کالایی که با غربت روبه‌روست

به گزارش بولتن نیوز این شاعر و منتقد ادبی در گفت‌وگو با خبرنگار ادبیات و نشر ایسنا، درباره تاثیر رسانه بر کتاب گفت: مقوله کتاب می‌تواند یکی از وظایف و دغدغه‌های فضای رسانه‌ها باشد. آن‌ها می‌توانند به اطلاع‌رسانی و نقد و نظر در حوزه کتاب و موضوعات وابسته به کتاب‌خوانی کمک کنند. همواره می‌توان انتظار داشت که رسانه‌ها این وظیفه را انجام دهند و همراه دنیای کتاب بتوانند پیام و ارزش‌های کتاب را به گوش مخاطب برسانند.

او در ادامه بیان کرد: متاسفانه علی‌رغم همه پیشرفت‌هایی که در این سال‌ها در حوزه شناخت، داوری و اطلاع‌رسانی کتاب بوده، آن‌چنان که باید، توقعی که خوانندگان و مخاطبان دارند، برآورده نمی‌شود. در چنین وضعی بسیاری از کتاب‌ها زمین می‌مانند و کسی درباره آن‌ها صحبت نمی‌کند. من گمان می‌کنم باید انتظار بیشتری از عرصه مطبوعات داشت.

معتقدی کم شدن سرانه مطالعه را فرصتی برای رسانه‌ها دانست و گفت: این روزها افت و خیز دنیای کتاب و کم شدن انگیزه کتاب‌خوانی فرصتی برای رسانه‌ها فراهم می‌کند تا وظایف و رسالت خود را بیش از پیش انجام بدهند. رسانه می‌تواند خبر کتاب‌هایی را که منتشر می‌شود، بیشتر و بهتر برساند. این خودش می‌تواند کمکی زیادی به مقوله فرهنگ باشد.

این منتقد ادبی اظهار کرد: فضای مجازی، ماهواره‌ها، اینترنت و ... هر کدام بلندگویی هستند که می‌توانند حوزه‌های مختلف فرهنگی را پوشش بدهند. در چنین وضعیتی در این عرصه مطبوعات جهان و مخصوصا رسانه‌های داخلی رسالت جدی‌تری دارند. آن‌ها اگر بتوانند در عرصه‌های فرهنگی اخبار را به شیوه‌های مختلف به گوش مخاطبان برسانند، کار مهمی انجام داده‌اند.

او درباره تاثیر اخبار حوزه سیاسی و اجتماعی بر کتاب تشریح کرد: با همه کوشش‌هایی در حوزه رسانه‌ها می‌شود، متاسفانه این روزها اخبار سیاسی و اجتماعی آن‌قدر سیال و سنگین است که تا حد زیادی اطلاع‌رسانی در حوزه کتاب و کتابداری تحت تاثیر آن قرار گرفته است. نشریات تخصصی کتاب بسیار کم است، به شکلی که در حال حاضر کتاب با بحران و نوعی غربت فرهنگی روبه‌روست.

معتقدی درباره راه حل این مشکل گفت: لازم است دست‌اندرکاران فعالیت‌های فرهنگی و سیاست‌گذاران وزارت ارشاد دست به دست هم دهند. آن‌ها باید کتاب را جدی‌تر در رسانه‌ها و جامعه مطرح کنند تا غربت آن تا حدی ترمیم شود. بخشی از جامعه با مطبوعات سروکار دارد و این خودش تریبونی برای معرفی یافته‌ها و دستاوردهای کتاب است.

این شاعر همچنین بیان کرد: اگر رسانه‌ها در حد نیاز فعالیت کنند، می‌توانند جامعه را متوجه مباحث علوم انسانی کنند و سراغ دنیای نشر بروند و با اطلاع‌رسانی مخاطبان را متوجه این نوع تولیدات فرهنگی کنند.

او در ادامه اظهار کرد: روشی که الان وجود دارد می‌تواند جدی‌تر و تخصصی‌تر در اطلاع‌رسانی و نقد کتاب و دستاوردهای فرهنگی اعمال شود. تا حد زیادی با همه بحران‌های عرصه رسانه‌ها در حوزه فرهنگی، رسانه‌ها می‌توانند به نیازها پاسخ بدهند و جامعه را درگیر مسائل فرهنگی کنند.

این منتقد ادبی بیان کرد: در هر دوره تاریخی، کتاب مقوله‌ها و خواست‌های خودش را دارد. در دهه 40 تا 50 جنبه‌های اطلاع‌رسانی از طریق فضای مجازی و ماهواره وجود نداشت و طبیعی است که تلویزیون و رادیو و مطبوعات تنها محل اطلاع‌رسانی آن زمان بودند.

معتقدی درباره خواست‌های امروز گفت: امرزه پیشرفت تکنولوژی طبیعی است که تا حدی بازار رسانه را کمرنگ کرده باشد، زیرا از طریق این ابزارها اطلاعات به سادگی رد و بدل می‌شود. جامعه هم جاذبه‌های خودش را تعقیب می‌کند. افراد با وجود تکنولوژی‌ها فرصت و میل کمتری برای رسیدن به یک متن در شعر و سایر ژانرهای ادبی دارند.

او ادامه داد: گمان می‌کنم در گذشته به خاطر شرایط ویژه‌ای که داشت، جامعه آن‌قدر درگیر اطلاعات و تکنولوژی نبود به همین سبب رسانه‌ها بهتر می‌توانستند کار اطلاع‌رسانی و نقد و نظر را در حوزه کتاب و تولیدات فرهنگی انجام دهند. امروزه با تنوع رسانه‌های شخصی در اینترنت، مطبوعات کمتر به این کار می‌پردازند. بسیاری از علاقه‌مندان بخصوص جوانان بیشتر در فضای مجازی به دنبال اخبار می‌گردند.

معتقدی درباره نشریه‌ها در دوران گذشته گفت: در گذشته نشریات تخصصی‌تری در حوزه ادبیات و فرهنگ وجود داشت. در 35 سال اخیر به خاطر شرایط اقتصادی و فرهنگی نشریات ادبیات و علوم انسانی کمتر امکان ورود داشتند. این هم یک مقوله مهم است که ما باید نشریات تخصصی ادبیات داشته باشیم. انگیزه اقتصادی و دریافت اطلاعات در کنار هم می‌تواند عمل کند تا نشریات تخصصی پا به عرصه بگذارند.

او همچنین افزود: از دیگر سو جوانان با توجه به شرایط موجود می‌توانند تا حدی به رویکرد تخصصی توجه کنند. اما موضوع اقتصادی مقوله مهمی است که در انتخاب رسانه می‌تواند موثر باشد. تا حد زیادی باید سیاست‌گذاری فرهنگی وزارت ارشاد و دولت دیده شود. دولت می‌تواند در این زمینه با دادن یارانه امکانات بیشتری فراهم کند تا نشریات بتوانند موثرتر باشند.

این منتقد ادبی در پایان گفت: قدرت خرید برای اهل نظر بخصوص جوانان مهم است. این کارها می‌تواند تا حدی این بحران را کم‌رنگ کند. اگر این موارد وجود نداشته باشند رسانه نمی‌تواند کارایی لازم را برای شکوفایی فرهنگی داشته باشند.

محمود معتقدی همچنین به مناسبت شانزدهم آذر که سالگرد تاسیس خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) است درباره فعالیت ایسنا بیان کرد: ایسنا یک خبرگزاری خوب با کارکرد و کارنامه موفقی است. ایسنا در این سال‌ها در نشریات هم بازخورد داشته و دارد.

او در ادامه متذکر شد: ایسنا خبرگزاری‌ای است که با وسعت نظر و بیداری عمل می‌کند. در مجموع ما شاهد باروری فکری و نوآوری ذهنی در ایسنا بوده‌ایم. من فکر می‌کنم جدی‌ترین خبرگزاری‌ای است که در حوزه فرهنگی روزآمد است و کار اهل فرهنگ و نظر را دنبال می‌کند. به طور کلی در این حوزه کارنامه خوبی دارد.

معتقدی به عنوان توصیه‌ای برای ایسنا گفت: اگر ایسنا فضا را گسترش بدهد و بیشتر با اهل فرهنگ صحبت کند و نقد و نظرشان را منتشر کند، موثرتر خواهد بود. اگر ایسنا تا حد زیادی با نشریات و رسانه‌ها ارتباط برقرار کند و گفته‌های آن در سایر نشریات هم بیاید باعث پیشرفت بیشتری است. ایسنا می‌تواند در این زمینه به صورت جدی‌تر به کارش ادامه بدهد.