سامانه یکپارچه امور گمرکی در حال حاضر نیازی به ارائه اسناد کاغذی نبوده و صرفا با اسکن تعدادی از آنها در سامانه پنجره واحد و نیز دریافت الکترونیک دیگر اسناد، کارشناس اقدام به بررسی و ثبت نظریه خود  می‌نماید.

از جمله این اسناد فیش بانکی است که نیازی به ارائه آن نبوده و سامانه بصورت هوشمند اطلاعات پرداخت را از بانک دریافت می‌نماید.

گمرک جمهوری اسلامی ایران، کارت الکترونیکی حاوی اطلاعات راننده و کامیون با عنوان پنجره واحد تجاری فرامرزی را تهیه و در اختیار رانندگان کامیون‌ها قرار داده است. بر این اساس این کارت در  زمان ورود، توزین، انبار و... کاربرد داشته و علاوه بر جلوگیری از تخلف یا اشتباه کاربری باعث سرعت بیشتر فرآیندهای گمرکی می‌گردد.

از آنجا که در ازای خدماتی مانند توزین، انبارداری، تخلیه و بارگیری براساس قوانین و دستورالعمل‌های مربوطه می‌بایست مبلغی پرداخت گردد، سامانه یکپارچه امور گمرکی با راه‌اندازی کیف پول الکترونیک متصل به کارت‌های هوشمند باعث گردیده است که صادرکننده نیازی به پرداخت مبالغ مالی خدمات نداشته و سامانه به‌صورت هوشمند از کیف پول الکترونیک آن برداشت می‌نماید.

این موضوع علاوه بر ایجاد کنترل‌های دقیق و جلوگیری از تخلف موجب افزایش سرعت شده و عدم نیاز به حسابداری‌های پیچیده را میسر می‌سازد.

 در انتهای مراحل کنترل‌های گمرکی و پس از اطمینان از ترخیص کالاها، پروانه الکترونیکی صادر و در اختیار صادرکننده یا واردکننده کالا و سایر مراجع ذی‌ربط  قرار می‌گیرد.

یکی از خدمات مهم در جهت تسریع در فرآیند صادرات، انجام ارزیابی در محل کارخانه یا انبار صادرکننده می‌باشد. صادرکننده در زمان اظهار وضعیت ارزیابی در محل را مشخص می‌نماید. سامانه نیز براساس مدیریت ریسک و کنترل‌های ویژه در صورت صحت اجازه این ارزیابی را صادر و به کارتابل ارزیاب ارسال می‌نماید. ارزیاب در محل حاضرشده و پس از تأیید ارزیابی، سامانه به‌صورت هوشمند مجوز صادرات کالا را صادر می‌نماید.

سامانه یکپارچه امور  گمرکی، با مدیریت هوشمند اطلاعات و با جهت گیری امکان نظارت و کنترل جامع بر عملکرد گمرکات اجرایی و کارشناسان مربوطه توسط مدیران عالی و میانی با ارائه گزارشات به‌روز و به‌صورت سیستمی و نیز پیامک، مشکلات و دیگر مسائل مربوطه را به مدیران اطلاع داده تا با پیگیری از طریق آنها بتوانند مشکلات صادرکنندگان را به نحوی مطلوب مرتفع سازند. از جمله این موارد، گزارش مربوط به زمان‌سنجی اظهارنامه‌های گمرکی است که مدیران با استفاده از این اطلاعات به بررسی علت طولانی شدن احتمالی فرآیند یک اظهارنامه پرداخته و موارد اصلاحی را مدنظر قرار خواهند داد. این موضوع به فرآیند مدیریت گمرک کمک شایانی نموده است.

استفاده از ابزارهای نوین در کنترل و مدیریت حسابداری می‌تواند در افزایش دقت و سرعت خدمات‌دهی بسیار مؤثر باشد. آنچه مشخص است کشف دقیق نحوه دریافت درآمد و هزینه با روش‌های ثبت کاغذی پیچیده و زمان‌بر است. به‌طوری‌که با اضافه کردن فرآیندهای ثبت کاغذی امکان ارائه خدمات به لحظه کاهش می‌یابد و حذف این فرآیندها بدون وجود ابزار مناسب سبب ایجاد مغایرت در فعالیت‌های مالی می‌گردد.

این سامانه با بهره‌گیری از حسابداری اتوماتیک اقدام به محاسبه مبالغ هر یک از اظهارنامه‌ها نموده و با ایجاد یک شناسه پرداخت پیش از شروع عملیات بانکی نسبت به شناسایی درآمد یا هزینه، براساس فرآیندهای داخلی سازمان اقدام می‌نماید. این شناسه صرفاً یک حواله جهت انجام امور بانکی به ارباب‌رجوع می‌باشد که در آن الزامات مالی جهت انجام امور حسابداری در نظر گرفته شده است.

اتصال مستقیم سامانه به بانک علاوه بر شناسایی و ثبت مستقیم هرگونه واریز، برداشت و استرداد در سامانه به قسمت امور مالی نیز تضمین لازم را نسبت به شناسایی دقیق درآمد یا هزینه کردن و همچنین ضمانت وصول درآمد یا هزینه‌ها به سایر بخش‌های سازمان خواهد نمود. همچنین پرداخت الکترونیک از طریق پنجره واحد تجاری از جمله قابلیت‌های این سامانه بوده که از مراجعه به بانک‌ها و نیز ارائه کاغذی اطلاعات جلوگیری به‌عمل آورده است.

این روند باعث مدیریت دقیق حسابداری دولتی، افزایش امنیت و قابلیت بررسی در صورت بروز اشکالات و خطاهای احتمالی در پرداخت و محاسبه مبالغ به تفکیک ریز درآمدها شده است.

پوشش کامل فرآیندها اعم از کنترل سلامت پلمب، اصالت کالا و انتقال دو طرفه اطلاعات گمرکات مقصد و مبدأ به منظور حصول اطمینان از ترخیص و یا خروج کالا، که در بیش از 90 درصد گمرکات مهم ترانزیتی کشور پیاده‌سازی گردیده است. همچنین سامانه هوشمند ترانزیت در کنار سامانه‌های هوشمند توزین، کنترل دسترسی، انبار و حواله بارگیری می‌تواند به‌طور کامل فرایند عبور را پوشش دهد ضمن اینکه با انجام اقدامات زیر: 

- نصب الزامی GPS بر روی کامیون‌های ترانزیتی (داخلی و خارجی)

- اجرای مانیفست الکترونیکی 

- راه‌اندازی برنامه‌های  TIREPD وE-TIR  (کارنه تیر الکترونیکی) متعاقب امضا تفاهم‌نامه سه‌جانبه فی‌مابین اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران- اتحادیه بین‌المللی حمل‌ونقل جاده‌ای (IRU) و گمرک جمهوری اسلامی ایران  و بهره‌گیری از گردش اطلاعات مرتبط قابل دسترس، گام مهمی در ایجاد بستر امن ترانزیت کالا و گسترش تجارت خارجی کشور برداشته خواهد شد.

- پرداخت الکترونیکی حقوق ورودی و سایر عوارض 

- ارتباط الکترونیکی سامانه‌های گمرک و بانک با مزیت امکان کنترل‌های مؤثرتر و اعمال دقت لازم جهت وصول دقیق حقوق دولت 

- دسترسی و کنترل کامل اطلاعات موجودی انبارها و رهگیری ورود و خروج کالا به /از انبار که برای فرآیند اظهار و ترخیص ضروری می‌باشد.

- اسکن کلیه اسناد کاغذی پیوست اظهارنامه که به‌صورت پرونده الکترونیکی ذخیره و نگهداری می‌شود و هرگونه انتقال اظهارنامه و اسناد پیوست بنا به درخواست مراجع قانونی ذیصلاح، صرفاً به‌صورت الکترونیکی و بدون جابجایی کاغذ صورت می‌پذیرد که اقدام مؤثری برای جلوگیری و کاهش جعل اسناد و اوراق دولتی است.

- راهبند هوشمند و کنترل ورود و خروج

- بهره‌گیری از راهبند هوشمند متصل به سامانه باعث گردیده است تا بدون نیاز به نیروی انسانی جهت کنترل در مبادی ورودی و خروجی‌های محوطه‌های گمرکی، رانندگان بتوانند با کارت الکترونیک خود اقدام به عبور نماید. در این خصوص سامانه با کنترل کارت مربوطه و مجوزهای لازم اجازه باز شدن راهبند را صادر می‌نماید.

- توزین کالا بدون نیاز به اپراتور و نیروی انسانی

- یکی از مراحل مهم در تشریفات گمرکی،  توزین کالا بوده که قبل از سامانه یکپارچه امور  گمرکی  با حضور کاربر صورت می‌پذیرفت که موجب خطاهای کاربری و تخلفات احتمالی می‌شد که در این خصوص نیز با اجرای سامانه، پس از قرار گرفتن کامل کامیون بر روی باسکول، سامانه به‌صورت هوشمند کارت الکترونیک راننده را دریافت و توزین الکترونیکی را انجام می‌دهد.

- پلمب الکترونیکی 

- پس از تأیید مجوز حرکت کامیون‌های صادراتی، این کامیون‌ها پلمب شده و به سمت مرز خروج از کشور حرکت می‌نمایند. جهت هر کامیون یک پروانه عبوری الکترونیک صادر گردیده و اطلاعات مربوط به کامیون‌ها و پلمب‌ها به نیروی انتظامی، گمرک مقصد و دیگر مراکز مربوطه به‌صورت الکترونیک ارسال  می‌گردد.

- تأیید خروج کالا از مرز به‌صورت الکترونیک

- پس از خروج کالا از مرز کشور، تأییدیه صادرات کالا به‌صورت الکترونیک در اختیار گمرک مبدأ و نیز صادرکننده در کارتابل مربوطه قرار می‌گیرد.

- این موضوع مشکلات مربوط به اظهار صادرات کالا و عدم خروج آن از کشور را به‌صورت کامل از بین برده است.

در دنیای پرشتاب امروز، عامل سرعت در انجام مکاتبات، مبادله اسناد و اطلاعات و کاهش مدت زمان تشريفات گمركي همراه با تضمین امنیت و اعمال مقررات، نقش تعیین‌کننده‌ای در توفیق تجارت به‌ویژه در عرصه بین‌المللی ایفا می‌كند. از آنجا که فرآیندهای صادرات و واردات، اغلب مستلزم مبادله اطلاعات و اسناد بین گمرک و سازمان‌های مختلف است كه هركدام از آن سازمان‌ها نیز به نوبه خود، رويه‌هاي كاري و فرم‌هاي خاصی دارند، در این شرایط، نبود مکانیزم‌های روان‌ساز و تسهیل‌کنندگي، می‌تواند علاوه بر ایجاد خلل در اعمال قانون توسط گمرک به‌عنوان مانعي در مسیر توسعه تجارت، به‌ویژه در صحنه بین‌المللی عمل كند و فرصت‌های بیشماری را از دسترس بخش اقتصادی و  تجاری کشور خارج سازد.

(Single Window) در گمرک است. توجه دولت جمهوری اسلامی ایران و ابلاغ مصوبه هیأت محترم وزیران در این خصوص، سبب گردیده است تا گمرک ج.ا.ا. اقدامات عاجلی را برای بهره‌برداری سریع از این ابزار مهم به انجام رساند. 

سامانه پنجره واحد تجاری در راستای سیاست‌های ارائه تسهیلات به تجار و فعالان اقتصادی، با ایجاد اعتماد برای فعالان اقتصادی این امکان را برای صاحبان کالا، تجار و سایر ذی‌نفعان تجارت مهیا می‌سازد که کلیه فعالیت‌های تجاری خود را اجرا، پیگیری و مشاهده نمایند.

بدین ترتیب با اجرای این سامانه دیگر نیازی به حضور در گمرکات کشور و نیز سایر سازمان‌های مرتبط با گمرک جهت پیگیری امور نبوده و کلیه فرآیندها به‌صورت الکترونیکی و خودکار اجرا و کنترل می‌شوند. این اطلاعات بر بستر اینترنت، موبایل و نیز پیامک در اختیار تجار بوده و کلیه مراحل انجام فرآیندهای گمرکی به‌صورت پیامک به تجار و بازرگانان اطلاع‌رسانی می‌شود به گونه‌ای که صاحب کالا می‌تواند در هر لحظه‌ای از وضعیت کالای خود در زمان حمل‌و‌نقل، انبارش کالا در اماکن گمرکی و فرآیند ترخیص کالا اطلاع حاصل نماید.

این سامانه با بهره‌گیری از ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های موجود در کشور و با هماهنگ نمودن اقدامات سازمان‌های مسئول در فرآیند تجارت خارجی (واردات، صادرات و ترانزیت) در مبادی ورودی و خروجی و برقراری ارتباط لازم بین آنها به‌صورت منسجم و با برنامه زمان‌بندی مشخص اجرایی گردیده است.

خروجی‌های ملموس آن عبارتند از:

گمرک جمهوری اسلامی ایران براساس قوانین مربوطه در برخی موارد موظف به دریافت و کنترل مجوز سایر سازمان‌های دخیل در این حوزه می‌باشد. به‌طور مثال درخصوص کالاهایی که مشمول مجوز استاندارد می‌باشند می‌بایست تأییدیه‌های خود را از سازمان ملی استاندارد ایران اخذ نمایند و کلیه سازمان‌های همجوار گمرک براساس قوانین موجود موظف به ارائه مجوزهای خود به گمرک می‌باشند.

یکی از مجموعه‌های همکار گمرک در حوزه ترانزیت کالا، شرکت‌های بیمه و بانک‌ها عامل می‌باشند که براساس قوانین موجود موظف به ارائه تضمین‌های لازم و سپس عبور کالا از کشور می‌باشند. بر این اساس با راه‌اندازی سامانه پنجره واحد تجارت فرامرزی، اعتبار شرکت‌های حمل‌ونقل ترانزیتی به‌صورت مستقیم و الکترونیک از شرکت‌های بیمه دریافت شده و این اعتبار الکترونیک درخصوص شرکت‌ها منظور می‌گردد. با اظهار ترانزیتی کالا در گمرک، از اعتبار شرکت‌های حمل‌ونقل کسر شده و این کنترل اعتبار بدون دخالت نیروی انسانی و به‌صورت هوشمند و خودکار کسر و پس از اعلام وصول از طرف گمرک مقصد تسویه مربوطه صورت می‌گیرد.

از این‌رو در هر لحظه از فرآیند علاوه بر ایجاد مدیریت ریسک در حوزه ترانزیت، اعتبار شرکت‌های حمل‌ونقل به‌صورت خودکار کنترل شده و فرآیند نیز با سرعت بسیار بالا انجام می‌گردد.

برقرای تبادل اطلاعات فی‌مابین پنجره واحد فرامرزی با سایر کشورها از جمله کشور ترکیه  براساس تفاهم‌نامه‌های مبادله شده و به‌صورت برخط.

با اجرای این شیوه نوین که جایگزین فرآیند سنتی مراجعه مستقیم به گمرک گردیده، دیگر نیازی به حضور فیزیکی صاحبان کالا و اظهارکنندگان کالا در گمرکات اجرایی نبوده و آنان قادر هستند بدون محدودیت زمانی از دفتر کار، منزل و یا هر مکان دیگر نسبت به اظهار کالا اقدام نمایند. در این سامانه کلیه مراحل مختلف ترخیص به‌صورت غیرحضوری قابل انجام بوده و اطلاع‌رسانی کامل از آخرین وضعیت ترخیص کالا از طریق پیام کوتاه به اطلاعات صاحبان کالا می‌رسد.

بر این اساس با راه‌اندازی سامانه پنجره واحد در بیش از 90 درصد فعالیت‌های تجارت خارجی کشور، صاحبان کالا، صادرکنندگان و سایر مراجعین گمرک بدون نیاز به حضور به‌صورت الکترونیکی اظهارنامه و اسناد خود را به گمرک اظهار نموده و مراحل کارشناسی خود را از طریق پنجره واحد پیگیری می‌نماید. تمامی این مراحل کاملاً به‌صورت الکترونیکی انجام می‌شود.

با راه‌اندازی سامانه پنجره واحد، کلیه پروانه‌های گمرکی و اسناد صادر شده توسط گمرک به‌صورت الکترونیک در این سامانه جهت استعلام کلیه افراد مرتبط مراجع نظارتی و کنترلی قرار داده شده است.

در این خصوص با حذف پروانه فیزیکی گمرک و ایجاد امکان استعلام از طریق سامانه پنجره واحد و نیز پیامک، از جعل و سوءاستفاده‌های مختلفی که از اسناد گمرکی صورت می‌گرفت جلوگیری به‌عمل آمده است.

یکی از مشکلات حوزه تجارت خارجی کشور مراجعه صاحبان کالا و صادرکنندگان به سازمان‌های متعدد و ارائه اسناد چندباره می‌باشد. در این قسمت از طراحی پنجره واحد، ارباب‌رجوع دیگر نیازی به مراجعه حضوری به سازمان‌های همجوار نداشته و سامانه پنجره واحد به‌صورت اتوماتیک اطلاعات مورد نیاز را به دیگر سازمان‌ها ارسال و ارباب‌رجوع دیگر نیازی به مراجعه حضوری ندارد. با اجرای این سامانه تجار و حق‌العملکاران صرفاً از طریق یک درگاه اینترنتی می‌تواند فرآیندهای مورد نیاز خود را به انجام رسانده و در کمترین زمان فعالیت‌های خود را پیگیری نماید.

کلیه شرکت‌های حمل‌ونقل بین‌المللی و داخلی کشتیرانی و هوایی که کالای خود را به مقصد ایران یا به قصد عبور ترانزیت از کشور ایران حمل می‌نمایند اطلاعات بارنامه‌ها و مانیفست‌های خود را قبل از رسیدن کالا به بنادر و یا مرز ورودی به‌صورت الکترونیک از طریق این پنجره واحد به گمرک ارسال می‌نمایند. این اطلاعات در اختیار ادارات گمرک و سایر سازمان‌های مرتبط قرار گرفته و سرعت انجام فرآیندهای تخلیه کالا و انبارداری و نیز ترخیص حمل یکسره کالا را به شکل قابل‌توجهی افزایش داده است.

در جهت مدیریت فرآیند کاری گمرکات اجرایی، سامانه به‌صورت هوشمند اقدام به نوبت‌دهی می‌نماید. از این‌رو براساس ضوابط و معیارهای مشخص، اظهارنامه در کارتابل مربوط به کارشناسان قرار خواهد گرفت. بدین منظور صاحب کالا نوبت خود را مشاهده نموده و پس از انجام امور کارشناسی، اطلاعات مربوطه  در کارتابل خود مشاهده می‌نماید.

کلیه پرداخت‌های تجار و صاحبان کالا از طریق این سامانه به‌صورت واحد کنترل و دریافت می‌شود به نحوی که تاجر نیازی به مراجعه به واحدهای اجرایی و ارائه فیش کاغذی و تأیید واریز به حساب گمرک ندارد.

گمرک جمهوری اسلامی ایران با توجه به سیاست کنترلی هوشمند و نیز توزیع عادلانه فعالیت‌های گمرکی و افزایش سرعت ترخیص کالا اقدام به یکسان‌سازی عملیات گمرکی و توزیع اتوماتیک اظهارنامه‌ها در کل کشور نموده است. 

بر این اساس صاحب کالا از طریق پنجره واحد اظهارنامه گمرکی خود را تحویل داده و گمرک محل نگهداری کالا را مشخص می‌نماید و سامانه به‌صورت اتوماتیک و هوشمند کارشناس گمرکی را مشخص می‌نماید که این کارشناسان در گمرکات اجرایی سراسر کشور براساس حجم کار، تخصص فرد و... جهت انجام امور کنترلی گمرک در حال فعالیت هستند.

بر این اساس علاوه بر جلوگیری از تمرکز حجم کاری در بعضی از گمرکات، ارباب‌رجوع گمرک نیز از نام کارشناس اطلاعی نداشته و نیازی نیز به مراجعه حضوری به کارشناس نخواهد داشت.

با راه‌اندازي سيستم فعالان مجاز اقتصادي (AEO) در گمرك، ضمن اجراي توصيه‌هاي سازمان جهاني گمرك، تحولات مثبتي در اين حوزه پديد آمده است. بدین صورت که تعدادی از شرکت‌های صادراتی معتبر بدون نیاز به حضور در گمرک و انجام فرآیند ارزیابی، می‌توانند در سامانه پنجره واحد تجاری اطلاعات خود را وارد نموده و پس از خروج کالا از کشور، پروانه صادراتی به‌صورت هوشمند صادر می‌گردد.

گمرك ايران پس از راه‌اندازي پنجره واحد تجاری با هدف تكريم ارباب‌رجوع اقدام به توسعه نرم‌افزار تلفن همراه در گمرك نمود و در اين نسخه از نرم‌افزار صاحبان كالا و اظهاركنندگان مي‌توانند با استفاده از تلفن همراه از آخرين وضعيت پروانه‌هاي گمركي خود در كليه رويه‌هاي گمركي به‌صورت برخط اطلاع يابند. صاحبان كالا در اين نسخه علاوه بر در اختيار بودن فهرست كليه اظهارنامه‌ها با مشخص كردن فعاليت‌هاي مهم همچون خروج كاميون حامل كالا نسبت به آخرين وضعيت محموله مطلع خواهند شد.

پورتال گمرک جمهوری اسلامی ایران به آدرس www.irica.gov.ir، تمامی نیازهای مربوط به حوزه فعالیت‌های تجاری و گمرک بازرگانان و شرکت‌های حمل‌ونقل را تحت پوشش قرار می‌دهد. همچنین درخصوص راه‌اندازی سامانه پنجره واحد تجاری و نیز سامانه یکپارچه امور  گمرکی، وب سایتی اطلاع‌رسانی و تعاملی به آدرس eplirica.blog.ir  راه‌اندازی گردید که کلیه تجار و بازرگانان با مراجعه به این وب سایت علاوه بر دریافت کلیه آموزش‌های لازم سامانه، از آخرین تغییرات و فرآیندهای الکترونیک گمرک مطلع می‌شوند. همچنین تجار و بازرگانان می‌توانند از طریق این وب سایت مشکلات و سوالات خود را مطرح و پاسخ لازم را دریافت نمایند.

گمرک جمهوری اسلامی ایران، پیاده‌سازی دروازه مشترک مرزی را مطابق توصیه‌های کنوانسیون بازنگری‌شده کیوتو و فصل 7 کنوانسیون بین‌المللی ملل متحد در زمینه هماهنگ‌‌سازی کنترل مرزی کالا در برنامه کاری خود قرار داده است و تاکنون موافقت‌نامه‌های دوجانبه‌ای را در این زمینه با کشورهای همسایه از جمله ترکیه، آذربایجان، افعانستان، روسیه، ارمنستان و ترکمنستان با هدف تسهیل همکاری‌های گمرکی و روانسازی ترافیک بین‌المللی مسافر، کالا و وسایل نقلیه مبادله نموده است. یکی از مهم‌ترین اهداف بکارگیری دروازه مشترک مرزی، پرهیز از انجام رویه‌های تکراری و یکسان در دو گمرک مرزی می‌باشد.

پیاده‌سازی پنجره واحد مرزی مجازی در راستای جمع‌آوری داده‌های تجاری بین‌المللی با قابلیت تبادل اطلاعات فی‌مابین سیستم‌های فناوری اطلاعات گمرکات دو کشور و کاهش هزینه‌های اضافی کنترل و تسهیل تراکنش‌های کسب‌وکار می‌باشد. مدل داده‌ای مورد استفاده در این سامانه منطبق بر مدل داده WCO طراحی شده است. ارتباط این پنجره با سایر سازمان‌های همجوار و همکار نیز برقرار گردیده که امکان دریافت مجوزهای لازم و نیز ارائه گزارشات مرتبط را فراهم می‌نماید. 

در این گزینه بر حرکت دولت و صنعت به سوی بهبود مدیریت زنجیره تأمین بین‌المللی تاکید می‌شود. جمع‌آوری داده‌ها از منابع آنها و تبادل اطلاعات با سایر سازمان‌ها یا موجودیت‌های تجاری فرامرزی مرتبط به جابجایی کالاها و حمل‌ونقل آن، اساس این گزینه می‌باشد و امکان تبادل داده را در سطح B2G و G2G بین‌المللی ایجاد می‌‌سازد. 

در این راستا براساس تفاهم‌نامه تبادل اطلاعات پیش‌اظهاری الکترونیکی (TIR-EPD)  فی‌مابین گمرک جمهوری اسلامی ایران و  سازمان حمل‌ونقل بین‌المللی جاده‌ای (IRU) و اتاق بازرگانی، صنایع و معادن و کشاورزی ایران از سال 1391، فرآیند راه‌اندازی وب سرویس‌های تبادل اطلاعات آغاز گردید و در سال‌های 1392 و 1393 نسبت به توسعه سرویس فوق و راه‌اندازی سرویس RTS) Real-Time-SafeTir) از جانب گمرک ایران با همکاری سازمان IRU اقدام به‌عمل آمد. با توجه به اجرای موفقیت‌آمیز پروژه‌های فوق گمرکات کشورهای ایران و ترکیه به عنوان اولین گمرکات جهت راه‌اندازی آزمایشی پروژه E-TIR انتخاب شدند. هدف از اجرای این پروژه تبادل الکترونیکی برخط اطلاعات اظهارنامه‌های کارنه تیر  فی‌مابین گمرک ایران و گمرک ترکیه و حذف کاغذ و تسریع در فرآیند می‌باشد.

 در راستای اجرای استاندارد 3-6 کنوانسیون تجدیدنظر شده کیوتو و ماده 11 قانون امور گمرکی، گمرک جمهوری اسلامی اقدام به راه‌اندازی سامانه مدیریت ریسک هوشمند نمود که با کاهش زمان انجام تشریفات گمرکی موجب کاهش زمان ترخیص کالا شده است و در سال 2015 میلادی درصد اظهارنامه‌های مسیرهای قرمز، زرد و سبز به ترتیب 26، 55 و 19 درصد بوده است. ایجاد ضوابط هوشمند و پویا که به‌روزرسانی آنها توسط سیستم صورت می‌گیرد، به‌ویژه در زمینه تخلفات صاحبان کالا و اظهارکنندگان از ویژگی‌های عمده این سامانه است. همچنین اجرايي شدن اين سامانه امكان مديريت ريسك يكپارچه با سازمان‌هاي همجوار با استفاده از ابزارهاي داده‌كاوي به‌منظور استخراج دانش و الگوهاي رفتاري نهفته در انباره‌هاي داده سازمان را فراهم مي‌سازد. خروجی‌های ملموس اجراي مديريت ريسك هوشمند عبارتند از:

شناسایی و تحلیل ریسک به‌صورت  هوشمند در چرخه تجارت خارجی

شناسایی و تحلیل ریسک هوشمند در ترخیص  و خروج از گمرک در رویه واردات 

شناسایی و تحلیل ریسک هوشمند در سالن ترانزیت

شناسایی و تحلیل مدیریت ریسک هوشمند در گمرک مقصد 

شناسایی و تحلیل مدیریت ریسک هوشمند در سالن صادرات

شناسایی و تحلیل مدیریت ریسک هوشمند در خروج محموله های صادراتی از کشور 

گزارش زمان‌سنجی که یکی از معیارهای علمی و کمی بررسی کارآئی سیستم‌های هوشمند است مؤید کاهش زمان انجام تشریفات گمرکی است. جدول ذیل نتایج گزارش‌گیری منظم زمان ترخیص کالا در رویه واردات در سامانه یکپارچه امورگمرکی و سیستم انتخاب مسیر اظهارنامه را نشان می‌دهد:

جدول ذیل نتایج گزارش‌گیری منظم زمان ترخیص کالا در رویه صادرات در سامانه یکپارچه امور گمرکی و سیستم انتخاب مسیر اظهارنامه را نشان می‌دهد: 

 

   با توجه به اطلاعات فوق میانگین زمان انجام تشریفات گمرکی در رویه واردات در مسیر قرمز 24ساعت، مسیر زرد 12 و مسیر سبز 2 ساعت می‌باشد. با احتساب این موارد میانگین زمان انجام تشریفات در مسیرهای سه‌گانه کمتر از یک روز می‌باشد که در صورت همکاری بیشتر سازمان‌های همجوار کمتر از این زمان نیز خواهد شد. میانگین وزنی زمان گردش اظهارنامه قبل از اجرایی شدن سامانه در رویه واردات 26 روز بوده در حالیکه بعد از اجرایی شدن سامانه به 3  روز کاهش یافته است.

با توجه به اطلاعات فوق میانگین زمان انجام تشریفات گمرکی در رویه صادرات پس از اجرای سامانه یکپارچه امور گمرکی در مسیر قرمز  8 ساعت، مسیر زرد 3 و مسیر سبز کمتر از 1 ساعت می‌باشد. با احتساب این موارد میانگین زمان انجام تشریفات در مسیرهای سه‌گانه 5 ساعت می‌باشد. میانگین وزنی زمان گردش اظهارنامه قبل از اجرایی شدن سامانه در رویه صادرات 7 روز بوده در حالی که بعد از اجرایی شدن سامانه به 1 روز کاهش یافته است.   

این امر نه تنها بیانگر سرعت و سهولت انجام تشریفات گمرکی  می‌باشد بلکه باتوجه به بکارگیری مدیریت ریسک و کنترل‌های سیستمی و غیرمحسوس، دقت لازم در انجام کنترل‌ها نیز افزایش یافته است. ضمناً نظر به اینکه طبق محاسبات بانک جهانی هزینه هر روز تأخیر در ترخیص کالا معادل یک درصد ارزش برآورد گردیده است. لذاکاهش قابل ملاحظه هزینه‌های ترخیص کالا براساس تقلیل زمان‌های فوق‌الذکر با عنایت به حجم واردات در سال 1393 موجب کاهش هزینه‌های صاحبان کالابه بیش از 30 هزار میلیارد ریال شده است.

دیگر مزایای پنجره واحد تجارت فرامرزی و سامانه یکپارچه امور گمرکی

1. دریافت اطلاعات بارنامه به‌صورت الکترونیک و جلوگیری از جعل این اسناد

2. از بین رفتن صف ورود اطلاعات اظهارنامه‌ها و ایجاد سیستم اظهار از راه دور و 24*7

3. پیگیری فعالیت‌ها توسط صاحبان کالا از طریق پنجره واحد و عدم نیاز به مراجعه حضوری

4. حذف مراحل زاید اداری و کنترل فعالیت‌ها به‌صورت الکترونیکی

5. ایجاد پرونده الکترونیک اظهارنامه‌ها و عدم نیاز به اسناد فیزیکی

6. دریافت الکترونیک اطلاعات قبض انبار و اتصال مستقیم به اظهارنامه

7. کنترل بدهی ماده 7 قانون امور گمرکی به‌صورت سیستمی و بدون دخالت نیروی انسانی

8. انتخاب هوشمند و اتوماتیک کارشناس و ارزیاب گمرک بدون دخالت نیروی انسانی و جلوگیری از تبانی

9. تعیین مجوزهای مورد نیاز اظهارنامه به‌صورت اتوماتیک در پنجره واحد تجاری

10. دریافت مجوزهای مورد نیاز جهت ترخیص از سازمان‌های همجوار به‌صورت الکترونیکی

11. جلوگیری از جعل مجوزهای ترخیص

12. اتصال به بانک و دریافت الکترونیک اطلاعات پرداخت حساب‌های گمرکی و حذف فیش فیزیکی

13. جلوگیری کامل از جعل فیش‌های بانکی و استفاده مکرر از این اسناد

14. اتصال دستگاه‌های توزین به سامانه و دریافت اتوماتیک وزن بدون دخالت نیروی انسانی

15. اتصال به انبارهای سازمان بنادر و سایر انبارها و دریافت الکترونیک بیجک خروج کالا

16. حذف پروانه کاغذی و قابلیت استعلام اطلاعات پروانه گمرک از طریق پنجره واحد تجاری فرامرزی

17. صدور پروانه عبوری الکترونیک درخصوص تمامی کامیون‌های حامل کالا ورودی به کشور

18. امکان کنترل سیستمی و پیامکی اطلاعات پته عبور قابل استفاده در ایست‌های بازرسی پلیس

19. نصب GPS بر روی خودروهای ترانزیتی و اتصال سامانه و پروانه عبور الکترونیک 

20. کنترل مسیر عبوری کامیون‌های ترانزیتی و کنترل انحراف از مسیر به‌صورت سیستمی

21. دریافت الکترونیک بیمه‌های ترانزیتی از شرکت‌های بیمه

22. اصالت‌سنجی بیمه‌ها به‌صورت الکترونیک و اعمال در فرآیند به‌صورت خودکار

23. ارسال اطلاعات پروانه عبوری به گمرک مقصد ترانزیتی به‌صورت اتوماتیک و هوشمند

24. بکارگیریX-Ray جهت کامیون‌های ترانزیتی و وارداتی در مبدأ و مقصد

25. اعلام وصول کالا به گمرک مقصد به‌صورت الکترونیک و تسویه تضمین مربوطه

26. کنترل دقیق کامیون‌های نرسیده به گمرکات مقصد و گزارش‌های سیستمی

27. دریافت الکترونیک نظر آزمایشگاه‌های تعیین ماهیت کالا از طریق پنجره واحد

منبع:تابناک