فیلم‌های فاجعه منا را منتشر کنید

به گزارش بولتن نیوز به نقل از وطن امروز، مسؤولان سعودی نهایت تلاش خود را به‌کار گرفته‌اند تا بر سوءمدیریت خود در جریان واقعه منتهی به فاجعه دلخراش منا در روز پنجشنبه گذشته، سرپوش بگذارند. در همین راستا، پادشاه عربستان دستور داده است فیلم‌های دوربین‌های نصب شده در منا که تصاویر مربوط به فاجعه منا و همچنین عامل اصلی این فاجعه یعنی عبور کاروان خودروهای شاهزادگان سعودی در آنها ضبط و ثبت شده است، جمع‌آوری و از دسترس خارج شود. طبق این گزارش، سلمان بن‌عبدالعزیز پس از انتشار تصاویری که در آن عامل اصلی فاجعه منا یعنی عبور یک کاروان رسمی از خودروهای برخی شاهزادگان سعودی نشان داده می‌شود این دستور را صادر کرده است. 

سلمان بن‌عبدالعزیز دستور داده است این فیلم‌ها در مکانی امن نگهداری شود. پیش از این، نخستین بار روزنامه لبنانی الدیار با انتشار فیلمی فاش کرد ورود کاروان سلمان بن محمد، جانشین ولیعهد سعودی با نزدیک به 400 نفر از جهت خلاف حرکت حجاج در منا سبب وقوع فاجعه کشته شدن حدود یکهزار نفر از حجاج شد و پادشاه عربستان نیز دستور داد این خبر مخفی بماند. این فیلم نشان می‌دهد در میان ازدحام حجاج در منا، محمد بن‌سلمان، پسر پادشاه عربستان تصمیم می‌گیرد در این مراسم شرکت کند و در نتیجه با کاروانی متشکل از 200 نیروی نظامی ارتش و 150 نیروی نظامی پلیس که از همه طرف دور او را گرفته بودند وارد جمعیت انبوه حجاج می‌شود و به مرکز منا می‌رسد.

در این لحظه جهت حرکت حجاج تغییر می‌کند زیرا پسر پادشاه به همراه اعضای کاروان خود و برای اینکه سریع‌تر به منا برسد، بر خلاف حرکت حجاج وارد انبوه جمعیت می‌شود که ازدحام شدید بین بیش از هزار حاجی و فشار انبوه جمعیت باعث وقوع چنین فاجعه‌ای می‌شود اما وی به سرعت از میان جمعیت خارج و محل را ترک می‌کند. انتشار این فیلم در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی باعث خشم مسلمانان شده تا جایی‌که پادشاه عربستان دستور داده است همه فیلم‌های ضبط شده در دوربین‌های نصب شده در منا توقیف و در مکانی امن نگهداری شود. دلیل دیگری که برای این دستور پادشاه عربستان اعلام می‌شود این است که حجاج و مسلمانان جهان خواستار تشکیل یک کمیته حقیقت‌یاب بین‌المللی برای مشخص شدن دلایل اصلی فاجعه منا و شناسایی عاملان پشت پرده آن هستند و همین مساله آل‌سعود را بر این داشته که اقدامات محافظه‌کارانه‌ای انجام دهند و فیلم‌های دوربین‌های مداربسته و سایر اسناد موجود را پنهان کنند.

سعودی‌ها صداقت خود را اثبات کنند

درباره علت فاجعه منا حرف و حدیث‌های زیادی وجود دارد اما شاهدان عینی تاکید دارند که بستن راه‌های خروج، عامل این فاجعه بوده است. علی الاحمد، تحلیلگر مسائل عربستان سعودی گفت: «اگر عربستان سعودی می‌خواهد در این زمینه صادق باشد، تصاویر دوربین‌های مداربسته را بدون تدوین در اختیار رسانه‌ها قرار دهد. الاحمد در گفت‌وگو با تلویزیون بی‌بی‌سی درباره امکان مراجعه به دادگاه‌های بین‌المللی برای حادثه منا گفت: «من نمی‌دانم براساس حقوق بین‌الملل، این امکان وجود دارد یا خیر اما فکر می‌کنم اگر سعودی‌ها می‌خواهند در این زمینه صادق باشند، می‌توانند چند کار انجام دهند. صدها دوربین مداربسته در این مکان وجود داشته است. آنها می‌توانند تصاویر این دوربین‌ها را بدون تدوین در اختیار بی‌بی‌سی یا دیگر رسانه‌ها قرار دهند و اجازه دهند جهان ببیند دقیقا چه اتفاقی افتاده است».

این تحلیلگر عربستانی افزود: «مطلب دوم این است که آنها باید به کشورهای مسلمان و خانواده‌ها از جمله خانواده من که از این فاجعه آسیب دیدند - من پسرعموی خود را در این حادثه از دست دادم - اجازه دهند در تحقیق در این زمینه حاضر باشند. بنابراین همه کسانی که بر اثر این حادثه آسیب دیدند این حق را دارند شامل تحقیقات شوند. این نخستین حادثه نیست. ۲ هفته پیش یک جرثقیل افتاد و شما نمی‌توانید آن را به حساب قضا و قدر بگذارید». علی الاحمد در ادامه از جامعه جهانی خواست با حضور خود گام‌های عملی برای جلوگیری از این حوادث بردارند. وی متذکر شد: «عربستان سعودی به خاطر مدیریت افراطی و فساد شناخته شده است و این موضوعی است که به این حادثه منجر شده است». این تحلیلگر گفت: «شما صحنه‌های منا و مسیر تنگ برای حرکت را دیده‌اید. علتش این است افرادی که این چادرها را اجاره می‌دهند، پول زیادی به دست می‌آورند و می‌خواهند فضای بیشتری برای اجاره دادن داشته باشند. این مسیرها می‌تواند بزرگ‌تر شود و به زائران اجازه دهند که در سلامت مناسک حج را برگزار کنند».

مشاهدات یک کارمند عربستانی از فاجعه منا

یک نشریه آمریکایی به نقل از شاهدان عینی مقصر بودن مقامات سعودی در فاجعه منا را ثابت کرد. نیویورک‌تایمز به نقل از یکی از کسانی که هنگام وقوع حادثه منا در محل حاضر بود، نوشت: مقامات سعودی خروجی‌ها را به صورت موقت بستند و ازدحام زیاد حجاج باعث ایجاد فشار در میان جمعیت شد. خالد صالح، یکی از کارمندان دولت عربستان که بلافاصله بعد از شنیدن صدای فریاد و آژیرهای هشدار به مکان شتافته بود، می‌گوید: تعداد زیادی از مردم روی زمین افتاده و کشته یا مجروح شده بودند و من از حاجیان شنیدم که تعدادی از خروجی‌ها برای عبور خودروی «شخصیت‌های مهم» بسته شدند. نیویورک تایمز به نقل از مسؤولان بعثه‌های حج نوشت: 2 راه خروجی منا در برابر حاجیان بسته شد و همین موضوع به وقوع این حادثه تأسف‌بار منتهی شده است.

نخستین پس‌لرزه فاجعه منا

در تناقضی آشکار، پادشاه عربستان پس از تمجید از مسؤولان حج این کشور، وزیر حج و 5 مسؤول دیگر را برکنار کرد. طبق این گزارش، ملک سلمان بن عبدالعزیز روز شنبه در حکمی بندر بن حجار، وزیر حج و 5 مسؤول این وزارت را پس از حادثه منا که به جان باختن صدها نفر از حاجیان منجر شد، برکنار کرد. در بیانیه‌ای که دفتر پادشاه عربستان پس از عزل وزیر حج صادر کرد، آمده است: پادشاه سعودی ژنرال عثمان المحرج مدیر امنیت عمومی و سرلشکر منصور الترکی و اسامه بن فضل، شهردار منطقه مکه مکرمه و سرلشکر خالد بن قرار الحربی فرمانده حوادث غیر مترقبه را نیز عزل کرده است. بیانیه پادشاه عربستان سعودی درحالی صادر شده است که حمد بن نایف بن عبدالعزیز، ولیعهد و وزیر کشور عربستان در نشستی با حضور مدیران و رهبران بخش‌های امنیتی که در مراسم حج امسال شرکت داشتند از خالد الفیصل، امیر منطقه مکه به دلیل تلاش‌ها و پیگیری‌اش برای بهبود خدمات‌رسانی به حجاج تقدیر کرد!

وی همچنین نقش نیروهای امنیتی و تمام طرف‌های شرکت‌کننده در برخورد با فاجعه منا و «کمک» به زخمی‌شدگان و «تسهیل حرکت و رفت و آمد حجاج برای به جا آوردن مناسک حج» را ستود! این درحالی است که فاجعه منا موجب جان باختن تعدادی زیادی از زائران خانه خدا شده است و همگان بی‌کفایتی و سهل‌انگاری مسؤولان عربستانی را دلیل این فاجعه می‌دانند. این فاجعه پس از فاجعه افتادن جرثقیل روی حجاج و جان باختن تعدادی از آنها رخ داد. در اثر فاجعه مسدود شدن مسیر حجاج در منا در روز پنجشنبه و براساس آمار اعلامی از سوی مبادی ذی‌ربط، آمار کشته‌شدگان این فاجعه از مرز ۲ هزار تن گذشته است.

عوامل ناتوانی سعودی‌ها در اداره حج

امین حطیط*: دلیل اصلی حوادث روی‌داده در موسم حج و حادثه منا ناتوانی سعودی‌ها در اداره توده‌های مردمی در این مراسم است. ما هرساله شاهد ورود بیش از 20 میلیون زائر به کربلا در عراق در ایام محرم هستیم اما هرگز شاهد وقوع اینگونه حوادث نبوده‌ایم، در مقابل عربستان با وجود بهره‌مندی از امکانات بسیار گسترده، توانایی اداره حدود 2 میلیون زائر را ندارد. با توجه به تعداد بسیار کمتر حجاج نسبت به زائران کربلا که حدود 2 میلیون نفر هستند و حضور آنان در یک منطقه بیابانی، مدیریت سکونت و عبور و مرور آنان کار دشواری نیست. اما 3 عامل اصلی باعث بروز این فاجعه دلخراش و جان‌باختن حدود 2 هزار نفر از حجاج خانه خدا شد: اولین عامل، محدودیت توانایی‌های امنیتی و فکری نیروهای سعودی است. سعودی‌ها به جای تشکیل کمیته‌های حرفه‌ای و متخصص برای اداره امور حج، تنها بر تصمیم‌گیری‌های فردی و آنی تکیه دارند.

دومین دلیل، نبود امکانات لازم برای رسیدگی به زائران است. در موسم حج تجهیزات امنیتی به میزان کافی در دسترس نیست، برای نمونه در روزهای حج به بیش از 500 تا یکهزار دستگاه آمبولانس نیاز است که در مناطق مختلف مستقر شده باشند، همچنین به بالگردهای امداد نیاز است. همچنین در موسم حج به دستگاه‌های هشدار و بلندگوهایی که هنگام شلوغی حجاج را راهنمایی کند نیازمندیم اما عربستان این موارد را فراهم نکرده است چون عربستان واقعاً جان و سلامتی حجاج را سبک می‌شمارد. اگر چنین حوادثی یک بار روی می‌داد، می‌توانستیم آنها را حادثه بخوانیم اما اینکه بارها و بارها شاهد بروز حوادث اینچنینی برای حجاج باشیم، نشان‌دهنده ناتوانی واقعی سعودی‌ها در اداره مراسم حج است. اما مورد سوم این است که عربستان در صدور روادید برای حجاج اهمال کرده و در آخرین ساعات صادرشان می‌کند. این مساله باعث ازدحام حجاج در فرودگاه و اماکن مقدس می‌شود در صورتی که سعودی‌ها باید با صدور بموقع روادید از چنین ازدحامی جلوگیری کنند. در کل سوءمدیریت سعودی عامل اصلی چنین فاجعه‌ای است که به مسائلی چون عدم برنامه‌ریزی [بموقع و دقیق] و نبود نظارت و کم‌کاری در تمام زمینه‌ها مربوط می‌شود.