توافقنامه ژنو توافقی نیم بند و شکننده است/افزایش نرخ دلار در راه است

* عدم انتشار تعهدات ایران – باتوجه باینکه نزدیک به یکماه از امضاء توافقنامه ژنو میگذرد اما متأسفانه تعهدات ایران هنوز بطور کامل منتشر نشده و هیچیک از صاحب نظران سیاسی و اقتصادی ایران دقیقاً از مفاد و بندهای توافقنامه اصلی ژنو اطلاعی در اختیار ندارند و همه آنها از جمله اینجانب به اطلاعات ارائه شده از طرف تیم مذاکره کننده و اخبار منتشر شده از جانب صدا و سیما اکتفا میکنند. لکن واقعیت قضیه این است که طی این توافقنامه، فقط ایران متعهد شده است تا توافقاتی را طی شش ماه انجام دهد و طرف مقابل از ایران درخواست کرده است تا این کار و آن کار را انجام دهد و در مقابل، 1+5 هیچ تعهدی را در برابر ایران نپذیرفته است!! فلذا تمام قولها و اجازه هایی را هم که به ایران داده اند حق خود ایران میباشد که اگر ایران اعتماد 1+5 را جلب نماید آنها اجازه استفاده از آن حق را به خود ایران خواهند داد!. ضمناً غالب تعهداتی را که ایران پذیرفته باید به تأیید مجلس شورای اسلامی برسد که خود جای بحث و اما و اگر دارد.
(1)



* تأیید و قانونی دانستن تحریمها – تا به امروز ایران هیچیک از تحریمهای اعمال شده از جانب شورای امنیت سازمان ملل، اتحادیه اروپا و آمریکا را قانونی نمی دانست و هیچیک از آنها را به رسمیت نمی شناخت!! جدای از ایران، کشورهای چین و روسیه نیز تحریمهای یکجانبه غرب را غیرقانونی میدانستند اما با امضاء توافقنامه ژنو، ایران و کشورهای چین و روسیه بنوعی بر تحریمهای اعمال شده غرب صحه گذارده و همه آنها را قانونی دانستند!! و در باره از بین بردن و لغو آنها با وزراء امور خارجه کشورهای غربی تحریم کننده ایران مذاکره کرده و امتیازاتی نیز به طرف مقابل دادند.
* ابهام درباره غنی سازی- محمدجواد ظریف وزیر امورخارجه کشورمان از همان لحظه امضاء توافقنامه ژنو دائماً اعلام کرده و میکند که کشورهای 1+5 حق غنی سازی ایران" را پذیرفته‌اند اما متقابلاً جان کری وزیر خارجه آمریکا و لوران فابیوس وزیر امورخارجه فرانسه نیز بارها چنین موضوعی را رد کرده و گفته اند: "ایران دیگر تأسیسات هسته ای نخواهد ساخت. سانتریفیوژ جدید نصب نخواهد کرد" و تاکید کرده اند که "این توافقنامه به هیچ وجه نمی‌گوید که ایران حق غنی سازی دارد!!. در این سند فقط طرح اندازه غنی سازی ایران و برنامه صلح آمیز هسته ای ایران مورد اشاره قرار گرفته که باید با نظارت و براساس این توافق ادامه و یا متوقف شود و در هیچ جای آن به حق غنی سازی ایران در پروتکل ان پی تی اشاره نشده است!! بلکه فقط به ایران موقتاً اجازه داده شده است تا غنی سازی را آنهم تا سطح 5/3 درصدی انجام دهد!!." نکته مهم و سؤال اصلی اینجاست که این چه توافقی است که از همان لحظه امضاء، تهدیدها برعلیه یکدیگر شروع شده و هریک از طرفین توافقنامه، برداشت خاصی از آن داشته و بندهای آن را بر مبنای خواست و سلیقه خویش تفسیر میکنند!؟ لکن اگر موضوعی مورد توافق وزراء امورخارجه کشورهای 1+5 قرارگرفته وصراحتاً بطور شفاف در متن توافقنامه ثبت و کتباً به آن اشاره شده است پس دیگر برداشت های گوناگون و تفاسیر مختلف از آن معنا و مفهومی ندارد.   
از همین رو توافقنامه ژنو نیز حامل همان ابهام ان.پی.تی درباره "غنی سازی" است. این ابهام اکنون به هر دو طرف اجازه میدهد که خود را یکی از برندگان "مذاکره برد-برد" معرفی کنند. اما در عمل توافقنامه ژنو را "شکننده" کرده و میتواند در جریان مذاکرات آینده همچون بازی مار و پله، آنهم در آستانه توافق نهایی و در پایان دوره شش ماهه، مجدداً پله ای برای "بازگشت به نقطه صفر" باشد.!!
* عدم توسعه مجتمع آب سنگین اراک - درضمن جدای از مبهم ماندن موضوع "غنی سازی"، بحث ادامه فعالیت و گسترش"مجتمع آب سنگین اراک و غنی سازی پلوتونیوم" نیز در هاله ای از ابهام مانده است، بطوریکه جان کری علناً اعلام کرد که: " تأسیسات آب سنگین اراک اصلاً در یک برنامه هسته ای صلح آمیز ایران جایی ندارد"اما مقامات کشورمان بطور شفاف به این موضوع اشاره نکردند!!.
* عدم لغو تحریمها - تأکید کشورهای 1+5 بر"بازگشت پذیر بودن تحریم‌ها" نشان میدهد که به رغم کاهش بخش اندکی از تحریمها آنهم با سلیقه و طبق انتخاب طرف مقابل، "مکانیزم اصلی تحریم‌ها" همچنان باقی خواهد ماند. ضمناً پرونده هسته ای ایران همچنان در شورای امنیت سازمان ملل باقی مانده و قطعنامه هایی که طی هشت سال گذشته در این شورا برعلیه ایران به تصویب رسیداند نیز همچنان به قوت خود باقی و تغیری نخواهند کرد. همچنین بخشی از تحریمهای غیر هسته ای مثل حقوق بشر، غیر قابل مذاکره بوده و برای همیشه باقی خواهند ماند!!.
* امتیازات داده شده به ایران ناچیز است –  کشورهای 1+5 در مقابل درخواستهای یاد شده، پیشنهاد لغو تحریمهای خودرو، معاملات طلا و فلزات گرانبها، پتروشیمی و آزادسازی بخشی از دارایی‌های مسدود شده ایران در کشورهای چین و هند و کره‌جنوبی به میزان 5/4 میلیارد دلار را روی میز گذارده اند که این موارد در برابر امتیازات گرفته شده از ایران نه تنها بسیار ناچیز بوده بلکه جزئی از حقوق حقه ایران میباشد که قرار است به ایران بازگردانده شود. پس نام این موارد را به هیچ عنوان نمیتوان امتیاز خواند!!
(2)




* قضاوت در ارتباط با حسن انجام تعهدات ایران -  وزراء امورخارجه کشورهای 1+5 طی توافقنامه ژنو از ایران درخواست کرده اند تا ظرف مدت 6 ماه تعهدات خود را مو به مو انجام داده و اعتماد طرف مقابل را نسبت به صلح آمیز بودن فعالیتهای هسته ای خود جلب کند تا درصورت بدست آوردن نمره قبولی از این امتحان، قدمهای بعدی برداشته شود. حال سؤال اصلی اینجاست که قاضی و مرجع حسن انجام کار و تعهدات ایران کیست و چه کسی به ایران نمره قبولی و یا مردودی خواهد داد؟ متأسفانه باید گفت که باز هم کشورهای 1+5 مسئولیت قضاوت در این خصوص را برعهده دارند  و هیچ شخص ثالث دیگری جهت امر قضاوت در ارتباط با حسن اجرای مفاد و بندهای توافقنامه ژنو تعین و مشخص نشده است لکن هیچ عقل سلیمی این موضوع را نمی پذیرد که شاکی و قاضی هر دو یک گروه باشند زیرا رأی این دادگاه پیشاپیش قابل پیش بینی میباشد.
مع الوصف هرچند مذاکرات ژنو انتظارات طرفین را تا حدودی برآورده نموده، اما مفاد آن بسیار شکننده، مبهم و برگشت پذیر است. زیرا طرفهای غربی طبق گفته خودشان توانسته اند برنامه اتمی ایران را تا حدود زیادی کنترل کرده، شفاف سازند و بعد از ده سال جلوی پیشرفت و توسعه آن را بگیرند!. اما توافقنامه ژنو برای طرف ایرانی نیز به مثابه یک پیروزی میباشد زیرا پس از گذشت 10 سال موفق شده است تا به نقطه آغاز برگشته و یک دهه زمان با کلی تجربه را بخرد.   
لذا باعنایت باینکه توافق هسته‌ای ژنو یک توافق تاریخی است اما بی‌ثبات و شکننده میباشد. زیرا هیچ کس توهم ندارد که توافقنامه ژنو پایان بحران ایران و غرب است. شواهد و قرائن همگی مؤید این واقعیت میباشند که توافق 6 ماهه ژنو، شکننده است. در ازاء کاستن از تحریم‌ها، تهران باید سطح غنی‌سازی اورانیوم را به میزان قابل توجهی متوقف کند؛ باز هم تأکید میکنم که توافقنامه ژنو یک توافقی تاریخی اما بی‌ثبات. زیرا تهدیدات تندروهای دو طرف چه در ایران و چه در آمریکا اجازه نخواهند داد که این توافقنامه به سرانجام برسد و نمونه بارز آن تهدید سناتورهای آمریکایی به تصویب تحریمهای جدید برعلیه ایران میباشد و در مقابل عدم اعتماد مجلس ایران به آمریکا و هیأت پارلمانی اتحادیه اروپا است.
هرچند جناب آقای دکتر ظریف از دوستان مورد احترام بنده میباشد اما علیرغم میل باطنی ام باید عرض کنم که توافقنامه ژنو به رغم با اهمیت بودن، هنوز نتوانسته پرونده هسته ای ایران را به موقعیت هشت سال پیش یعنی پیش از آغاز ریاست جمهوری احمدی نژاد در سال 84 و قبل از "ورق پاره خواندن قطعنامه ها" از سوی وی بازگردانده و خطر را از سر ایران دور نماید.  
ضمناً باتوجه باینکه نرخ ارز و سکه پس از امضاء توافقنامه ژنو با کاهشی ملایم روبرو و همین موضوع باعث شده تا ثبات نسبی بر بازار حاکم شود، البته این موضوع بیشتر جنبه روانی دارد زیرا غالب مردم فکر میکنند که با موفقیت توافقنامه ژنو، حتماً تنش دیرینه بین ایران و غرب سریعاً از بین خواهد رفت و تحریمها نیز بطور کامل لغو و در نتیجه دلارهای سبز به سمت ایران سرازیر خواهند شد و به همین خاطر خریداران تا حدودی دست نگه داشته و دارندگان ارز نیز به فروش رو آورده اند، اما باتوجه به دلایل و شواهد موجود، چنانچه موفقیت توافقنامه ژنو زیر سؤال رفته و خدائی ناکرده با شکست روبرو شود، مطمئناً اعتماد غالب مردم نسبت به مذاکرات هسته ای و دولت یازدهم از بین خواهد رفت و همین امر موجب خواهد شد تا شوکی بزرگ به بازار ارز وارد شده و نرخ تمامی ارزها با افزایش مواجه شود. ولیکن برعکس ارزش سهام بورس را کاهش خواهد داد. همچنین نظرباینکه شاخص قیمت سایر کالاها نیز بر مبنای دلار تعین میشود پس افزایش نرخ ارز موجب افزایش قیمت سایر کالاهای مصرفی خواهد شد که همین امر تورم جدیدی را نیز بر دوش مردم شریف ایران تحمیل خواهد کرد. در خاتمه، تأکید مجدد نگارنده بر این است که افزایش نرخ دلار بدلیل شکننده بودن توافقنامه ژنو، در راه است.