'ناف زمین' کجای ایران است؟

به گزارش بولتن نیوز، در این مطلب آمده است، مردم محلی جنوب استان بر این باورند که گل فشان پدیده ای طبیعی است که با دریا در ارتباط بوده و به هنگام بالا آمدن آب دریا به ویژه در فصل تابستان،فعالیت آن به حداکثر می رسد،از این رو به آن ناف زمین یا ناف دریا لقب می دهند.

به گزارش عصرهامون به نقل از طلوع کنارک، گل فشان های ایران بیشتر در جلگه ساحلی دریای عمان بخصوص بلوچستان جنوبی تمرکز دارند و بیشتر آنها در حال حاضر فعالند، اما فعالیت آنها در فصول مختلف از سالی به سال دیگر تغییر پیدا می کند. این پدیده بطور عمده در فصول پرباران از جاذبه های نادر و دیدنی استان به شمار می رود. گل فشان ها در میان بومیان ساکن استان سیستان و بلوچستان و هرمزگان به صورتهای مختلفی تلفظ می شود. مردم منطقه گواتر، جلگه دشتیاری و شرق چابهار گل فشان را به لهجه محلی "بوتن” واهالی کنارک، کهیر و زرآباد آن را "گل پاشان” و "ناپک” به معنای "ناف زمین” یا "ناف دریا” می نامند و در بین ساکنان شرق استان هرمزگان نیز به "آب باد” معروف است.

در شمال جاده کهیر در محور کنارک به جاسک گل افشان مخروطی شکلی می باشد که بعنوان بزرگترین و مشهورترین گل افشان ایران شناخته میشود،این گل فشان در غرب بندر کنارک و در دشت کهیر نرسیده به روستای تنگ در زمینی مسطح واقع شده و دارای سه تپه کوچک گل فشان است که یکی از آنها شبیه آتشفشان و در حال حاضر فعال است و بقیه آنها نیز از چند سال قبل به صورت غیرفعال درآمده اند .

در بلندای این تپه ها، دهانه هایی به قطر چند سانتی متر وجود دارد و از دهانه گل فشان که در حال حاضر فعال است، به طور متناوب گل خاکستری رنگ خارج شده و به سوی دامنه ها سرازیر می شود. دوره تناوب این پدیده نادر و زیبا ده تا پانزده دقیقه است که این عمل با لرزش خاک همراه است و گاهی به هنگام خروج گل، صدایی همانند شلیک تفنگ از آن به گوش می رسد.

کوه گل افشان بندر تنگ با ارتفاع تقریبی 100 متر و قطر قاعده کمی بیش از 100 متر در فاصله حدود 35 کیلومتری شهرستان کنارک و 100 کیلومتری چابهار قرار دارد. اطراف این کوه را بیابانی وسیع فرا گرفته که ظاهرا این بیابان نیز همچون خود کوه ماحصل اتفاقاتی درون زمین است. اطراف کوه به فاصله حدود 200 متر از کوه، چاله ای به عمق حدود 2 متر ایجاد شده که برای رسیدن به کوه باید وارد این چاله شد.

در بالاترین نقطه کوه چاله ای به قطر کمتر از یک متر و به عمق حدود نیم متر وجود دارد که با گل پوشیده شده است. در فواصل زمانی حدود یک دقیقه، مقداری گل با صدای خاصی شبیه به ترکیدن یک حباب، از چاله خارج و به اطراف پراکنده می شود. احتمالا تمام این کوه در طول سالیان دراز بر اثر فعالیت این چشمه ایجاد شده باشد. در کنار این کوه، دو کوه کم ارتفاع دیگر وجود دارد که به نظر می رسد زمانی آنها نیز گل افشان بوده اند.

گل فشان از جمله پدیده های جالب توجه در منطقه ساحلی خزر و دریای عمان هستند. هر چند در نقاط دیگر دنیا نیز وجود دارد اما همبستگی این عارضه زمین شناسی با منابع نفت و گاز آن را به پدیده ای جذاب در این دو حوضه تبدیل کرده است. در کل تعداد گل فشان های زمین بیش از 800 عدد نیست که بیش از نیمی از آنها در اطراف این دو دریا قرار گرفته، بویژه تعدادی از آن در حوزه خزر در منطقه جمهوری آذربایجان واقع شده است.

نحوه تشکیل گل فشانها نیز بیشتر به منشا و نوع آنها بستگی دارد. اصولا دو نوع گل فشان در دنیا وجود دارد، یکی گل فشان های سرد که منشا تکتونیکی دارند و دیگری گل فشان های گرم که از عوارض بعدی آتش فشانها محسوب میشوند و به طور کلی میتوان گفت که نحوه تشکیل گل فشان بیشتر با نوع و منشا فشاری که به آن وارد میشود تا گل از درون زمین خارج شود، مرتبط است.

مردم محلی گل افشان را ناف زمین یا ناف دریا می نامند

اهالی محل در مورد این پدیده چندین باور را مطرح می کنند وبر اساس اعتقادات خود نامهایی را نیز برای گل فشان به کار می برند. به نظر آنها گل فشان پدیده ای طبیعی است که با دریا در ارتباط بوده و به هنگام بالا آمدن آب دریا (مد) به ویژه در فصل تابستان،فعالیت آن به حداکثر می رسد،از این رو به آن ناف زمین یا ناف دریا نیز می گویند.

عده ای بر این باورند که فعالیت این پدیده به کشش و جاذبه اجرام سماوی به خصوص ماه وابسته است.بر این اساس معتقدند که فعالیت آن در ابتدای ماه و نیمه ماه قمری (ماه نو، بدر)بیشتر می شود. هر چند این نظریه کمتر به حقیقت نزدیک است اما به طور کلی هم قابل رد نیست. گروهی نیز بر این عقیده اندکه فعالیت این پدیده پس از بارندگی ها ی شدید زیادی مِی شود ،لذا ممکن است ازآب ناشی از سیلابها، فعال شود.اما باید گفت که از نظر علمی، وجود گل فشان ها در هر منطقه اول نشانه بارزی از فعالیت های تکتونیک بوده و ثانیا اغلب به لایه هاِ سنگی دارای ذخایر نفت ویا دیگر انواع هیدرو کر بور بستگی دارد. فشار گازهای حاصل از این لایه وذخایر آنها موجب می شود که سنگ های رسی و مارنی کف و تحتانی، که توسط آبهای زیر زمینی اشباع و نرم شده و یا به صورت گل در آمده اند به خارج پرتاب شوند و ازاین طریق دهانه هایی گاهاً بسیار بزرگ شبیه به دهانه های آتشفشان بوجود می آیند.

بیشترین درصد گاز تشکیل دهنده گل فشانها به گاز متان تعلق دارد که حدود 85-89 درصد میباشد. حدود 10 درصد گاز دی اکسید کربن و درصد باقیمانده به گازهای نیتروزن و مونوکسید کربن تعلق دارد.

خاصیت گل درمانی گل افشان

اصولا گل فشانها کاربرد زیادی دارند که از آن جمله میتوان به استفاده از گل آنها در سفال سازی، کوزه گری، بهره برداری از گاز، گردشگری، گل درمانی و…اشاره کرد.

بسیاری از مردم از گل های گل فشان برای موارد درمانی خصوصا گل درمانی استفاده میکنند. گل درمانی از جمله مباحثی است که قدمتی دیرینه دارد و در چند دهه اخیر کم رنگ شده بود ، ولی امروزه از جایگاه ویژه ای برخوردار است .

گفته می شود به دلیل وجود مواد معدنی و الی در این گل و لای استفاده از آن در بهبود بیماری های پوستی و دردهای مفصلی موثر است .

استفاده از گل های گل فشان برای گل درمانی نیز فقط مختص استان نبوده و در در کشورها دیگر از جمله آذربایجان استفاده میشود.از گل ها برای درمان بیماری های پوستی، درمان درد کمر،درد های مفاصل و… استفاده میشود. همچنین برای درمان تنگی عضلانی و انقباظ عروق موثرند.

گفته می شود؛ استحمام کردن در گل فشانها به خاطر وجود عناصر شیمیایی خاص در ترکیبات آنها برای پوست سودمند است.از نظر مردم بلوچ نیز گل های گل فشان دارای خواص درمانی بوده و جهت درمان پاره ای از امراض در درون گلهای گل فشان غلطیده و معتقدند که این عمل دارای خواص درمانی می باشد.

ویژگی های منحصربفرد گل افشان کنارک نسبت به نمونه های مشابه در کشورهای آمریکای مرکزی

رئیس میراث فرهنگی و گردشگری کنارک در گفتگو با خبرنگار طلوع کنارک،اظهار داشت: ایجاد زمینه های رفاهی و امکانات اقامتی از مهمترین مسائل در شناساندن این پدیده میباشد،زیرا هنوز بر روی جنبه ای گردشگری منطقه از دیدگاه زمین شناسی کار چندانی صورت نگرفته است و بدیهی است که استفاده کاربردی از منابع گل فشان به عنوان سرمایه ملی به نفع ملت و کشور خواهد بود.

وی افزود: برای شناساندن هرچه بهتر این پدیده زیبا به مردم کشورمان و جذب دوستداران طبیعت و گردشگرانی که به این منطقه سفر می کنند، به احداث جاده آسفالته، توقفگاه دارای سایه بان با سرویس های بهداشتی، همچنین مخازن آب آشامیدنی و فروشگاه برای ارائه مواد غذایی اقدام شده است ولی کافی نیست.

عبدالحمید بلوچزاده گفت: نکته حایز اهمیت در خصوص گل فشان های منطقه بلوچستان این است که با وجود ویژگی های منحصر به فرد و بکری که این پدیده خدادادی دارد و نسبت به بسیاری از نمونه های مشابه خود در کشورهای آمریکای مرکزی دارای ویژگی های بهتری است که متأسفانه بهره برداری لازم و بهینه از آن نشده است.

وی تصریح کرد: انتظار می رود با توجه مسئولان محلی و کشوری و اتخاذ تدابیر و ایجاد تسهیلات لازم در این زمینه، بتوان به نحوی شایسته این پدیده های جذاب را به عنوان جاذبه های بکر گردشگری استان سیستان و بلوچستان به هموطنان و جهانیان معرفی کرد.

رئیس میراث فرهنگی بندر کنارک با بیان اینکه از تمامی نقاط ایران برای تماشای این پدیده طبیعی به سیستان و بلوچستان سفر می شود گفت: سال گذشته تعداد 1000 گردشگر در ایام نوروز از گل فشان بندر تنگ دیدار کردند که در بین آنها گردشگرانی از کشورهای پاکستان، افغانستان و هند نیز مشاهده شدند.

بلوچ زاده با اشاره به اینکه گروهی از پژوهشگران داخلی و خارجی از 3 پدیده نادر و طبیعی کنارک نمونه برداری کردند،افزود: در سال جاری نیز گردشگرانی از کشور سوئداز این مکان توریستی بازدید داشته اند و پیش بینی می شود که نوروز امسال با تعداد بیشتری از گردشگران داخلی و خارجی در این منطقه مواجهه باشیم.

وی با اشاره به اینکه تمهیدات لازم برای پذیرایی از مسافران نوروزی در این منطقه اندیشیده شده است ادامه داد: تجهیز دو واحد مسکونی، احداث آلاچیق، برپایی سیاه چادر، افتتاح نمایشگاه غذاهای سنتی و بومی از جمله اقدامات در نظر گرفته شده برای پذیرایی از میهمانان نوروزی است.

وی با بیان اینکه در این ایام همچنین به منظور آشنایی مسافران نوروزی با فرهنگ بومی مسابقات بومی و محلی برای ایجاد روحیه نشاط در گردشگران برگزار میشود،خاطرنشان کرد: اجرای موسیقی سنتی،نمایشگاه صنایع دستی،مسابقه شتر سواری و مسابقات قایقرانی در بخش زرآباد و شهرستان کنارک نیز از دیگر برنامه های نوروزی می باشد.