بدون جذب سرمایه خارجی نفت و گاز کشور به نقطه ای نخواهد رسید

به گزارش بولتن نیوز،به نقل از پایش پرس  خوشبختانه کشور ایران به لحاظ منابع عظیم نفت و گاز، یکی از مهم ترین کشورهایی است که می تواند انرژی را اعم از سوخت، صنایع و برق و سایر انرژی های مورد لزوم تامین کند. کشور ما سال ها است که متکی به فروش ثروت ملی و همین نفت خام است و بودجه های سالیانه متاسفانه علی رغم رویکردهای برنامه های توسعه اقتصادی مخصوصا برنامه سوم و چهارم و پنجم که تاکید در کاهش وابستگی بودجه به نفت را دارند، روز به روز به نفت وابسته تر شده ایم. اقتصاد کشور ما که می توان گفت که یک اقتصاد دولتی سرمایه داری است و همچنان که از بودجه 93 مستفاد می شود، حدود 90 درصد اقتصاد تحت مدیریت دولت است، متاسفانه به دلیل عدم تخصیص بهینه منابع که ذات بهینه اقتصاد دولتی است، منابع حاصل از فروش ثروت های ملی مورد اصراف و تبلیغ قرار گرفته و مصروف توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی پایدار نشده است.

چنانچه تخصیص منابع به صورت بهینه صورت گیرد، مسلما سرمایه های لازم می تواند برای ترمیم و توسعه چاه های نفتی فراهم و پالایشگاه های مدرن و روزآمد تاسیس شود و در آن شرایط منابع نفتی به صورت فرآورده های نفت و گاز و پتروشیمی چندین برابر نفت و گاز خام صادر خواد شد و کشور را به سمت صادرات صنایع بالادستی و پایین دستی نفتی می برد و به تبع آن نیز تولید داخلی و صنایع دیگر نیز با توجه به منابع مالی در اختیار کشور، افزایش می یابد.

متاسفانه در این سال ها چنین نبوده است و ما در امر احداث پالایشگاه ها بسیار ضعیف عمل کردیم. پالایشگاه های ایران-حدود 10 پالایشگاه و 7 پالایشگاهی که در حال ساخت است- که باید به تولید فرآورده های نفتی و گازی بپردازند به دلیل تحریم های اقتصادی در دولت نهم و دهم، مجبور شدند که به تولید بنزین آن هم با کیفیت بسیار پایین بپردازند. بنابراین باید مسوولان اقتصادی در این  زمینه ها بیشتر تمرکزکنند تا به سطح مطلوبی از تولید و صادارت انرژی برسیم و به دنیا نشان دهیم که تحریم ها چندان اثری در اقتصاد ما نگذاشته است. اما متاسفانه بنزین تولیدی به لحاظ کیفیت بسیار پایین است و دود و کربنی که منتشر می کند، تبدیل به یکی از عوامل مهم آلایندگی در کلانشهرها شده است و اخیرا مساله سرطان زا بودن این بنزین به اثبات رسیده و حتی اخیرا گفته شده که به طور روزانه متوسط 10 نفر به واسطه آلودگی هوای ناشی از سوخت بنزین نامطلوب در کشور فوت می شوند.

این مساله از بُعد اقتصادی و اجتماعی هر دو چالش برانگیز است. برنامه اجرای هدفمندی یارانه ها نیز که یکی از اهداف آن کاهش مصرف بنزین بود، متاسفانه با شکست مواجه شد؛ زیرا در حال حاضر مصرف بنزین به 75 میلیون لیتر رسیده و دولت ناچار شده است که روزانه 5 میلیون لیتر بنزین وارد کند و در حال حاضر به نظر می رسد که نیاز به واردات 10 میلیون لیتر داشته باشیم. اینها همه مسائلی است که مصرف انرژی در ایران را با چالش مواجه کرده است.

تمام اینها در حالی است که میزان تولید کشور در سال‌های اخیر کاهشی فاحش داشته است. طبق آخرین گزارش سازمان جهانی انرژی تولید نفت ایران به ۲میلیون ۷۰۰هزاربشکه در روز رسیده است. این در حالی است که در سال ۵۶ تولید در حدود ۶ میلیون و ۲۰۰هزار بشکه در روز بوده است.

شاید بررسی علل کاهش تولید یکی از مهم‌ترین مسائلی باشد که نشان دهد چگونه می‌توان تولید را دوباره افزایش داد. بر‌اساس پژوهش‌هایی که تاکنون انجام شده، مهم‌ترین مشکل کمبود سرمایه‌گذاری در بخش نفت است. در حال حاضر برای افزایش تولید نیازمند افزایش سرمایه‌گذاری چند میلیارد دلاری هستیم که این میزان سرمایه برای سرمایه‌گذاری در اختیار دولت و وزیر نفت نیست. در شرایط فعلی بدون این سرمایه‌گذاری هم کشور با کسری بودجه روبروست پس طبیعتا انتظار این نکته که سرمایه‌گذاری زیادی در اقتصاد رخ دهد واقعی به نظر نمی‌رسد. با توجه به کمبود سرمایه در داخل شاید استفاده از سرمایه خارجی بهترین روش برای افزایش تولید نفت باشد. این سرمایه خارجی می‌تواند با ثبت قراردادهایی با شرکت‌های بزرگ بین‌المللی محقق شود. برای مثال شرکت نفت می‌تواند قرارداد همکاری به شکل بیع متقابل با شرکت‌های بزرگ نفتی جهان ثبت کند. البته به دلیل شرایط فعلی اقتصاد و تحریم‌هایی که وجود دارد چنین موضوعی سخت ولی امکان‌پذیر است.

نکته مهمی که وجود دارد این است که بهره‌وری موضوعی است که کمتر روی آن در کشورما تمرکز شده است. بهره‌ وری صنعت نفت در بسیاری از کشورهای پیشرفته حدود ۴۰ تا ۵۰‌ درصد است اما در کل صنعت ایران این بهره‌وری بسیار پایین است. یک مدیریت که روی بهره‌وری تمرکز کند می‌تواند یک جهش در تولید کشور ایجاد کند اما واقعیت این است که این جهش به قدری که کشور به آن نیاز دارد چشمگیر نیست.

اگر ایران و گروه 5+1 بتوانند به توافق برسند بسیاری از مشکلات سرمایه‌گذاری صنعت نفت حل می‌شود. از یک سو‌ راه سرمایه‌گذاری خارجی به ایران باز می‌شود همچنین امکان سرمایه ‌گذاری داخلی هم فراهم می‌شود. در حال حاضر حدود ۶۰‌میلیارد دلار سرمایه ایران در خارج از کشور وجود دارد که امکان ورود آن به کشور نیست . این میزان ورود سرمایه برای بهبود وضعیت صنعت نفت کافی است. در حال حاضر ۱۰‌میلیارد متر مکعب گاز به ترکیه صادر می‌شود که ۱۰‌درصد کل تولید گاز است. اگر کشور به این درآمد نیازی نداشته باشد و این میزان گاز به کشور چاه‌های نفت ایران تزریق شود بسیاری از مشکلات نفت کشور حل می‌شود و تولید افزایش می‌یابد.

وزارت نفت و وزارت امور خارجه باید دوشادوش هم کار کنند. وزارت نفت می‌تواند کمک بسیار زیادی به وزارت امور خارجه کند و برعکس. وزارت امور خارجه با کمک در بازاریابی برای فروش نفت می‌تواند به وزارت نفت کمک کند از طرف دیگر در صورت افزایش صادرات نفت خام کشور وزارت خارجه در مذاکرات خود با کشور‌های دیگر در موضع قدرت قرار خواهد گرفت.