بومی سازی فناوری جديدمتناسب با فرهنگ ايرانی-اسلامی

گروه رسانه، سايت كلمه در تاريخ اول مهرماه 93 در مقاله اي با عنوان دفع فناوری منتسب به سلفی‌هاست نوشته است: اینترنت، شبکه‌های اجتماعی و سایر امکانات در فناوری‌های رایانه‌ای که امروز ما با آنها کار می‌کنیم؛ حاصل یک انقلاب فناوری هستند که کل جهان را با سرعت تغییر داده و می‌دهد و موافقت یا مخالفت ما تاثیری بر آن انقلاب ندارد. افزون بر این، ما نمی‌توانیم با ابزار مخالف باشیم، چون استفاده‌ای که از آن ابزار می‌شود، درست نیست.

به گزارش بولتن نيوز، ناصر فکوهی درباره ورود به دنیای اینترنت و یا فیلترینگ آن معتقد است؛ اینکه ما مخالف آنها باشیم مثل آن است که در دوران صنعتی شدن کسی مخالف کارخانه و اتوموبیل و تولید انبوه و شهری شدن و آپارتمان‌نشینی باشد.

وي  درباره خطرات شبکه‌های اجتماعی یا استفاده از ظرفیت‌ آنها برای پیشرفت و گفت‌گوی ملی و بین‌المللی گفت: شبکه‌های اجتماعی و به‌طور کلی اینترنت از الزاماتی هستند که چارچوب‌های ساختاری و اکثریت سازوکارها و روابط جمعی در جوامع انسانی جدید را، بعد از وقوع انقلاب اطلاعاتی، می‌سازند. اینکه ما مخالف آنها باشیم مثل آن است که در دوران صنعتی شدن کسی مخالف کارخانه و اتوموبیل و تولید انبوه و شهری شدن و آپارتمان نشینی ‌باشد. در کشور ما تا سال‌های ۱۳۵۰، کسانی را که در برج یا آپارتمان سکونت می‌گزیدند، مسخره می‌کردند و به خصوص اگر کسی آپارتمان می‌خرید؛ تحقیر می‌شد و به مزاح می‌گفتند «هوا» خریده است. اما کمتر از سه یا چهار دهه بعد، گفتن چنین سخنانی قابل تمسخر است.

در نقد اين مقاله، بايد توجه داشت كه آنچه باعث نگراني از اثر اينترنت و شبكه هاي اجتماعي شده است، به معناي مخالفت با ابزارهاي جديد نيست و كسي با اشكال و ابزارهاي جديد زندگي مدرن، فناوري و تجهيزات مخالف نيست و در دوره هاي مختلف تاريخي نيز به محض ورود يك پديده جديد، بيشتر نگراني ها از جنبه اثر آن پديده مطرح نشده و نه مخالفت با خود پديده ... 

روشن است كه در شرايط كنوني اقتصاد و جامعه جهاني، امكان حذف اينترنت وجود ندارد و در كشور ما نظام جمهوري اسلامي نيز استفاده از اين پديده نوين و اثر گذاري و سرعت بخش به خدمات مردمي و سازمان ها و دولت را پذيرفته است. اما نگراني ها، فيلترينگ، مقابله با برخي استفاده هاي ابزاري، و رفتارهاي ضد فرهنگي، كه ابزار تهاجم فرهنگي است و همچنين مخالفت با برخي واژه ها و عكس و فيلم و مطلب، به خاطر اثر مخرب آن بر يك جامعه اسلامي، بومي و با ريشه هاي فرهنگي عميق و باورهاي بومي و خاص ايران اسلامي است.

فضلا، روحانيون، خانواده ها، معلمان، و همه كساني كه دغدغه اثرات مخرب برخي فيلم ها و عكس و مطالب را دارند، درواقع به خاطر مخالفت با اينترنت، با اين پديده مخالفت نمي كنند، و مشكل ما با افزايش سرعت اينترنت، نه به خاطر عدم پذيرش آن است بلكه تاكيد بر اين مهم است كه قبل از پذيرش پديده هاي جديد كه به سرعت زندگي ما را فرا مي گيرد لازم است كه زمينه هاي آن آماده شود. 

همان طور كه خود را براي زندگي شهري بايد آماده كنيم و اگر قرار است كه ساختمان هاي چند طبقه داشته باشيم بايد پاركينگ، كوچه، حيات، خيابان، فضاي سبز و... را در نظر بگيريم، بايد براي پذيرش شبكه هاي اجتماعي نيز لازم است كه بسترهاي فرهنگي آماده شود. 

امروز بسياري از خانواده ها حتي درغرب نيز پذيرفته اند كه ساعت ها اتلاف وقت در فيس بوك و شبكه هاي اجتماعي و چت و اينترنت، براي فرزندان آنها حالت ها رواني، نارسايي، دوري از خانه و خانواده و درس و رفتارهاي واقعي و طبيعي را به همراه دارد و عملا نارسايي هايي را ايجاد كرده است. 

لذا اگر سايت كلمه مطلبي را به نقل از ناصر فكوهي منتشر كرده كه مخالفت با اينترنت را رفتار سلفي مي نامد، بايد به اين دغدغه مردم پاسخ دهد كه اگر قرار باشد به سرعت مظاهر جديد زندگي را بپذيريم، در آن صورت چگونه قادر به مديريت نيازها و عواطف و حالت هاي روحي و نيازهاي بشر امروز هستيم؟ چگونه قرار است كه جوانان و خانواده ها و مشكلات جامعه را حل كنيم؟

آيا دست بسته و درحالت انفعالي بايد هر چه ابزار جديد است را بپذيريم و حتي به فيلتر كردن اطلاعات و بخشي از پيام ها نيز باور نداشته باشيم؟!

ايا آنچه در اثر زندگي شهري، اپارتمان نشيني، جايگزيني پلاستيك به جاي كاغذ، پاكت، زنبيل زنان خانه دار و... نصيب ما شده و محيط زيست و زندگي را تغيري داده است مطلوب است؟ آيا بسته شدن درهاي اپارتمان با ترمز درب ها، ريموت كنترل و بستن پنجره ها با پرده ها، بستن درها به روي همسايه ها و... به جاي زندگي قديم كه سرشار از امنيت و رفت و آمد مردم و باز بودن درها به روي همسايه و فاميل بود و سفره ها همواره با حضور فاميل پربركت بود و خانواده صبحانه و نهار و شام را روي سفره مي نشستند... به معناي پذيرش مظاهر جديد زندگي و برخورد مثبت و غير سلفي با پديده هاي جديد است؟

براين اساس، به نظر مي رسد همان طور كه برخورد افراطي با هر پديده جديدي مناسب نيست و بايد پديده هاي جديد را پذيرفت اما براي آن برنامه ريزي كرد تابومي شود و مشكل ساز نشود، اما در عين هر نوع انتقاد و نگراني و درخواست برخورد مناسب با اين پديده ها را نيز نبايد سلفي ارزيابي كنند. 

ايجاد تعادل و تناسب در برخورد با اينترنت يك ضرورت است و اين پديده به تازگي همه زندگي را تحت تاثير قرار داده و نبايد خود و خانواده و كشور را آماج تبليغات تخريبي و به هر شكل ممكن قرار دهيم. 

وي در بخش ديگري از مقاله گفته است: اینترنت، شبکه‌های اجتماعی و سایر امکانات در فناوری‌های رایانه‌ای که امروز ما با آنها کار می‌کنیم؛ حاصل یک انقلاب فناوری هستند که کل جهان را با سرعت تغییر داده و می‌دهد و موافقت یا مخالفت ما تاثیری بر آن انقلاب ندارد. افزون بر این، ما نمی‌توانیم با ابزار مخالف باشیم، چون استفاده‌ای که از آن ابزار می‌شود، درست نیست. مثل آن است که ما بگوییم با «چاقو» مخالفیم چون برخی از افراد با آن آدم می‌کشند. امروزه هزاران هزار شبکه اجتماعی وجود دارد که در میان آنها همه گونه شبکه‌ای هست، و بدون شک تعداد زیادی از آنها زیان‌بار هستند؛ اما اینکه ما به دلیل آنکه برخی از شبکه‌ها زیان‌بار هستند خود را از همه آنها محروم کنیم، به نظر منطقی نمی‌رسد.

مدیر «گروه انسان‌شناسی و فرهنگ» دانشگاه تهران با اشاره به اینکه دولت یازدهم از ابتدای کار وعده‌ی رفع مشکل فیلترینگ و افزایش سرعت اینترنت را داده و اینکه دولت در یکسال گذشته چه اندازه در عملی کردن این وعده موفق بوده اظهار داشت: به نظر می‌رسد که روند فیلترینگ‌ها همچون روند توقیف روزنامه‌ها و نشریات از یکسو، و روند ارائه مجوزها از سوی دیگر تا حدی بهبود یافته باشد. اما هنوز با موقعیت متعارف جهانی، فاصله بسیار زیادی و در حقیقت فاصله‌ای نجومی داریم. این توقف فیلترینگ‌ها یا کاهش آنها و ستیزه‌جویی با روزنامه‌ها، پیش و بیش از هر کسی و هر چیزی به سود خود دولت و نظام است زیرا فیلترینگ و توقیف روزنامه‌ها، عملا کاری نمی‌کنند جز فراهم کردن شرایطی بهتر برای برانگیختن افراد به طرف استفاده از ضدفیلترها و اخبار شبکه‌ها و تلویزیون‌های بیگانه وگرنه همه می‌دانستند و می‌دانند که فیلترینگ در شرایط فناورانه کنونی معنایی ندارد. البته ناگفته نگذاریم اینکه افراد دائما وقتشان را با ابزارهای مقابله با سانسور تلف نکنند، خدمت بزرگی به آنها نیز هست و امیدوارم این روند برای رسیدن به حداقلی مقبول و یک جامعه امروزی و شاید بهتر باشد بگوییم عقلانی‌تر ادامه یابد.

وی با بیان اینکه در مورد شبکه‌های اجتماعی بسیاری از مسئولان و مقامات طراز اول کشور در این شبکه‌ها حضور دارند و بسیار هم فعال هستند، ادامه داد: در این شرایط چطور می‌توان از مردم خواست بپذیرند که این شبکه‌ها زیان‌بار هستند و نباید وارد آنها شوند. بهتر است با خود و با وجدان و عقل خود هماهنگ باشیم ما ضرب‌المثل‌هایی بسیار کهنه‌ای داریم مثل آنکه می‌گوییم: «رطب خورده منع رطب چون کند؟» این زبانزد را به پیامبر اسلام (ص) نسبت داده‌اند، و ما بارها و بارها از دوران کودک شنیده و درونی کرده‌ایم. حال چطور انتظار داریم که مردم کاری را که کسی برای خود پسندیده می‌داند برای خود ناپسند بشمارند؟ مساله بنابراین در سطح دیگری مطرح است.