گروه بین الملل، تصور همه بر این بود که ایران در لحظات پایانی مذاکرات با اعطای امتیازاتی دستیابی به توافق هستهای را محقق خواهد ساخت اما این تصور اشتباه بود و ایران با اعتمادبهنفستر از همیشه در مذاکرات ظاهر شد.
به گزارش بولتن نیوز به نقل از اشراف، اندیشکده «مرکز مطالعات استراتژیک بگین سادات» در تحلیلی به قلم «یاکوف آمیدرور»، رئیس شورای امنیت ملی و مشاور سابق امنیت ملی رژیم صهیونیستی با نگاهی به تمدید دوباره مذاکرات هستهای ایران به بررسی تبعات و پیامدهای احتمالی این موضوع پرداخته است. در این گزارش آمده است تمدید مجدد مذاکرات هستهای نشان داد که تمامی حدس و گمانهزنیها مبنی بر تسلیم ایران در لحظات پایانی مذاکرات اشتباه بودهاند. تصور همه بر این بود که ایران در لحظات پایانی مذاکرات با اعطای امتیازاتی دستیابی به توافق هستهای را محقق خواهد ساخت اما این تصور اشتباه بود و در حال حاضر ما با ایرانی مقتدر روبرو هستیم. تمدید مذاکرات گزینه چندان بدی نیست چراکه به نظر میرسد تمامی طرفین با این امر موافق هستند. از سویی تمدید مذاکرات برای ایران منافع و امتیازات بسیاری را به همراه دارد و از اعمال تحریمهای بیشتر و همچنین گزینه حمله نظامی جلوگیری میکند. در مورد آمریکا نیز باید گفت که شکست مذاکرات دیگر یک گزینه برای آنها محسوب نمیشود و مقامات این کشور حاضرند برای جلوگیری از شکست مذاکرات و انعقاد توافق نهایی با ایران دست به هر اقدامی بزنند. نویسنده معتقد است شرایط سیاسی در عرصه سیاسی داخلی در آمریکا و همچنین کنگره این کشور موضوعاتی هستند که دستیابی به توافق را تا حدی دشوار میسازند.
■ تمرکز مذاکرات آتی بیشتر بر امتیازات مورد نظر ایران قرار خواهد داشت ■
همزمان با اینکه مذاکرات غرب با ایران بر سر موضوع هستهای این کشور با تمدیدهای پیدرپی و اضافی روبرو شده است، میتوان احتمال داد که مذاکرات آتی بیشتر بر امتیازاتی تمرکز خواهد داشت که ایران به دنبال دستیابی به آنهاست. علاوه بر این، آمریکا نیز احتمالاً در آینده تحتفشار فراوانی قرار خواهد گرفت تا به عنوان رهبر تلاشهای دیپلماتیک در قبال موضوع هستهای ایران، از این مسئله کنارهگیری کند.
■ ایران در مذاکرات هستهای تمامی معادلات غرب را به هم ریخت■
حدس و گمانهزنیها درباره مذاکرات هستهای با ایران همگی اشتباه بودند. تصور همه بر این بود که در آخرین لحظات مذاکره، ایران برای دستیابی به توافق نهایی حرکت و گامی هرچند کوچک را در این مسیر برمیدارد. همه گمان میکردند درست مانند بازارهای سنتی که در آن خریدار در لحظه آخر چانهزنی تنها با پرداخت مقداری پول بیشتر از به هم خوردن معامله جلوگیری میکند، ایران نیز در لحظات پایانی مذاکرات با موافقت خود و اعطاء امتیازات مختصری به مذاکرات پایان داده و توافق نهایی را محقق خواهد ساخت. در نتیجه این امر تهران میتوانست حرکت خود را در جاده طولانی دستیابی به تسلیحات هستهای قرار گرفته آغاز نماید.
■ ایران با اعتمادبهنفس از همیشه در مذاکرات ظاهر شد ■
اما تمامی این فرضیات اشتباه بودند. ایران بیش از آنچه قبلاً تصور میشد اعتمادبهنفس و اطمینان خاطر دارند. ایرانیان به این باور رسیدهاند که شش قدرت جهانی (آمریکا، روسیه، چین، انگلیس، فرانسه و آلمان) بیش از آنها مشتاق این توافق هستند. بنابراین علیرغم انگیزهها و مشوقهایی که از سوی غرب به ایران داده شده است این کشور تمایلی ندارد تا حتی ذرهای در مقابل غرب و قدرتهای غربی تسلیم شود. برای همین به نظر میرسد تمدید مذاکرات مورد علاقه تمامی طرفین مذاکرهکننده باشد. ایران به خوبی میداند تا زمانی که مذاکرات ادامه یابد دیگر لزومی برای نگرانی در مورد حمله نظامی یا هرگونه تحریم اقتصادی جدیدی نیست. همچنین این کشور میداند هرچقدر که مذاکرات به طول بینجامد، میتواند پیشنهادهای بهتری از سوی طرف مقابل دریافت کند. در تاریخ مذاکرات ایران و غرب همواره شرایط همواره اینگونه بوده است. مذاکرات کنونی ابتدا با پیشنهاد فعالیت ۵۰۰ سانتریفیوژ در برنامه هستهای ایران شروع شد اما اکنون این میزان به ۴۵۰۰ سانتریفیوژ رسیده است. در حال حاضر ایران دارای ۹ هزار سانتریفیوژ فعال و ۱۰ هزار سانتریفیوژ غیرفعال اضافی است.
■ آمریکاییها برای جلوگیری از شکست مذاکرات هستهای حاضرند دست به هر اقدامی بزنند ■
به نظر میرسد که تهران هنوز هم از دستاوردهای خود ناراضی است. ایرانیان میخواهند روند توسعه تسلیحات هستهای را سریعتر دنبال کنند بیآنکه این موضوع عواقب ناگواری برای آنها به دنبال داشته باشد. بعید به نظر میرسد که ایرانیان بدون اعمال تحریمهای شدیدتر و تهدیدات نظامی جدی از مطالبات و خواستههای خود صرفنظر کنند. اما متأسفانه احتمال اینکه شش قدرت جهانی بر سر سایر مسائل مهم دیگر با ایران مصالحه و سازش نمایند بسیار زیاد است. ایران تاکنون توانسته امتیازات قابلتوجهی را در طی روند مذاکرات به دست آورد. این امر ریشه در دو اشتباه بزرگ غرب دارد. ایران به خوبی از این موضوع آگاه است که شکست مذاکرات برای آمریکا (که اکنون رهبری مذاکرات را عهدهدار است) یک گزینه به حساب نمیآید، چراکه این امر میتواند احتمال انجام عملیات نظامی را افزایش دهد. آمریکاییها برای جلوگیری از شکست مذاکرات و حمله نظامی حاضرند دست به هر اقدامی بزنند و آنها با اظهاراتشان در این موضوع خود را در تنگنا و شرایط دشواری قرار دادهاند.
■ تنها استراتژی غرب برای خروج از مسئله هستهای انعقاد توافق با ایران است ■
آمریکا شرایطی را ایجاد کرده که در آن تنها استراتژی غرب برای خروج از این مسئله انعقاد توافق با ایران (هر نوع توافقی) است. تمام کسانی که از موضوع دستیابی به توافق نهایی با ایران تعریف و تمجید کرده و توافق با جمهوری اسلامی را یکی از بزرگترین دستاوردهایی میدانند که تاکنون مورد توجه سیاست خارجی آمریکا قرار گرفته است، بدون شک نمیتوانند شکست مذاکرات را تحمل کنند. علاوه بر این، کاهش و یا لغو تحریمهای اعمالشده بر ایران تا حدی از میزان فشارهای وارده بر این کشور کاسته است. مردم ایران در گذشته از رکود اقتصادی مداوم ترس و واهمه بسیاری داشتند، اما همانطور که از بهبود ارزش پول ملی ایران نیز پیداست اوضاع دیگر مانند گذشته نیست. مردم ایران که زمانی به سختی و دشواریها عادت کرده بودند دیگر از بابت وجود تحریمها آشفته و نگران نیستند و به نظر میرسد که نظام جمهوری اسلامی نیز نگرانی چندانی از این موضوع ندارد.
■ پیشرفتهای قابلتوجه ایران در عرصه منطقهای ■
علاوه بر این، ایرانیان احساس میکنند که دیگر پیشرفتهای ایران در عرصه منطقهای امتیازاتی را برای این کشور به همراه داشته است. نیروهای شیعه حمایتشده از سوی ایران در یمن توانستهاند کنترل صنعا را به دست گیرند، از سوی دیگر نیز آمریکا تاکنون نتوانسته گروه تروریستی دولت اسلامی (داعش) را در عراق و سوریه به طور کامل سرکوب نماید و به همین سبب درخواست آمریکا از ایران برای شرکت در جنگ و مقابله با داعش بیشازپیش افزایش یافته است. علیرغم انکار در این موضوع، این واقعیت که کمکهای ایران در این زمینه بسیار لازم و موردنیاز است، امتیازاتی را برای ایران به همراه داشته است. سیاست جهانی نشان میدهد هنگامی که کمکهای یک کشور در حوزهای لازم باشد، این کمک در حوزهای دیگر جبران میشود.
■ برای اسرائیل تمدید مذاکرات بسیار بهتر از دستیابی به یک توافق بد با ایران است ■
حداقل میتوان گفت برای اسرائیل در شرایط کنونی، تمدید مذاکرات بسیار بهتر از دستیابی غرب به یک توافق بد با ایران است. اما بدون حضور گزینههایی چون اعمال تحریمهای بیشتر علیه ایران و گزینه نظامی بر روی میز مذاکره، به نظر میرسد هرگونه توافقی که با ایران منعقد شود هیچ مزیت و امتیاز مثبتی نسبت به پیشنویس توافق موقت کنونی نخواهد داشت. احتمال دارد که هرگونه تغییر انجامشده به نفع موضع ایران در این مذاکرات تمام شود. بعید است که روسیه و چین خواستههای بیشتری را مطرح کنند بنابراین میتوان احتمال داد که مذاکرات آتی بیشتر بر امتیازاتی تمرکز خواهد داشت که ایران به دنبال دستیابی به آنهاست. بههرحال، آمریکا نیز احتمالاً در آینده تحتفشار فراوانی قرار خواهد گرفت تا به عنوان رهبر تلاشهای دیپلماتیک در قبال موضوع هستهای ایران، از این مسئله کنارهگیری کند.
■ نامشخص بودن برخی مسائل در دولت آمریکا پیشبینی نتیجه مذاکرات را دشوار کرده است ■
دو مسئله نامشخص و مبهم در مورد آمریکا وجود دارد که پیشبینی نتیجه مذاکرات را بسیار دشوار میسازد. موضوع نخست، سرسختی و مقاومت بیش از حد باراک اوباما، رئیسجمهوری آمریکاست: اینکه بعد از برداشته شدن تمامی تحریمها علیه ایران، باراک اوباما دست به هر اقدامی خواهد زد تا به توافقی موفق هرچند توخالی دست یابد، یا اکنون که میراث ریاست جمهوری اوباما از اهمیت بالایی برایش برخوردار است، تصمیم خواهد گرفت مصرانه روی موضع خود بایستد تا مبادا آیندگان او را رهبری به خاطر آورند که تسلیم ایران شده است. دومین موضوع مبهم در این زمینه به کنگره برمیگردد و آن این است: اکنون که کنترل کنگره آمریکا در دستان جمهوریخواهان قرار گرفته است، واکنش کنگره این کشور در قبال اعطاء امتیازات بیشتر به ایران چگونه خواهد بود و آنها با این مسئله چگونه برخورد خواهند کرد.
■ اختلافات دولت و کنگره آمریکا بر سر برخی موارد و موضوعات ■
در حال حاضر دولت و کنگره در واشنگتن بر سر این مسائل و موضوعات اختلافنظر و کشمکش دارند: اینکه چه میزان فشاری باید علیه ایران اعمال گردد؟ یک «توافق بد» دارای چه ویژگیهایی است و چه مواردی را شامل میشود؟ و اینکه چه میزان و سطحی از شرایطی میتواند به تسهیل انعقاد توافق کمک کند. اما سیاست داخلی آمریکا نیز در این میان مشکلساز شده است و موضوع میزان اختیارات و اقتدار رئیسجمهور آمریکا نسبت به کنگره این کشور بحثهای بسیاری را برانگیخته است. این موضوعی بسیار قدیمی در سیاست آمریکا است و هر بار که رئیسجمهور این کشور با کنگره رقیب و مخالف روبرو میشود، این داستان کهنه و قدیمی دوباره تکرار شده و به توجه بسیاری را به خود جلب میکند. حتی بسیاری از دموکراتها نیز با هرگونه اعطاء امتیاز به ایران سرسختانه مخالفت میکنند، اما آنها نمیتوانند جنبههای داخلی این بحث را نادیده بگیرند و مسلماً این موضوع حمایت و پشتیبانی آنان از گروه رقیب را دشوار میسازد.
■ تلاشهای کاخ سفید در جهت جلوگیری از شکست و توقف مذاکرات هستهای ■
کاخ سفید از حساسیتهای سیاسی در عرصه داخلی آگاه است. اما از سوی دیگر نیز به خوبی میداند که اعمال تحریمهای جدیدتر علیه ایران میتواند به شکست و توقف کامل مذاکرات منجر شده و در نتیجه این امر تمامی تقصیر و گناه این موضوع به گردن آمریکا خواهد افتاد. به همین دلیل است که آمریکا دست به هر اقدامی میزند تا از این اتفاق جلوگیری نماید. تمدید مذاکرات هستهای ایران تا تابستان سال آینده آن هم پس از ۱۸ ماه مذاکرات بیوقفه بسیار دشوار خواهد بود. به این ترتیب حوادث و رویدادهای چند ماه آینده برای مذاکرات از اهمیت بسیاری برخوردارند.