یادی از طهماسب صلح جو، و روش نقد این معلم ارزشمند کشور در دریافت اصالت و جوهر سینمای ایران

گروه فرهنگی – متکلم را تا کسی عیب نگیرد، سخنش صلاح نپذیرد.[سعدی: گلستان، باب هشتم]؛ با کلامی از سعدی شیرین سخن، از طهماسب صلح جو، معلم دلسوز و منتقد و استاد باصفای سینمای ایران یادی می کنیم تا چراغی برای روشن کردن مسیر جوانان علاقه مند به سینما و هنر و فرهنگ این دیار و عمق بخشیدن به فرهنگ نقد باشد.




به گزارش بولتن نیوز، طهماسب صلح جو بی شک یکی از 10منتقد بزرگ سینمای پُرافتخار بعد از انقلاب اسلامی است و در این سالیان منش و رفتار خاص و بزرگوارانۀ این استاد به گونه ای بوده که جامعۀ سینمای کشور و به خصوص نسل جوان تر سینما او را به عنوان معلمی دلسوز و دوست داشتنی برای سینمای این مرز و بوم می شناسند و حضور همیشگی او در جشنواره های فیلم کوتاه، تجربی، مستند و توجه ویژه و دلسوزانه اش به سینمای مستقل و سینمای جوان درطول سالیان متمادی موید این ادعاست.
"صلح جو" منتقدی است عمیقاً صلح جو و آن چنان که خود نیز اذعان دارد، نگاهش به سینما به هیچ وجه خصمانه نیست. با وجود آن که منتقدان سینما غالباً به دنبال عيب جويي و خرده گيري از آثار هنري هستند،  اما صلح جو فيلم مي بيند تا خوبي هاي فيلم را به نگارش درآورده و مخاطب را برای لذت بردن از این نکات مثبت راهنمایی کند.
 سالیان طولانی به همراه بزرگانی همچون هوشنگ گلمکانی در مجلۀ "فیلم" و "دنیای تصویر" به طور تخصصی نقد فیلم نوشته و نقدهایش، الگوی بسیاری از منتقدان جوان است و جوانان میراث دار سرمایۀ ادبی و فرهنگی او و بزرگانی چون اویند.
 آرامش او مثال زدنی و به گونه ای در تناسب با نامش شکل گرفته که گویی نام و صفاتش نیز سطری شاعرانه اند و "مراعات نظیر" وجه تسمیۀ حضورش در ذهن و عین.
از آن دسته منتقدانی است که کمتر به دفاتر سینمایی سرک می کشد و کمتر می شود در لوکیشن های فیلمبرداری جستجویش کرد. اما تا دلتان بخواهد در سالن های سینما و کلاس های درس و دانشگاه ها رفت و آمد دارد و نام و آثارش ورد زبان اهالی مطبوعات و کارکنان و ساکنین دفاتر نشریات سینمایی و فرهنگی- هنری است.
پیش از این که به طور حرفه ای نقد فیلم بنویسد، در انجمن سینمای جوان(که در آن روزگار "سینمای آزاد") نامیده می شد، در کنار "کیانوش عیاری" و "کامبوزیا پرتوی" فیلم های کوتاه زیادی می ساخته،  اما این روزها صرفاً به نقدنویسی و تدریس مشغول است و برخلاف برخی منتقدان دیروز همچون"ایرج کریمی"و ... نقدفیلم را پله ای برای فیلمسازی نمی داند و گرایشی به ساخت فیلم ندارد.
 این اواخر فیلمی مستند از او تحت عنوان "عزای نیمروز" درباره مراسم عاشورا در روستای آورزمان ملایر تولید  شده است که بخشی از آن در سال 1355 و به صورت 16 میلیمتری فیلمبرداری شده و بخش دیگر هم پس از گذشت 36 سال (در سال 1391) و در همان مکان و موقعیت تصویربرداری شده بود.
 این فیلم  خبرساز شده و در بخش مسابقه دومین جشنواره "میلادسرخ" اردبیل به نمایش درآمد.
با این همه نکته ای که صلح جو را در میان سایر همکارانش ممتاز و متمایز می کند، توجه ویژۀ او به بحث آموزش و سینمای جوان است. صلح جو که بعضاً سینمای کوتاه در ایران را حتی حرفه ای تر از سینمای بلند می داند، همچون بسیاری دیگر از بزرگان و پیشکسوتانِ دلسوز فرهنگ و هنر، معتقد است، سینمای جوان و سینمای کوتاه ما با توجه به استعداد و پتانسیل بالقوه ای که دارد، نیازمند حمایتی همه جانبه و جدی تر از سوی متولیان فرهنگی و هنری است و این حال یکی از معضلات و مشکلات فنّی سینمای کوتاه ایران را در این نکته مستتر می داند که در بسیاری از آثار برجستۀکوتاه ایرانی، فیلم ها درحدِّ همان ایدۀ ابتدایی باقی می مانند و سینماگران فیلم کوتاه و به خصوص جوانان سینماگرمان از پرداخت صحیح و اصولی ایدۀ آثارشان عاجزند که این نیز به دلیل آموزش غیراصولی هنرجویان جوان و طی نکردن اصولی تحصیلات آکادمیک در رشته های هنری و به خصوص سینماست.
صلح جو که مهمترین نکته برگزاری جشنواره های فیلم کوتاه را عطف توجه به فیلم کوتاه و فیلمسازان این حوزه می داند، معتقد است، متاسفانه هنوز فیلم کوتاه به جایگاه خوبی نرسیده است و بسیار مهجور مانده و جوانان علاقمند به فیلم سازی با هزینه های شخصی به ساخت فیلم می پردازند و حمایتی از آنها نمی شود.



 این معلم دلسوز البته این نکته را بسیار ارزشمند می داند و در چارچوب صمیمی و مهربانِ ایدئولوژی اش موضوع را این گونه توجیه می کند که وقتی فیلمی بدون هیچ چشمداشت مالی و منفعت طلبی و فقط به صرف علاقه و با عشق به سینما ساخته شود، می تواند بیشتر و بهتر به گوهر هنر نزدیک شده و اثری خالص و ناب باشد.
 با این همه این منتقد دانشمند و در عین حال جسور و رادیکال سینمای کشورمان به درستی معتقد است که فیلم کوتاه در تاریخ سینما همیشه قوی و پیشرو بوده است و فیلمسازهایی که حرفی برای گفتن داشته اند و درس سینما را خوب می دانستند و سینما را با ساخت فیلم کوتاه شروع کرده اند، بسیار بیشتر و بهتر رشد خواهند کرد و موفق تر ظاهر خواهند شد.
طهماسب صلح جو فیلم کوتاه را یک زنجیره عظیم فرهنگی می داند و عقیده دارد، اگر بخواهیم تحقیق و پژوهشی درباره فرهنگ، آداب و رسوم، تغییرات اجتماع و سبک زندگی مردم انجام دهیم، فیلم کوتاه یکی از مهمترین و غنی ترین منابع برای نمایش تاریخ یک سرزمین از زوایای گوناگون است.
شاید بتوان رئوس دیدگاه های این معلم دلسوز و دانشمند سینمای کشورمان را در تعریفِ نقدهنری به این ترتیب صورت بندی نمود: نقد به مفهوم صریح و دقیق یک نوع گفت وگو با اثر و نگاهی متفاوت به آن است اما متاسفانه نقد درسال های اخیر تعریف بد وغلطی پیدا کرده، در صورتی که نقد یعنی اثر را جدا از اندیشه سازنده اش واکاوی کنی و درنقد، خود اثر صاحب هویت و اندیشه می شود و شاید بسیار هم جلوتر از سازنده اش حرکت کند.

زیرا که اساسا هنر کشف ناخودآگاه بشر است و مارا به قلمرویی می برد که علم از کشف آن عاجز است. اما متاسفانه امروزه به دلیل وجود برخی افراد کم دانش و مغرض در این عرصه، نقد بی اعتبار و ارزش شده است و مترادف با فحش و کوبیدن افراد و بد و بیراه گفتن شده دانسته می شود. ولی نقد گشودن روزنه های فیلم برای رسیدن به جوهر و اصالت اثر است.




مستند «عزای نیمروز» در جشنواره میلادسرخ

طهماسب صلح جو منتقد قدیمی سینمای ایران با فیلم مستند «عزای نیمروز» در بخش مسابقه دومین جشنواره میلادسرخ اردبیل حضور  یافت.

 این فیلم مستند درباره مراسم عاشورا در روستای آورزمان ملایر است که بخشی از آن در سال 1355 و بصورت 16 میلیمتری فیلمبرداری شده و بخش دیگر هم پس از گذشت 36 سال (در سال 1391) و در همان مکان و موقعیت تصویربرداری شده است.

مستند «عزای نیمروز» حامل تصاویری از طی طریق عزاداران حسینی با نشانه‌ها و نمادهای عاشورایی تا حسینیه تاریخی روستای آورزمان است که در دو مقطع تاریخی روایت شده است؛ ضمن اینکه بچه‌هایی که در بخش نخست فیلم حضور دارند، اکنون 40 ساله اند و درباره تاریخچه این مراسم دینی- آیینی در این منطقه صحبت می‌کنند.

طهماسب صلح جو درباره برگزاری جشنواره میلادسرخ اردبیل می‌گوید: اگر هدف این جشنواره، پژوهش درباره جنبه‌های آیینی و فرهنگی واقعه عاشورا باشد، می‌تواند اثرگذاری مثبتی نزد مخاطبان آن و عموم مردم داشته باشد.

وی افزود: با ظهور دوربین دیجیتال شاهد آن هستیم که این مراسم دینی- آیینی همه ساله در نقاط مختلف کشور ضبط و ثبت می‌شود که در گذشته، چنین امکانی وجود نداشت؛ لذا برپایی جشنواره‌ای نظیر میلادسرخ و نمایش این فیلم‌های مستند که عمدتاً جهت شناساندن دقیق تر آیین‌های عاشورایی است، می‌تواند باعث یک کار فرهنگی بزرگ شود.

«مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی» سازمان امور سینمایی کشور و اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان اردبیل، دومین جشنواره سراسری "میلاد سرخ" را طی روزهای 5 تا 7 شهریورماه 1392 در شهر اردبیل برگزار  کردند.