از كاهش قيمت نفت تا لطمه زدن عربستان به منافع سوريه، يمن و عراق

گروه بين الملل - سياست هاي اخير عربستان چه در بازار نفت  و كاهش قيمت نفت و خسارت براي كشورهاي نفت خيز و كاهش درآمد كشورهاي مسلمان، چه در رابطه با موضوعات سوريه، يمن، عراق و فلسطين، و عدم حمايت از كشورهاي اسلامي و ملت مسلمان منطقه و چه در همراهي با منافع رژيم صهيونيستي و آمريكا مورد انتقاد مسلمانان و كشورهاي منطقه بوده و جايگاه عربستان در مناسبات منطقه اي و بين المللي را تنزل داده است. 

به گزارش بولتن نيوز، اين نحوه عملكرد عربستان نه تنها باعث كسري بودجه و كاهش درآمد نفت براي اين كشور شده، بلكه اعتبار اين كشور اسلامي را در بين كشورهاي اسلامي و منطقه از بين برده است و افكار عمومي جهان نسبت به اين نحوه رفتار عربستان به شدت انتقاد كرده اند. 

 خسارت های عربستان سعودی در قبال سیاست های اشتباه و راهبرد مقابله نسبت به ایران و  هزینه های مالی، سیاسی و تنزل جایگاه در نزد افکار عمومی در موضوعاتی مانند سوریه، عراق، یمن و مذاکرات هسته ای و سود رسانی به رژیم صهیونیستی و آمریکا مسائلي است كه جانشين اميرعبدالله و سياستمداران عربستان بايد در جبران آن كوشا باشند

جالب اين است كه با وجود حمايت و همراهي عربستان با آمريكا، تعدادي از سناتورهاي آمريكايي، طرحی را به صحن سنا برده‌اند که از رئیس‌جمهور آمریکا می‌خواهد 28 صفحه حذف شده گزارش مربوط به حملات تروریستی یازده سپتامبر که نقش عربستان در این حملات را افشا می‌کند، منتشر و به اطلاع عموم برسد . این موضوع اصل حمله به افغانستان را زیر سوال خواهد برد.

اين نكات نشان مي دهد كه نوعي به هم ريختگي در سياست هاي عربستان حاكم است كه در هرتحولي، ردپاي عربستان را بر جا گذاشته است و انتقاد افكار عمومي جهان را موجب شده است. 

بدلیل نزدیکی منطقه شیعه نشین یمن به منطقه شیعی عربستان این کشور نسبت به مسائل شیعیان در یمن حساس می باشد. این حساسیت پس از سرنگونی دولت صدام حسین در عراق و روی کارآمدن شیعیان در عراق شدت یافت. هم چنین عربستان پس از سرنگونی صدام وارد بازی موازنه قوا با ایران شده است و هرگونه قدرت یابی شیعیان را افزایش نفوذ ایران تلقی می کند. دولت عربستان در جنگ های دولت یمن با شیعیان همواره از حاکمان یمن حمایت کرده استو در جنگ ششم در سال ۲۰۱۰ هواپیماهای سعودی وارد عمل شدند. دولت یمن با سلاح های عربستان به جنگ با شیعیان رفت . عربستان ۳ میلیارد د لار در این جنگ دراختیار یمن گذاشت. عربستان سه استان نجران ،اثیر و جیزان را به مدت ۲۵ سال از یمن اجاره نمود که با به پایان رسیدن زمان اجاره در سال ۱۹۹۰ از پس دادن آن ها به یمن خودداری یم کند. به ویژه آنکه در استان شیعه نشین نجران اخیران نفت پیداشده است. عربستان می کوشد با حمایت از دولت یمن بر تنگه استراتژیک باب المندب در دریای سرخ تسلط پیدا کند. درجریان اعتراضات اخیر این کشور با حمایت از سلفی های تکفیری به طور غیرمستقیم به جنگ و مقابله با شیعیان الحوثی رفت.

در جنگ ششم محمدالعریفی یکی از مفتیان عربستان اعلام کرد که در مقابل هر مبللغ سعودی برای انحراف شیعیان ۱۰۰۰ تا ۱۵۰۰ ریال سعودی پاداش خواهد داد. هم چنین به اعزام مبلغ برای مقابله با تفکر شیعه به سوی مرزهای عربستان و یمن نمود. وی فرمان جهاد علیه شیعیان یمن صادر کرد.این قدامات باعث ورود جهادیون و تکفیری ها به صحنه درگیری وو اعتراضات شیعیان با دولت یمن شده است. هم چنین القاعده بر فعالیت های خود علیه شیعیان افزوده است.

بیش از ۶۰% جمعیت بحرین را شیعیان تشکیل می‌دهند..باتوجه به اکثریت شیعه هرنوع درخواست شیعیان را برای بسط دموکراسی یا ایجاد فرصت‌های برابر تهدیدی علیه نظام سنی حاکم و کشورهایی که دارای اقلیت شیعه می باشند، تلقی می شود. قیام در بحرین ،منجر به بهم خوردن روابط ایران و کشورهای شورای همکاری خلیج فارس شد ،  شورا ایران را به حمایت از شورشیان و بی ثبات کردن منطقه متهم کرد ، کشورهای عضوخرید های تسلیحاتی خود را افزایش دادند و با اعزام نیرو به بحرین در برابر ایران صف کشیدند. (ملک عبدالله) پادشاه عربستان اعلام کرد :”هرگز اجازه نخواهم داد که حکومتی شیعی در بحرین ایجاد شود، هرگز”. به دلیل همگونی های موجود بین دومنطقه شیعه نشین احساء و قطیف در شرق عربستان و خویشاوندی با عشایر و قبایل در بحرین عربستان سعودی نگران است که هرگونه تغییری در بحرین منجر به تغییر در مناطق شرقی این کشور شود.بنابراین تمام مسایل موجود در بحرین را پیگیری می کند و برای حفظ شرایط نیروهایش را تحت عنوان سپر جزیره وارد بحرین نمود.

قدرت یابی شیعیان در عراق باعث ترس و نگرانی دول محافظه کارعرب از کاهش قدرت خود در منطقه ، افزایش مطالبات اقلیت شیعه و نقش روبه گسترش ایران درمسائل عربی شد. آنان با طرح هلال شیعی و زدن اتهام به ایران که به دنبال احیای امپراطوری صفوی و سلطه بر عراق است ، با امریکا در پروژه ایران هراسی همراه شدند. افزایش قدرت شعیان، نه تنها موجب نگرانی حکومت‌های محافظه‌کار عرب مانند عربستان، اردن، مصر شد، بلکه موجب افزایش رادیکالیزم سنی و عملیات انتحاری سنی‌های تندرو در عراق گردید.پس از شورش‌های فلوجه عراق در سال ۲۰۰۴ الزرقاوی فرد شماره دو القاعده در پیامی صوتی شیعه را به «عنوان مار کمین کرده، حیله‌گر و مخرب، عقرب، جاسوس، دشمن و سم نافذ» معرفی کرد. البته دول عرب در بسیاری موارد با مواضع و اقدامات این گروه ها هماهنگ و موافق هستند و از آن ها حمایت می کنند.

.داعش با تحریک شیعیان و مقابله به مثل با سنی ها و ایجاد جنگ داخلی و فرقه ای می کوشد بر منطقه خلیج فارس مسلط شود.با پیروزی مالکی در انتخابات سال ۲۰۱۴ حمایت اهل سنت عراق از داعش افزایش یافت . هم چنین دول عربی منطقه به ویژه قطر و ترکیه با حمایت مالی و لجستیکی از داعش می کوشند .دوباره حکومتی سنی در عراق برسرکار بیاورند. 

کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس با استفاده از بحران به وجود آمده در سوریه کوشیدند با تضعیف دولت اسد به عنوان متحد ایران به ایران ضربه بزنند.عربستان سعودی و قطر در بحران سوریه به دنبال نگه داشتن توازن قدرت ضد ایران در خلیج فارس هستند .آن ها می خواهند سوریه را به عنوان یک متحد سنی در قبال از دست دادن عراق به عنوان یک دولت شیعه نگه دارند و به عرضه سلاح به ارتش آزادی بخش سوریه می پردازند. این کشورها از تداوم بحران در سوریه و تغییر رژیم آن حمایت می کنند .عربستان سعودی و قطر می خواهند سوریه را به عنوان یک متحد سنی در قبال از دست دادن عراق به عنوان یک دولت شیعه نگه دارند و به عرضه سلاح به سوریه می پردازند. دراین بحران، ایران و سوریه در برابر سلاطین خلیج فارس به همراه روسیه و چین در برابر ایالات متحده ایستاده اند.

دراین بحران ها به ویژه پس از برکناری صدام و روی کارآمدن شیعیان در عراق ، عربستان حامی مالی و ایدئولوژیک تروریست هاست . این کشور می کوشد با صدور ایده وهابیت به مقابله با تفکر شیعی در مقابل ایران به پردازد و مانع ایجاد نظام شیعی دیگری در منطقه خصوصا خلیج فارس شود. البته این نکته را باید بخاطر داشت که مقابله عربستان با ایران در سوریه بیشتر سیاسی است تا ایدئولوژیک زیرا نظام سوریه علی رغم علوی بودن حاکمان  نظامی سکولار است.

در تحولات سوریه، جمهوری اسلامی از ابتدا تا کنون با تمام قوا  از حکومت بشار اسد حمایت کرده است و مسئولین لشکری و کشوری، بارها بر خط قرمز بودن هر گونه حمله نظامی به این کشور هشدار داده اند. در این میان عربستان نیز به همراه کشورهایی همچون قطر و ترکیه و به پشتیبانی کشورهای غربی از تمام پتانسیل های خود برای سرنگونی نظام حاکم بر سوریه بهره برده اند. همچنین عربستان در بحرین برای حفظ حکومت متحد خود اقدام به اشغال نظامی این کشور کرد. در واقع از مواضع اتخاذ شده در طی دو سال اخیر از سوی ایران و عربستان می توان به این نتیجه رسید که امینت ملی عربستان به امنیت بحرین گره خورده است و ایران نیز امنیت سوریه را امنیت ملی خود محسوب می کند. بنابراین این رفتار ایران نسبت به سوریه و رفتار عربستان نسبت به بحرین در جهت افزایش امنیت نسبی و حفظ جایگاه خود در منطقه است. هر چند مواضع ایران نسبت به مردم بحرین در جهت احقاق حقوق حقه آنهاست و تنها به حمایت های سیاسی و معنوی محدود شده است، عربستان این رفتار را تهاجمی تفسیر می کند. جمهوری اسلامی ایران سیاست های خصمانه عربستان نسبت به سوریه را که شامل حمایت از معارضین تا ارسال سلاح می شود را بر خلاف امنیت ملی خود و تهاجمی می انگارد. در واقع  این دو کشور تبدیل به زمین مشترک رقابت استراتژیک ایران و عربستان شده است. از این زاویه برخی از موضع گیری های مسئولین نسبت به پیوند دادن آینده سوریه به مسائل بحرین را بهتر می توان تفسیر کرد. واقعیت امروز روابط ایران و اعراب انعکاسی از تداخل سطوح مختلف از منابع، نگرانیهای امنیتی و تغییرات ژئوپولیتیکی است. تحولات اخیر در دو کشور بحرین و سوریه اهمیت زیادی در آینده سیاسی و جایگاه بین المللی ایران خواهد داشت. بازی های آینده در منطقه خاور میانه نه صرفا بر اساس ایدئولوژی ها، بلکه برای تثبیت حوزه های نفوذ و نقش ها صورت خواهد گرفت.

عربستان در پايین نگاه داشتن قيمت نفت، در مقابل تلاش های روسیه و کشورهای اوپک ایستاد  و علاوه بر میلیاردها دلار خسارت و عدم النفعی که نصیب آل سعود و عربستان شده است، باعث خسارت های هنگفت به کشورهای اسلامی شد.

وزیر نفت عربستان اعلام کرد که نسبت به بهبود وضعیت قیمت نفت در بازار جهانی مطمئن است.

«علی بن ابراهیم النعیمی» وزیر نفت عربستان اعلام اطمینان کرد که وضعیت قیمت نفت در بازار جهانی بهبود پیدا خواهد کرد. النعیمی تأکید کرد که کاهش قیمت جهانی نفت بر اقتصاد کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس و عربستان تأثیر منفی نخواهد گذاشت.

این در حالی است که کارشناسان اقتصادی بازار بورس عربستان روز سه‌شنبه گذشته را با توجه به سقوط بی سابقه شاخص بورس عربستان به کمترین میزان خود در ۶ سال گذشته «سه‌شنبه سیاه» نامیدند.

وی پیشتر در گفت و گو با «خبرگزاری عربستان»، درباره وضعیت بازار نفت، گفته بود شخصا فرد خوشبینی است و می‌داند که کُندی رشد اقتصاد جهانی و افزایش عرضه نفتی از سوی کشورهای خارج از سازمان اوپک که به این ترتیب تقاضا را برای نفت از آنچه انتظار می‌رفت کمتر کرده بر بروز بحران کنونی بازار نقش دارد.

براساس برآوردهای اولیه، خسارت عربستان و کشورهای نفت خیز جنوب خلیج فارس، بیش از 350 میلیارد دلار اعلام شده است و این رقم عملا اقتصاد کشورهای عربستان، امارات،  کویت و قطر و .... را با مشکلاتی مواجه ساخته است. 

درآمدهای هنگفت کشورهای عربی حوزه خلیج فارس از فروش نفت (730 میلیارد دلار سالیانه) ایمنی زیادی برای دولت‌های این کشورها در برابر بهار عربی بوجود آورده به گونه‌ای که دولت‌ این کشورها اقدام به افزایش هزینه از 150 میلیارد دلار در سال 2000 به 547 میلیارد دلار در زمان کنونی کرده‌اند که این اقدام با هدف آرام نگه داشتن مردم و سیطره بر آنها بوده است اما این افزایش هزینه که به صورت پرداخت حقوق و بدهی‌ها و افزایش حمایت مالی از سوخت و کالاهای اساسی بوده با اصلاحات سیاسی ریشه‌ای همراه نبوده است.

کاهش قیمت نفت باعث زیان 350 میلیارد دلاری کشورهای عربی و سقوط بورس‌هایشان می‌شود

کاهش 50 درصدی قیمت نفت طی هفته‌های گذشته و در نتیجه کاهش درآمدهای حاصل باعث زیان 350 میلیارد دلاری سالیانه کشورهای عربی حوزه خلیج فارس و سقوط بزرگ بورس‌ها (50 میلیارد دلار) شده و این موضوع حتما به کاهش هزینه‌ها به اندازه 50 درصد منجر می شود یا آنکه این کشورها را مجبور می‌کند به صندوق‌های ذخیره ارزی که حدود 2500 میلیارد دلار ذخیره ارزی دارد روی بیاورند.

روند ریاضت اقتصادی کشورهای عربی حوزه خلیج فارس آغاز شده، به طول مثال دبی به دنبال افزایش قیمت برق بوده و کویت نیز به فکر کاهش یارانه سوخت یا برداشتن کامل آن است این در حالی است که برخی کشورها پا را فراتر گذاشته و به دنبال اعمال مالیات بر درآمد هستند.

اشتباه بزرگ کشورهای عربی در شکست آنها در استفاده از درآمدهای زیادی بوده که به دلیل افزایش قیمت نفت تا حدود 150 دلار در هر بشکه حاصل شد. این کشورها از این فرصت استفاده نکرده و اقدام به سرمایه گذاری در پروژه‌های زیرساختی که باعث متنوع شدن درآمدها و کاهش اعتماد به درآمدهای نفتی می‌شود نکرده‌اند. این در حالی است که 90 درصد از درآمدهای بخش زیادی از کشورهای حوزه خلیج فارس را درآمدهای نفتی تشکیل می‌دهد.

اکنون عربستان برای فرار از بحران مشروعیت بین المللی، و تامین نظر اعضای اوپک، کشورهای نفت خیز و کشورهای اسلامی، به واقعیت های بازار نفت توجه نشان داده است. 

زیرا از یک سو امکان تولید نفت شیل در آمریکا با قیمت های زیر 60 دلار فراهم نیست و هزینه تولید نفت شیل، به اندازه ای زیاد است که این سطح قیمت نفت زیر 60 دلار عملا به زیان تولید کنندگان نفت در آمریکا است. 

از سوی دیگر، شرکت های نفتی آمریکایی و اروپایی و روسی نیز از این سطح قیمت نفت ناراضی هستند و نسبت به عملکرد عربستان انتقاد دارند. 

کشورهای چین و هند و برزیل و... نیز با این سطح قیمت نفت از قدرت رقابتی بالاتری نسبت به اقتصاد کشورهای غربی برخوردار می شوند و در نتیجه کاهش قیمت نفت و تداوم آن به زیان برخی کشورهای صنعتی جهان ارزیابی شده است. 

از سوی دیگر، کاهش قیمت نفت، سرمایه گذاری ها وافزایش ظرفیت برخی میادین نفتی در جهان را فاقد توجیه اقتصادی ساخته است و در نتیجه عملا به افزایش دوباره قیمت نفت منجر خواهد شد. 

نکته مهم دیگر، تاثیر کاهش قیمت نفت بر افزایش قدرت خرید دلار و تضعیف واحد پولی روبل روسیه و سایر ارزهای بین المللی است، که با واکنش های مختلفی مواجه شده است. 

براین اساس، تحولات مختلف و واکنش ها به جنگ نفت، باعث شده که زمینه رشد قیمت نفت فراهم شود و چون عربستان حاضر به تداوم این روند کاهشی نیست در نتیجه با افزایش قیمت نفت موافق شده و برخلاف عملکرد چند ماه اخیر، اکنون از لزوم رشد قیمت نفت سخن می گوید. 

اعراب خلیج فارس از کاهش قیمت نفت چقدر ضرر کردند؟

یک روزنامه عربی چاپ لندن در گزارشی درباره کاهش قیمت نفت اعلام کرد که در نهایت این خودِ کشورهای حاشیه خلیج فارس و در راس آنها عربستان هستند که در آتش برافروخته خود خواهند سوخت.

روزنامه «رای الیوم» چاپ لندن در مقاله ای به موضوع کاهش عمدی قیمت نفت از سوی برخی کشورهای عرب خلیج فارس پرداخت و نوشت که روزهای سخت این دولت ها به خاطر مسئله مذکور کم کم آغاز شده و آنها باید منتظر آزمایش سختی در این زمینه باشند.

هزینه کردن سالانه 547 میلیارد دلار 

در این گزارش آمده است درآمد سالانه نفتی کشورهای عربی خلیج (فارس) حدود 730 میلیارد دلار است و این موضوع باعث شده آنها با افزودن بر رقم بودجه (ویژه جلوگیری از ناآرامی) 150 میلیارد دلار از سال 2000 تا 547 میلیارد دلار در امسال(2014) از انقلاب های موسوم به «بهار عربی» جلوگیری کنند.

خسارت سالانه 350 میلیارد دلاری به دلیل کاهش قیمت نفت و سقوط بورس

رای الیوم افزود: کاهش 50 درصد از قیمت نفت در هفته های اخیر باعث شده است این کشورهای عربی سالانه 350 میلیارد دلار ضرر کنند و بورش آنها با ضرر 50 میلیارد دلار در سال سقوط کند. امری که منجر به کاهش 50 درصدی هزینه ها خواهد شد و کشورهای مذکور را وادار می کند که از صندوق های ذخیره ارزی با ذخیره 2500 میلیارد دلار روی بیاورند.

تلاش برای کم کردن از هزینه های عمومی

بر اساس این گزارش کم شدن قیمت نفت کشورهای حاضیه خلیج فارس را وادار کرده است به فکر اجرای راهکارهایی بیفتند تا از هزینه های عمومی کم کنند. به عنوان مثال دوبی به فکر افزایش قیمت برق افتاده است و کویت به شکل جدی برداشتن یارانه سوختی را دنبال می کند و برخی دولت ها با یک گام به جلو به فکر تحمیل مالیات بر درآمد هستند.

رد پای عربستان و آمریکا در توطئه کاهش قیمت نفت با وجود انکار آنها

در ادامه گزارش مذکور آمده است: «علی النعیمی» وزیر نفت عربستان در کنفرانس دو روز پیش (شنبه) در ابوظبی منکر وجود هرگونه توطئه ای از سوی این کشور در کاستن از قیمت نفت شد و ادعا کرد که تصمیم عربستان برای کاهش قیمت نفت بر اساس «اقتصاد» بوده است و به دنبال فلج کردن اقتصاد روسیه و ضرر به ایران نیست.

اما رای الیوم در تحلیل خود به نقل از منابع آگاه در زمینه نفت اعلام می کند که اصرار سعودی بر عدم کاهش تولید نفت و کم کردن قیمت آن با هماهنگی واشنگتن  و برای انتقام از روسیه و ایران بوده است. انتقام از روسیه به دلیل حمایت از معارضان اوکراین و عقب نشینی این کشور از «کریمه»، و انتقام از ایران به دلیل حمایت از سوریه، حوثی های یمن و حزب الله لبنان.

این روزنامه در نهایت اعلام می کند که این خود عربستان و کشورهای حاشیه خلیج فارس هستند که از تبعات منفی کاهش قیمت نفت ضربه می خورند و این مسئله منجر به ناآرامی های سیاسی و اجتماعی در کشورهایشان خواهد شد.