به
گزارش بولتن نیوز، با این اوصاف پرسش
اینجاست که کدام کنشگر محیط امنیتی ترکیه این تکان را بر پیکره امنیتی و سیاسی
ترکیه وارد کرد و به دنبال ارسال کدام پیام بود؟ و در نهایت کدام سطح واکنشها را
برآورد میکرد؟. مقامات سیاسی و امنیتی دولت ترکیه از ابتدای وقوع این انفجار دولت
سوریه و سرویسهای اطلاعاتی آن را متهم اصلی معرفی کردند، اما بعد از دستگیری 9
متهم به عامل این حادثه که از شهروندان ترک وابسته به «جبهه انقلابی مارکسیستی
لیبرال» (THKP-C)
بودند، ترکها با حفظ ماهیت مساله، شکل طرح مساله را تغییر داده و مدعی شدند که
این گروه با دریافت 15 میلیون لیره سوری از سرویسهای اطلاعاتی المخابرات سوریه، به
چنین اقدامی دست زدند.
هویت جبهه انقلابی مارکسیستی لیبرال
بعد از دستگیری 9 تن از عوامل عملیات تروریستی، مشخص شد که آنها از شهروندان ترکیه و وابسته به « جبهه انقلابی مارکسیستی لیبرال» (THKP-C) هستند. در پرونده این گروه اقدامات تروریستی مختلفی در چهار دهه گذشته ثبت شده است. لازم به ذکر است که این گروه در اواخر سال 1960 با عنوان TiPیا انقلاب دموکراتیک ملی با گرایش چپ تشکیل شد و در سال 1977 گروهی از آن منشعب شد و به رهبری میهران اونال گروه کمونیستی (THKP-C) را تشکیل دادند. این گروه در راستای ایجاد انقلاب کمونیستی درصدد برآمد که شکافهای موجود میان ملت و دولت را عمیقتر نماید و با شعار رهایی ترکیه از حاکمیت استبدادی و همچنین امپریالیسم که به باور آنها از 1950 گریبانگیر ترکیه شده، اقدامات تروریستی مختلفی را انجام دادند. از جمله میتوان به گروگانگیری سرکنسول رژیم صهیونیستی در استانبول و قتل آن در 19 مارس 1971، هواپیماربایی در پرواز آنکارا- استانبول و هدایت آن به صوفیه در مارس 1972، گلولهباران هتل بینالملل استانبول آگوست 1977، قتل یک سرباز امریکایی در ازمیر در 1979 و ... انفجارهای اخیر میتوان اشاره کرد.
میهراج اونال رئیس گروه مذکور از 1980 تحت تعقیب نیروهای امنیتی ترکیه قرار گرفته و به سوریه گریخته و در لاذقیه اقامت کرد. همسر وی بنام ملک در سوریه به عنوان منشی جمیل اسد (از چهرههای سیاسی متنفذ سوریه ) فعالیت کرده است. اونال در سوریه چند روز پیش از کشتار گستردهای که در یکی از مناطق روستائی روی داد، در گفتگو با خبرگزاری تایمز و بی بی سی، خود را از مدافعین دولت سوریه اعلام کرده و تحلیلگران امریکایی از وی به عنوان فرمانده یک گروه دو هزار نفری شبه نظامی بنام «المقاومه» یاد کردهاند. مطابق گزارش رسانههای ترکیه، در تحلیل مقامات امنیتی ترکیه آمده است که این فرد در طول دوران اقامت عبدالله اوجالان در سوریه و لبنان به مدت 19 سال با وی ارتباط نزدیک داشته و تصاویر وی در حالی که در کنار اوجالان نشسته، در بسیاری از رسانههای ترکیه منتشر شده است و علاوه بر این طی سالیان گذشته همواره در کاخ ریاست جمهوری در دمشق به عنوان یکی از افراد نزدیک به بشار اسد رفتوآمد کرده است.
با اینکه تایید یا تکذیب تحلیل مقامات امنیتی ترکیه آسان نیست، اما میهراج در چند پایگاه اینترنتی سوریه اخبار مربوط به عملیات تروریستی شهر ریحانلی را تکذیب کرده و عاملان این حادثه را گروه وابسته به ارتش آزاد سوریه و شورای ائتلاف مخالفین سوری معرفی کرده است.
برداشتها از حادثه تروریستی
تنوع کنشگران در جبهه ترکی- سوری، معمای امنیتی منطقه درگیری که بخشی از مرزهای ترکیه را نیز شامل میشود، بسیار پیچیده کرده است. تا جائی که درک و کنترل جهت و عمل اقدامات ضدامنیتی و امنیتزدا برای ترکیه دشوارتر شده است. به هر حال، انفجارهای اخیر از طرف هر گروه و یا دولتی باشد دارای پیام های روشن و عمیق است که در ادامه به آن اشاره میشود:
نخست، اگر چنین حمله تروریستی با مدیریت دولت سوریه صورت گرفته باشد، پیامش این است که سوریه نیز در حد و توان خود میتواند اهداف امنیتی را در درون ترکیه عملیاتی سازد و یا قادر است در بخشی از لایههای اجتماعی، سیاسی و چیریکی ترکیه قابلیتهایی برای ایجاد موازنه رفتاری و یا کنترل رفتار رقیب یا دشمن تعریف کند. امری که در بازی های سیاسی امنیتی غیرطبیعی نیست.
دوم، اگر از طرف نیروهای رادیکال از جمله سلفیها و حزبالنصره باشد، بیانگر این است که جلوههایی از الگوی روابط پاکستانی با القاعده در افغانستان دهه 1970، در ترکیه نیز قابل بازسازی و تکرارپذیری است. در چنین شرایطی بنیادگرایان اسلامی که اکثرا با القاعده مرتبط و همسو بودهاند، وارد منطقه مرزی ترکیه و سوریه شده است. دولت ترکیه با اینکه در شرایط کنونی در سطح تاکتیکی نسبت به فعالیتها موضعی تقریبا انفعالی اتخاذ کرده، اما روندها نشان میدهد اندیشه سلفیگری بعد از اتمام جنگ داخلی سوریه، دامن ترکیه را خواهد گرفت.
سوم، احتمال دیگر اینکه رژیم صهیونیستی به دنبال ایجاد درگیری بین ترکیه و سوریه است و در نتیجه مطابق راهبردهای امنیتی خود در قبال سوریه این گونه عملیاتها را مدیریت میکند. در صورت صحت این احتمال، علاوه برهزینههای سیاسی- امنیتی برای ترکیه، بیانگر آسیبهای دستگاههای امنیتی ترکیه در شناسایی عاملان این حادثه است. به این معنی که ترکها بازی کنشگران محیطی خود را نمیتوانند شناسایی کنند.
چهارم، تظاهراتی که از طرف بخشی از مردم ترکیه نسبت به شرایط محیط امنیتیشان صورت گرفت، بیانگر آن است که استعداد لازم در بین قشرهایی از مردم ترکیه وجود دارد که در صورت تکرار چنین حوادثی، واکنش گسترده در تغییر رویکرد تند دولتشان انجام دهند.
پنجم، جبهه انقلابی مارکسیتی ترکیه در سالهای اخیر تحرکات خود را در حوزههای نظامی و سیاسی گسترش داده است. به عبارتی کنش چپگرایان محیط امنیتی ترکیه را نگران میکنند. در صورتی که قطببندیهای منطقهای ترکیه شدت یابد، نیروهای بینالمللی مخالف ترکیه و یا دولتهای حامی چپها، از این ظرفیت در جهت کنترل رفتار ترکیه بهره خواهند گرفت. لازم به ذکر است که اوایل سال 2013 یک گروه از چپگراها موسوم به «سازمان جبهه رهاییبخش انقلابی خلق ترکیه» در سال ۱۹۹۴ توسط دورسون کاراتاش بر اساس ایدئولوژی مارکسیسم– لنینیسم تاسیس شد، عملیات انفجاری در سفارت آمریکا انجام دادند.
به طور کلی، میتوان گفت در پیرامون بحران سوریه کنشگران امنیتی رفتار پیچیده از خود بروز میدهند، تا جایی که گاهی ادراک امنیتی بازیگران حلقه اول از جمله ترکیه را آشفته میکند. دست داشتن یک گروه تروریستی چپگرای باسابقه در انفجار ریحانلی نشان داد بازی تلفیقی و ترکیبی در محیط امنیتی ترکیه در جریان است. این شرایط چشمانداز امنیتی پرهزینهای را برای دولت ترکیه ترسیم میکند.
* کارشناس مسایل ترکیه-اوراسیا
شما می توانید مطالب و تصاویر خود را به آدرس زیر ارسال فرمایید.
bultannews@gmail.com