آیا اقلیم می‌تواند از پتانسیل اقتصاد آزاد شده ایران بهره بگیرد

گروه بین‌‌الملل:13 سال تلاش و مبارزه خستگی ناپذیر ملت ایران در مقابل جهان غرب و تمام نوکرانش در منطقه سرانجام با مذاکراتی حرفه ای نتیجه داد و برجام سرانجامی شادی بخش برای مردم ایران و کشورهای منطقه و جهان شد. در بین کشورهای جهان تنها این اسرائیل و عربستان بودند که کاسه چه کنم به دست گرفتند و در گوشه ای شاهد جهان یکپارچه که ایران و مبارزاتش را در سطوح سیاسی و دیپلماسی ستود بودند. در سطح پایین تر هم نوچه های آنها بر طبل اعتراض کوبیدند اما جهان صدای آنها را نشنید.از آنجا که هدف این مطلب بررسی تاثیرات این توافق بر روابط با اقلیم است ابتدا به بازتاب این توافق در اقلیم اشاره می شود.

به گزارش دفتر نمایندگی بولتن نیوز در اقلیم کردستان عراق، در اقلیم دو بیانیه رسمی صادر شد، یکی را ریاست اقلیم منتشر کرد و دیگری را نخست وزیری حکومت اقلیم کردستان عراق .اولی بدون اینکه این توافق را به کسی تبریک بگوید و از احساس پیروزی مردم ایران ابراز خوشحالی کند اظهار امیدواری کرد که این توافق منجر به ثبات و صلح در منطقه گردد. اما در بیانیه نخست وزیری این پیام تبریک آمد و به خوبی می شد از واژه به واژه آن اظهار خوشحالی و حس شراکت با مردم ایران را حس کرد. این تفاوت را می شد در بازار اربیل و سلیمانیه هم حس کرد.بازار ارز سلیمانیه بشدت ملتهب و منتظر نتایج اولیه آن بود اما در اربیل این گرمی حس نمی شد.

به هر روی این توافق روی داد و نمی توان در آینده نزدیک شاهد تاثیرات آن بر اقلیم نبود. برای اینکه نگاهی دقیق به این تاثیرات بیندازیم باید به شرایط قبل از تحریم نیز اشاره شود.

در طول سالهای تحریم همواره اقتصاد اربیل بیشتر از آنکه تحت تاثیر اقتصاد ایران باشد از بازار ترکیه متاثر بود. تحریمها سبب شده بود در همه سطوح با اقتصاد ایران اعم از کارگر تا سرمایه گذار برخورد مناسبی صورت نگیرد دست کم باید گفت کسانی که در اقلیم فعالیت داشتند راضی نبودند. اگرچه این برخوردها ازاربیل تا سلیمانیه بسیار متفاوت بود بخاطر همین در تمام سالهای گذشته ما شاهد حضور شرکتهای بزرگ ایرانی در اربیل نبودیم.

همانطور که به طور ضمنی به آن اشاره شد این متاثر از سیاست اربیل و سلیمانیه بود که دیدگاه یکی بسوی ترکیه و دیگری به سوی ایران چرخش داشت. علیرغم این تفاوت دیدگاهها وجود مرزهایی به طول 600 کیلومتر هیچ وقت سبب نشد که ایران دروازه های اقتصادی خود را بسوی اربیل و سلیمانیه ببندد. تعداد نیروی کار و شرکتهای ایرانی حاضر در اربیل و سلیمانیه این را به خوبی نشان می دهد.

اربیل با توجیه تحریمهای اقتصادی هیچ وقت سیاست درهای باز نسبت به جمهوری اسلامی نداشت و تمایل به سوی ترکیه نیز در سطوح کلان راهبردی سبب شده بود این اتفاق بیشتر حس شود. به عنوان مثال در سطح نفتی علیرعم مذاکرات مثبت رئیس ستاد توسعه روابط اقتصادی ایران با عراق در این حوزه اما وزارت نفت و منابع طبیعی اقلیم هنوز پاسخی به فعالیت های مشترک نفتی طرف ایرانی نداده است. حتی در سطوح مسائل خرد نیز می شود این را دید. به عنوان مثال کمتر مشاهده می شود نیروهای امنیتی اربیل به ایران تردد داشته باشند در حالیکه این محدودیت نسبت به ترکیه وجود نداشته است. در سلیمانیه نیز این امر متفاوت با اربیل بود.

با وجود همه تفاوتها و تمایزها و تبعیض ها اعتقاد سیستم سیاسی در ایران به حفظ ارتباط با اربیل سبب شد در بسیاری از مسائل امنیتی همکاریهای خوبی با اربیل بخصوص برای مبارزه با تروریسم داعش صورت گیرد و در عرصه اقتصادی نیز حجم زیادی از مبادلات اقتصادی ایران به سوی اقلیم گرایش پیدا کند. اما 13 سال سخت بر مردم ایران گذشت و با مجاهدت توانست از تمدن چندهزار ساله خود بخوبی بهره گیرد و در سطح جهان امروز محترم شمرده شود.

باز شدن دروازه های اقتصادی جهان به سوی ایران که بخوبی قابل مشاهده است سبب خواهد شد بزودی شاهد اقتصاد مستقل ایرانی در منطقه باشیم. وقتی در بدترین شرایط اقتصادی شرکتهای ایرانی در سطح جهانی درخشیدند قطعا در شرایط جدید شرکتهای ایرانی و در مجموع اقتصاد ایران موفق تر عمل خواهند کرد.
اقلیم به عنوان یکی از بازارهای منطقه قطعا باز برای ایران مطرح خواهد بود و طبیعت همسایگی و همجواری این را سبب خواهد شد، لذا طبیعی است با وجود گرایشهای متفاوت در اقلیم این توسعه هرچند متفاوت اما رو به رشد خواهد بود. فارغ از این باید به وضعیت اقلیم اشاره کرد که بشدت بسوی ایست اقتصادی پیش می رود، می توان حس کرد که بحران سیاسی داخلی کردستان عراق نیز در نتیجه همین بحران اقتصادی است که احزاب حزب حاکم را دخیل در آن می دانند.

آیا زمان افول حضور اقتصادی ترکیه و طلوع اقتصادی ایران در اقلیم فرا رسیده است؟قطعا نمی توان براحتی این سوال را پاسخ داد چون در شرایطی که اقلیم با بحران شدید اقتصادی روبرو است و تعداد زیادی از شرکتهای ترکیه ای اقلیم را ترک کرده اند نمی توان انتظار داشت شرکتهای ایرانی که بازار جهانی را به روی خود می بینند چندان مشتاق به سرمایه گذاری در بازاری باشند که مقروض و بسته بوده و قوانین تهیه شده نیز بدلیل ملاحظات امنیتی از فیلترهای خاص برای اجرا می گذرند باشند. به عنوان مثال حجم تردد مسافرین ایرانی در ماه 5 میلادی به نسبت سال قبل 200درصد کاهش یافته است و علیرغم تعطیلی صدها هتل و رستوران هنوز حکومت اقلیم راهکاری برای تشویق مسافرت ایرانی ها به اقلیم پیدا نکرده است.

در شرایطی که اقتصاد بیمار است امکان تصمیم گیریهای صحیح به حداقل کاهش پیدا می کند و بعید است این اقتصاد بیمار برای پسا تحریم ایران هم برنامه ای داشته باشد. اقلیم بخوبی می تواند از پتانسیل اقتصاد آزاد شده ایران بهره بگیرد امری که ان را به عنوان یک استراتژی می شود از پیام نیچیروان بارزانی نخست وزیر حکومت اقلیم کردستان عراق حس کرد، اما استراتژی درست نیازمند سیستم درست نیز می باشد. سیستم بیمارگونه اقلیم که بشدت امنیتی شده است تاکنون نتوانسته است از پتانسیل های اقتصادی ایران بخوبی بهره بگیرد و بعید است به این راحتی این سیستم بتواند صحیح رفتار کند.

علیرغم تمایلات جدی نخست وزیر حکومت اقلیمکردستان عراق به توسعه روابط با جمهوری اسلامی ایران هنوز بسیاری از خواسته های وی حتی در مناطقی که خواستگاه سنتی حزب نخست وزیر است به اجرا در نمی آیند .نبود سیستم چالاک اقتصادی و نظارتی در اقلیم مشکلات فزاینده ای برای نخست وزیر جوان اما با تجربه اقلیم در تحقق اهداف از پیش تعیین شده به همراه آورده است. با توجه به پیچیدگی روابط قدرت در اقلیم نمی توان پیش بینی کرد این منطقه با داشتن 600 کیلومتر مرز چه بهره ای از شرایط جدید اقتصادی ایران خواهد برد هرچند می توان پیش بینی کرد مناطق جنوبی اقلیم بیشترین بهره را خواهند برد.

اقلیم به سوی یک نوع شکست اقتصادی پیش می رود و همین هم سبب شده است رهبران اقلیم متهم به شکست در عرصه سیاسی اقلیم، عراق و منطقه شوند. عدم بازنگری در رویکردهای اربیل و نه سلیمانیه نسبت به ایران می تواند دروازه مهمی را که به روی اقلیم هم باز می شود ببندد. اگر نیچیروان بارزانی در سطح خارجی نیازمند کمک است در سطح داخلی نیز نیازمند انقلابی در ساختار سیاسی و امنیتی است. دست آخر این که آقای نخست وزیر حسن بزرگ کسانی که اتومبیل خود را دو منظوره می کنند این است که به مقصد می رسند.