نرمش قهرمانانه، بازی تاکتیکی در زمین استراتژی

واژه نرمش قهرمانانه در روزهای اخیردر رسانه های گروهی جایگاه ویژه ای یافته است و البته تفسیر های متفاوت نیز از آن به عمل می آید.نرمش قهرمانانه سالها پیش دربیانان رهبر انقلاب اسلامی دردیدار با کادر دیپلماسی کشور بکار رفت واخیرا نیزبر آن تاکید شد.بیانات رهبری در قالب مثالی، روشن کننده معنی این واژه بود. ایشان مثال کُشتی رامطرح کردند (نقل به مضمون)کُشتی گیر در جریان مسابقه ممکن است در قالب یک تاکتیک فنی نرمشی در مقابل حریف، انجام دهد؛ اما این نرمش، به معنی این نیست که او فراموش کرده مشغول چه کاری است .کشتی گیر- در این مثال- می داند که حریف او چه کسی است واین حریف جزشکست برای او چیزی نمی خواهد. او می داند حریفش در قالب یک برنامه کلی، برای شکست او آمده است؛ازاین رو،او نیز باید در برابرحریف برنامه داشته باشد، یک برنامه کلی و بلند مدت، که همان پیروزی و آویختن نشان پیروزی بر گردن است؛اما در قالب این برنامه تصمیمات و حرکات فنی هم لازم است که در ظاهر هم ممکن است عقب نشینی و امتیاز دادن دانسته شود.اماتا زمانی که این نرمش در راستای برنامه اصلی است، هیچگونه عقب نشینی و امتیاز دادن متصور نیست. مشکل آنجا است که جایگاه برنامه بلند مدت واصلی با تاکتیک های موقتی اشتباه شود.این مثال را می توان در قالب مباحث استراتژیک نیز بیان کرد.

امروزه استرا تژی، تحولِ معنی، یافته و شامل یک برنامه کلان برای اداره یک کشور، در همه ابعاد است.استراتژی رامی توان درقالب های متفاوتی مطالعه­ کرد. مثل­ استراتژی نظامی،سیاسی،اقتصادی،اطلاعاتی و غیره در تعریف استراتژی گفته میشود استرا تژی عبارت است از علم بیکار گیری نیروهای سیاسی، اقتصادی،روانی،ونظامی یک کشورجهت کسب حد اکثرِ حمایت از سیاست های مورد عمل در جنگ یا صلح.اما چون در بحث استرا تژی بیشتر استرا تژی نظامی متبادر به ذهن است به این نوع استراتژی اشاره میکنیم.استراتژی نظامی عبارت است ازبکارگیری توان نطامی برای رسیدن به هدف،که معمولا این هدف سیاسی است. به عبارت بهتر می توان گفت در یک استرا تژی نظامی کسب پیروزی نظامی مطرح است که البته ارزش آن وقتی است که به« ارزش سیاسی» تبدیل شود.اگر فقط استراتژی نظامی را مد نظر داشته باشیم،در قالب این استرا تژی،هدفِ یک واحدنظامی، تصرف و تأمین یک منطقه یا یک شهر است. برای آزادی شهرفرضی ازتصرف دشمن بر نامه ای بلند مدت شامل نقشه عملیاتی ،عِدّه وعُده ی لازم شامل تعداد نیروهای پیاده زرهی توپخانه تدارک دیده می شود. همه این توان و تجهیزات در خدمت برنامه بلند مدت ویا همان استراتژ ی است. اما برای رسیدن به هدف نهایی –در این مثال تصرف شهر اشغالی-ودر واقع اجرای استراتژی،تاکتیکهایی لازم است.تاکتیک برخلاف استراتژی کوتاه مدت است ودر راستای استرا تژی است.اما ممکن است در ظاهر،جهتِ آن با استراتژی متفاوت باشد یعنی درجاهایی این نیروی در حالِ پیشروی، لازم باشد که خلاف جهت حرکت کرده و عقب نشینی کند. اما این عقب نشینی به معنی تغییر استراتژی نیست.در مورد برنامه هسته ای ایران نیزهمین دیدگاه وجود دارد.نرمش قهرمانانه به این معنی نیست که ایران ازراه آمده باز گردد چون اگر این روند آغازشود پایانی برای آن متصورنیست. در قالب استراتژی هسته ای،بایدتاتیکهایی برای رسیدن به استراتژی اتخاذکرد.ازاین رو،نرمش قهرمانانه باید بدون گذر از اصول باشد،و نقطه مقابل آن نرمش واگرایانه یا وادادگی به معنی گذر از اصول است که برای جمهوری اسلامی ایران نه ممکن است و نه مفید. پس لازم است بازی تاکتیکی در زمین استراتژی را مد نظر داشته باشیم و این همان نرمش قهرمانانه است.

* عضو هیات علمی دانشگاه بو علی سینا