ایران و ژاپن در سال 2009 مذاکرات هسته ای داشته اند

گروه بین الملل، روزنامه ژاپنی «ماینیچی» دست به انتشار سلسله مقالاتی با عنوان «ایران در مسیر هسته ای شدن» زده و در آن تاریخچه برنامه هسته ای ایران و وضعیت این برنامه در سال های اخیر را مورد بررسی قرار داده است. در این سلسله مقالات به مذاکرات ایران و ژاپن به منظور رفع نیاز ایران به اورانیوم برای مصارف پزشکی و در نتیجه عدم نیاز ایران به غنی سازی 20 درصدی شرح داده شده است.

به گزارش بولتن نیوز به نقل از ماینیچی، در سال 2009، ایران که به خاطر برنامه هسته ای خود در سطح جهانی تحت فشار قرار داشت، تلاش کرد با شروع مذاکرات محرمانه با ژاپن بن بست موجود را بشکند.

مذاکرات ایران و ژاپن برای حل مساله هسته ای در اواخر دسامبر سال 2009 شروع شد، تقریبا سه ماه بعد از اینکه تاسیسات غنی سازی فردو به جهان معرفی شد. مبادلات بین مقامات ارشد دو کشور افزایش یافت، و دبیر شورای امنیت ملی ایران در آن زمان، سعید جلیلی که ریاست هیات ایرانی را در مذاکرات بر عهده داشت، به ژاپن رفت تا با وزیرخارجه آن زمان یعنی کاتسویا اوکادا دیدار کند.

اوکادا، وزیر خارجه وفت ژاپن

در میانه ژانویه سال 2010، معاون وزیز خارجه کنیچیرو ساسایی (سفیر کنونی ژاپن در آمریکا) با سفیر ایران در ژاپن، عباس عراقچی دیدار کرد تا در مورد طرحی گفتگو کنند. پیشنهاد ساسایی به عراقچی طرح «معاوضه اورانیوم و سوخت هسته ای» نام داشت. در این طرح قرار بود حجم عظیمی از اورانیوم غنی شده ایران به ژاپن آورده شود، حدود یک سال صرف پردازش آن برای مقاصد صلح آمیز شود و سپس به ایران بازگردانده شود.

یک دیپلمات ژاپنی که در جریان جزییات مذاکرات بوده است گفت که این طرح با دو هدف ارائه شد. هدف اول کاهش قابل توجه حجم اورانیوم غنی شده ایران، و در نتیجه کاهش ریسک ساخت بمب هسته ای از دید غربی ها. هدف دوم کاهش سرسختی ایرانی ها و هموار کردن راه به سمت همکاری بین المللی از طریق دادن تضمین توسط ژاپن – کشوری که ایران به آن اعتماد داشت، برخلاف کشورهای آمریکای شمالی و اروپا که ایران به آنها بی اعتماد بود – تا برای ایران سوخت هسته ای فراهم کنند.

طرح ژاپن راهکاری هوشمندانه برای چند مشکل پییچیده و مربوط به هم بود.

 ساختمان 34 طبقه ای که خانه هیات ژاپن در سازمان ملل است درست در شمال مقر سازمان ملل و در کنار رودخانه منهتن آیلند قرار دارد. حدود 100 کارمند ژاپنی تحت رهبری سفیر ژاپن در سازمان ملل، خط مقدم سیاست بین الملل اطلاعات جمع می کنند. با این وجود، یک سازمان اطلاعاتی آمریکایی در سال 2010 یک دستگاه شنود در مقر هیات ژاپنی نصب کرد. خبرنگاری به نام گلن کرینوالد که در برزیل زندگی می کند، این قضیه را افشا کرد. وی اسناد مخفی را از ادوارد اسنودن، یک مامور سابق سازمان سیا که در فعالیت های آژانس امنیت ملی آمریکا نیز مشارکت داشت دریافت نمود.

آمریکا به طور مخفیانه چهار دستگاه از جمله دستگاهی که شبکه داخلی کامپیوتری مقر هیات ژاپنی را تحت نظارت قرار می داد در آنجا نصب کرد. در آن زمان، شورای امنیت سازمان ملل محل انجام مذاکرات برای اعمال تحریم های بیشتر بر ایران بود، کشوری که در حال اجرای یک پروژه بزرگ توسعه هسته ای بود که شامل غنی سازی اورانیوم برخلاف خواسته قطعنامه های سازمان ملل بود. ژاپن یک عضو غیردائم شورای امنیت بود و نقشی مهم در آن زمان در آن بازی می کرد چون در آوریل آن سال به عنوان رییس این شورا انتخاب شد. بنابراین واشنگتن تصمیم گرفت که فعالیت های ژاپن را تحت نظر قرار دهد.

دولت ژاپن خبرها در مورد اینکه آمریکا چنین دستگاه هایی را در مقر هیات ژاپن در سازمان ملل کار گذاشته است را نه تایید و نه تکذیب نمود. با این وجود، اطلاعات دیگر نشان می دهد توکیو از دسامبر سال 2009 تا مارس سال 2010 در چارچوب دستیابی به راهکاری مسالمت آمیز برای مساله هسته ای، درگیر مذاکرات با ایرانی ها بوده است.

بعد از اینکه واشنگتن روابط دیپلماتیک خود با ایران را بعد از انقلاب اسلامی سال 1979 قطع کرد و نیز اشغال سفارت آمریکا در ایران، این دو کشور به یکدیگر با دیده دشمنی می نگریستند. بنابراین با توجه به این وضعیت، شاید ژاپن با مذاکره با ایران، پا روی دم شیر گذاشته بود.

در آگوست سال 2014، کاتسویا اوکادا، نماینده حزب دموکرات ژاپن در مجلس نمایندگان این کشور، بی درنگ تایید نمود که ژاپن مذاکراتی با ایران داشته است، گرچه زمانی که وزیر خارجه بود مطلقا این مساله را تکذیب کرد. وی گفت: «این درست است که ما مذاکراتی با ایران داشته ایم.»

بعد از صحبت در مورد جزییات مذاکرات و زمینه انجام مذاکرات، وزیر خارجه سابق همچنین به مساله کارگذاری دستگاه شنود اشاره کرد. وی می گوید: «من احساس می کردم که آمریکا به مذاکرات ژاپن با ایرانی ها با بی اعتمادی کامل نگاه می کند، اما تصور نمی کردم که آنها ما را مورد شنود قرار داده باشند.»

عراقچی، سفیر وقت ایران در ژاپن

اوکادا پست وزیر خارجه را سال 2009 زمانی که نخست وزیر یوکیو هاتویاما به قدرت رسید تصاحب کرد. اوکادا علاقه شدیدی به برنامه هسته ای ایران داشت و در سال 2006، رمانی که حزب دموکرات یک حزب اپوزیسیون بود از این کشور بازدید و با مقامات بلندرتبه این کشور دیدار کرد. اوکادا فکر می کرد که ژاپن فرصتی طلایی برای مشارکت در صلح جهانی به دست آورده است، چون این کشور روابطی نزدیک با ایران داشت.