از خاله سوسکه عصر قاجار تا موش و گربه در قزوین
به گزارش بولتن نیوز، از قزوین، کتاب‌های کودکان ایرانی در یک قرن پیش در سومین جشنواره و نمایشگاه بین‌المللی بازی و اسباب‌بازی کودکان دیروز و امروز در سرای سعدالسلطنه قزوین به نمایش درآمده است.
این کتاب‌ها در غرفه زندگی کودکان ایران در گذرگاه تاریخ در حیاط نگارالسلطنه از بزرگ‌ترین کاروانسرای درون‌شهری خاورمیانه قرار دارند و تمام آن‌ها از کتاب‌های چاپ سنگی هستند.
این غرفه در قسمتی به معرفی ادبیات مکتب‌خوانی و کتاب‌های بچه‌خوانی کودکان ایران در سالیان دور اختصاص دارد و کتاب مستطاب جودی علیه‌الرحمه به سال 1280 شمسی کهن‌ترین کتاب آن است.
کتاب خاله سوسکه مربوط به سال 1315 شمسی نیز در گوشه‌ای از این غرفه قرار دارد و در آن قصه به زبان تصویر روایت شده است.
این کتاب تصاویر شخصیت‌های داستان را با چهره و فضای داستانی نشان می‌دهد و با آوردن لوازم زندگی و پوشاک دوران قاجار، شیوه زندگی مردم آن روزگار را بازتاب داده است.
در بخشی از این غرفه کتاب تأدیب‌الاطفال محمود بن یوسف مازندرانی مشهور به مفتاح‌الملک مربوط به سال 1282 شمسی قرار گرفته که در آن، مؤلف کتاب برای یادگیری بهتر کودکان از تصویرسازی بهره گرفته است.
مفتاح‌الملک که شخصی از ادبای عصر مشروطه بوده و با سفیران قاجار به کشورهای خارجی سفر می‌کرده، این تصویرسازی را با قرار دادن تصویر کودکان ایرانی در فضای آموزشی کشورهای خارجی انجام داده است.
کتاب‌های الفباآموز بخش دیگری از سیر تاریخی آموزش کودکان ایرانی از یک قرن پیش تاکنون بوده است که در آن لوحه‌های تصویری برای صوت‌آموزی حروف الفبا و آموزش واژگان به کار می‌رفته است.
رستم‌نامه، منظومه سماور اثر میرزا علی‌اکبر عشقی به سال 1287 و نیز «موش و گربه و قصه شیخ ابوالپشم» نمونه‌هایی از بهره‌گیری از این شیوه آموزشی است که در غرفه تاریخ ادبیات کودکان به چشم می‌خورد.
به گفته مسئولان غرفه و بر اساس اظهارات برخی بازدیدکنندگان، نسخه اصلی کتاب موش و گربه با چاپ سنگی و رنگی در منازل خانواده‌های اصیل و قدیمی قزوینی موجود است.
در قسمت دیگری از این غرفه نمونه‌هایی از عیدی‌سازی روی پلات‌هایی به تصویر کشیده شده که در آن چگونگی ساختن عیدی برای دانش‌آموزان از سوی معلمان مکتب‌خانه‌ها شرح داده شده است.
این عیدی‌ها نخستین تصویرهایی بوده است که پیش از ورود صنعت چاپ به ایران و انتشار نخستین کتاب، به دست کودکان مکتب‌خانه‌ها می‌رسیده و با قالب چوبی دستی روی کاغذ چاپ می‌شده است.
نکته جالب توجه آنکه این تصاویر که به نوعی پسند زیبایی‌شناسی و ذوق توده مردم آن روزگاران را بازتاب می‌دهد، بسیار ساده و بدون پیچیدگی یا ریزه‌کاری هستند.
به گفته مسئول غرفه، در ساخت عیدی کودکان مکتبی در قرن گذشته، مکتب‌داران عمدتاً از مضامین داستان‌های حماسی، عامیانه و روایت‌های مذهبی همچون رستم و دیو سفید و نیز بهرام و گلندام بهره می‌جسته‌اند.
در زمینه عیدی‌سازی نیز در این غرفه نقش داستان رستم و دیو سفید از مجموعه شخصی مهدی خالقی‌زاده به نمایش درآمده است.
گفتنی است، سومین جشنواره و نمایشگاه بین‌المللی بازی و اسباب‌بازی کودکان دیروز و امروز که در راستای برنامه‌های جشنواره روز قزوین برگزار شده، تا 23 شهریورماه همه روزه غیر از پیش از ظهر جمعه، از ساعت 9 تا 12 و 16 تا 22 پذیرای عموم علاقه‌مندان داخل و خارج استان است.
شما می توانید مطالب و تصاویر خود را به آدرس زیر ارسال فرمایید.
bultannews@gmail.com
