هرگز به دنبال جایزه و خلعت نبودم / روایت انتظامی، نصیریان و مودبیان از گروه ˝تئاتر مردم˝

گروه فرهنگ و هنر - تئاتر و موسیقی: هر برگ از تاریخ هنر تئاتر ایران بیانگر اتفاقات و رویدادهایی است که وجوه مختلف کنونی‌اش را ایجاد و آن را ماندگار کرده است. در این میان هنرمندان صاحب نامی بوده‌اند که به عنوان خالقان این رویدادها به شمار می‌روند و نمی‌توان از کنار نام آنها و نقشی که بر پیکره این هنر زده‌اند به راحتی گذشت. بزرگانی که در طی سالیان گذشته نخستین گام‌ها را در این حیطه برداشته‌اند و به عنوان اولین‌ها در طی این مسیر با مسائل بسیار روبه‌رو بوده‌اند. مسائل و فراز و نشیب‌هایی که گاهی حضور آنها را کم‌تر و گاهی پررنگ‌تر می‌کرده است.

به گزارش بولتن نیوز، از جمله این بزرگان می‌توان به عزت‌الله انتظامی و علی نصیریان اشاره کرد. افرادی که به واسطه آثار و کارهایی که برای هنر تئاتر انجام داده‌اند بارها در مورد آنان سخن گفته شده است. هنرمندانی که با کوله باری از تجربه در کنار ما هستند و می‌توان از صحبت‌ها و فعالیت‌های‌شان بسیار آموخت.

از جمله اقدامات صورت گرفته توسط آنها می توان به تاسیس گروه "تئاتر مردم" به سرپرستی علی نصیریان اشاره کرد. گروهی که به عنوان یکی از قدیمی‌ترین گروه‌های نمایشی ایران شناخته می‌شود و توانست با آثاری که به صحنه برد جانی تازه بر پیکره هنر تئاتر ایران بدمد.

این گروه مهرماه سال 1344 در تماشاخانه سنگلج (تالار بیست و پنج شهریور) افتتاح شد. در این میان علی نصیریان برای گروه خود که هفت سالی به طور مستمر فعالیت صحنه‌ای و به ویژه تلویزیونی داشت نام گروه تئاتر "مردم" را برگزید و در همان سال دو نمایش به نام‌های "امیر ارسلان" به نویسندگی پرویز کاردان و کارگردانی علی نصیریان و نمایش "بهترین بابای دنیا" به نویسندگی گوهر مراد و کارگردانی عزت الله انتظامی را به صحنه برد.

این گروه در سال‌های قبل از انقلاب آثار بسیاری را به صحنه می‌برد، اما اعضای آن بعد از انقلاب پراکنده شده و هریک جداگانه فعالیت‌های تئاتری‌شان را پی گرفتند. اکنون این گروه بار دیگر به همت داریوش مودبیان و حمایت استاد عزت‌الله انتظامی و علی نصیریان به فعالیت خود ادامه می‌دهد.

مودبیان شهریور سال 1345 به گروه تئاتر مردم می‌پیوندد و به غیر از فعالیت مستمر در رادیو و تلویزیون با گروه‌های مختلف تئاتری همکاری می‌کند و در چند نمایش به کارگردانی نصیریان و انتظامی ایفای نقش می‌کند.

او تابستان 1360 پس از بازگشت به ایران با همراهی علی نصیریان تلاش می‌کند گروه تئاتر مردم را احیا کند اما متاسفانه به جایی نمی‌رسد جز آنکه در تلویزیون موجب تولید نمایش‌های ماندگاری همچون "سوزنبانان"و "پرده عجایب" می‌شود.

بهمن سال 1380 بار دیگر علی نصیریان و داریوش مودبیان با همکاری پارسا پیروزفر نمایش "زندگی در تئاتر " نویسندگی دیوید ممت را برای اجرا آماده می‌کنند و قصد نوزایی این گروه را دارند که به اجرا نمی رسد.

تا اینکه مهرماه سال 1391 پس از 34 سال گروه تئاتر مردم با همان اهداف مردمی روز نخست به سرپرستی استاد علی نصیریان و با نمایش‌های چخوف‌خوانی و سپس "قرار داد ...با مرگ!" پای به عرصه تئاتر نوین ایران می‌گذارد.

این گروه این روزها به واسطه فعالیت‌های مداوم خود به صورت مستمر در خانه موزه استاد انتظامی به کار خود ادامه می‌دهد. بدون شک تشکیل گروه‌های تئاتری خصوصا اگر احیای یک گروه با سابقه تئاتری باشد، اتفاق بسیار فرخنده‌ای است. این گروه تئاتری برای نخستین اجرای خود نمایش «قرارداد. . . با مرگ» نوشته اسلاومیر مروژک را انتخاب کرد و آن را 17فروردین‌ماه در تالار استاد سمندریان تماشاخانه ایرانشهر به صحنه برد و از آن زمان اجراها و برنامه‌های مختلفی را در دستور کار خود قرار داد که تازه‌ترین آن نمایش "مزاحم کوچولو" است که این روزها توسط داریوش مودبیان و با همراهی تعدادی از هنرجویان او در خانه موزه استاد انتظامی به صحنه رفته است.

گروه "تئاتر مردم" یکی از قدیمی‌ترین گروه‌های تئاتر ایران است

داریوش مودبیان درباره این گروه به هنرآنلاین گفت: گروه تئاتر مردم، یکی از گروه‌های فعال بوده که باعث رونق تئاتر در ایران در سال‌های پیش شده است. این گروه به سرپرستی و کارگردانی ارشد علی نصیریان یکی از فعال‌ترین گروه‌های تئاتری زمان خودش بود. عزت‌الله انتظامی اواخر دهه 30 به‌عنوان بازیگر به این گروه پیوست و در ادامه به ‌عنوان کارگردان در این گروه به فعالیت پرداخت.

او ادامه می‌دهد: پیش از من هم مرحوم اسماعیل داورفر، محمد علی کشاورز، فخری خوروش و زنده‌یاد جمیله شیخی در این گروه فعالیت می‌کردند. در دهه میانی 40من و ایرج راد به گروه پیوستیم. این گروه بسیار موفق بود و کارهای زیادی روی صحنه آورد مانند نمایش "بازرس" در تماشاخانه سنگلج که با موفقیت بسیاری روبه رو شد و شش‌‌ماه بر صحنه بود.

کارگردان "رؤیای نیمه‌شب تابستان" یادآور می‌شود: هسته اصلی گروه تشکیل شده، دیگران هم می‌توانند در این گروه شرکت کنند. گروه نمایش ما محدود نیست و می‌تواند نیروهای دیگر را گام به گام جذب کند.

شوالیه فرهنگ و هنر فرانسه در پاسخ به این سئوال که آیا خانه موزه انتظامی به عنوان محل فعالیت و اجرای گروه "تئاتر مردم" تبدیل شده است توضیح می‌دهد: امیدوارم اینگونه باشد. کلیه تمرین‌ها، کارگاه و نشست‌های‌مان در این مکان برگزار می‌شود. گروه "تئاتر مردم" یکی از قدیمی‌ترین گروه‌های تئاتر ایران است. بعد از بازگشت به ایران تلاش کردیم این گروه را احیا کنیم، متاسفانه اکثر کارهای اجرایی‌مان در تلویزیون بود. از سال 90 رسما این گروه دوباره آغاز به کار افتاد. یکی از پایه‌های اصلی این گروه استاد انتظامی است بنابراین بهتر است که در خانه موزه انتظامی فعالیت کند. پیشنهاد این موضوع را دادم و استاد هم از آن حمایت کردند، بر این اساس گروه در این تالار مستقر و فعالیت می‌کند.

داریوش مودبیان مترجم، مدرس و کارگردان تئاتر در این رابطه آخرین صحبت‌های عزت الله انتظامی و علی نصیریان را به شکل اختصاصی در اختیار هنرآنلاین قرار داد.

سال 1342 را سرآغار زندگی حرفه‌ای‌ام می‌دانم

استاد عزت الله انتظامی می‌گوید: به سال 1328 در تهران به دنیا آمدم. با همه سختی‌های که خانواده‌ام با آن دست به گریبان بودند، کودکی خوش و سرشاری را سپری کردم. پدرم شوخ طبع بود و مردم‌دار. خانه کوچک ما همیشه پذیرای خویشان و دوستانی بود که از این سوی و آن سوی به تهران سفر می‌کردند و من در میان آئین‌ها و گویش‌های گوناگون بزرگ شدم. مادرم می‌گفت: "هنوز به درستی زبان باز نکرده بودی که ادای دیگران در می آوردی و حتی لهجه‌شان را تقلید می‌کردی و ما می‌خندیدیم " ...گویی، به دنیا آمده‌ام تا بازیگر کمدی باشم !

خیلی زود با تئاتر آشنا شدم. چهار ساله بودم که در مهمانی‌ها و جشن‌های خانوادگی، شگفت‌زده چشم و گوش به نمایش‌های کمدی سنتی می‌سپردم و کوشش می‌کردم بازی بازیگران را تقلید کنم .در شش سالگی، برای نخستین‌بار، پدرم مرا به تئاتر برد. به خوبی به یاد دارم، نمایش "عاشق گیج" اثری برگرفته از یکی از کمدی‌های "مولیر" بود. اینگونه به همت پدر، تئاتر را با "مولیر" آغاز کردم و شناخت از تئاتر را با کمدی.

او یادآور می‌شود: پدرم شیرازی بود و سخت شیفته حافظ و سعدی. برای آغاز سومین سال دبستان، کتاب گلستان سعدی را به دستم داد و مرا به گلستان ادب فارسی رهنمون شد .اینچنین بود که از همان آغازین سال‌های کودکی نمایش و زبان فارسی در دل و جانم خانه گزیدند. هرگز مرا چه دیروز و چه امروز تنها نگذاشته و نمی‌گذارند. ده ساله بودم که دست به قلم برده و کمدی‌هایی کوتاه، به سبک مولیر برگرفته از برخی از حکایت‌های گلستان نوشتم. با یاری هم‌درسانم این نمایش‌ها را در دبستان‌مان روی صحنه بردیم.

پس از درگذشت پدرم، در بهار سال 1342، برای گذران زندگی باید، کار می‌کردم. به همین خاطر، تابستان سال 1342 را سرآغار زندگی حرفه‌ای خود بر می‌شمارم. در این راه کار کرده‌ام، هر گونه‌ای را آزموده‌ام و در هر زمینه قدم گذاشته‌ام. تئاتر، رادیو، سینما، تلویزیون ... را آموختم و آموزاندم. باور کنید در همه احوال کوشش کردم که در روشنایی قدم بردارم، دست از دست همراهانم بیرون نکشم، دوشادوش شاگردانم ره بسپارم و هرگز به تماشاگرانم پشت نکنم.

آقای بازیگر تاکید می‌کند: نمی‌دانم، درست یا غلط، اما باور دارم که در تمام زمینه‌های نمایش، کمدی برایم انگیزه اصلی بوده و هست. آنچنان که استاد بزرگ‌مان "مولیر" می‌گوید: "وظیفه و رسالت کمدی، در همان حال که انسان‌ها را می‌خنداند تصحیح رفتار آنان است و برای نیل به این مقصود، من راهی جز این نمی‌شناسم که با ترسیم خنده برانگیز انسان قرن‌مان به رسالت‌هایش حمله‌ور شوم ."

باور کنید، هرگز نه به دنبال ستایش بودم و نه منتظر جایزه و خلعت. اما همیشه چشم انتظار آنچه بودم و هستم که حضرت سرورم سعدی در گلستان بدان اشاره کرده: متکلم را تا کسی عیب نگیرد سخن‌اش صلاح نپذیرد.

جوانان در گذشته به خاطر عشق تئاتر کار می‌کردند

علی نصیریان بازیگر تئاتر، سینما و تلویزیون و سرپرست گروه تئاتر مردم هم اظهار می‌کند: گروه من و همکار نزدیکم عزت‌اله انتظامی، گروه تئاتر "مردم" بود که سرپرستی آن را بر عهده داشتم. داریوش مودبیان در سال1347 به اداره برنامه‌های تئاتر آمد و به گروه ما پیوست. البته او خیلی پیش از این، در نوجوانی اواخر دهه سی با نمایش "بلبل سرگشته" نوشته من که چاپ هم شده بود و همینطور با تئاترهای تلویزیونی آشنا و دل سپرده بود. از همان ابتدای آشنایی با داریوش، اصالت، نجابت، فرهنگ، آگاهی و دل سپردگی او به تئاتر مشهود بود.

او خاطرنشان می‌کند: در آن دوران عموم جوانانی که به هنر روی می‌آوردند به یقین به خاطر عشقی واقعی و ارضای خاطر شخصی و ابراز حس‌های درونی‌شان بود و هیچ شائبه دیگری در کارشان نبود. نام و نشان، مسائل مادی و دیگر جاذبه‌های هنر در این هدف جایی نداشت. در دورانی که گروه تئاتر مردم در تالار سنگلج فعال بود دو جوان تحصیل کرده، مستعد و نازنین به ما پیوستند داریوش مؤدبیان و ایرج راد. این هنرمندان جوان و فعال از همکاران خوب گروه ما بودند.

نصیریان عنوان می‌کند: مهم‌ترین نقشی که مودبیان در آن دوران بازی کرد، نقش اصلی نمایش "بارزس" – گوگول – به کارگردانی عزت‌اله انتظامی بود. من هم در آن نمایش بازی می‌کردم. او نقش خود را بسیار شیرین و دلنشین اجرا کرد. اما فعالیت داریوش در تئاتر منحصر به بازیگری نبود. او در حیطه‌های ترجمه، پژوهش و تدریس فعالیت می‌کرد و به گروه‌های کوچک جوان‌تر یاری می‌رساند و در هدایت و راهنمایی آنان از هیچ کمکی دریغ نداشت که تا امروز هم ادامه دارد.

پس از انقلاب و پس از بازگشت از فرانسه به ایران، داریوش مؤدبیان چندین تله‌تئاتر ترجمه و کارگردانی کرد که در تلویزیون اجرا شد و مورد توجه همگان قرار گرفت. او از پیشگامان تئاتر تلویزیونی بعد از انقلاب در ایران است. در این دوران من به عنوان بازیگر یکی از همکاران پر و پا قرص کارهای او بودم و در چند نمایشنامه فرانسوی از جمله "مولیر" و "ژرژ کورتولین" و چند نویسنده دیگر نظیر "سروانتس" ، "گوگول" و "چخوف" بازی کردم. کار با مودبیان همیشه برای من مطلوب بوده و هست. این هنرمند فداکارانه نشر "قاب" را راه‌اندازی کرد که اختصاص به چاپ آثار دراماتیک و مباحث درجه اول تئاتری دارد. او کارهای درخور توجه و آموزنده‌ای در زمینه طنزآوران جهان نمایش و مطالب و مباحث ارزشمند و جذابی در باب تئاتر منتشر کرده و می‌کند.کارهایی از "ژان کلود کری‌یر" و "ژان پل سارتر" و دیگر نویسندگان فرانسوی و آثاری درباره شیوه‌های نمایشنامه‌نویسی و فیلمنامه‌نویسی.

گفتنی است؛ نمایش کمدی "مزاحم کوچولو" تولید گروه تئاتر مردم به کارگردانی داریوش مودبیان تا 26 اسفندماه ساعت 19 در خانه موزه استاد عزت الله انتظامی واقع در خیابان اندرزگو (قیطریه)، شرق به غرب، روبروی بلوار کاوه، خیابان احمدی به صحنه می‌رود.