مشق حضرت زهرا (ع) در امر به معروف و نهی از منکر

گروه فرهنگی ـ هبت اله شیری:  فضیلت امر به معروف و نهی از منکر کمتر از ادای نماز و روزه نیست و در صورتیکه این فریضه گفتمان حاکم جامعه شود می توان به اثرات و نتایج ارزشمندی دست یافت ،امام باقر(ع) در مورد فلسفه اين دو اصل مي‌فرمايد: "امر به معروف و نهي از منکر دو فرضيه مهم و بزرگ الهي هستند که به وسيله آن دو، ساير واجبات الهي اقامه مي‌شوند، راه‌ها امن مي‌گردد، کسب و کار مردم حلال ، حقوق افراد تأمين، سرزمين‌ها آباد و از دشمنان انتقام گرفته مي‌شود و استواري تمام کارها، به عملي شدن اين دو اصل بستگي دارد.

 

به گزارش بولتن نیوز،" توجه به این سخنان ما را اندکی با فلسفه امر به معروف و نهی از منکر آشنا می سازد، فریضه ای که در زندگی بانوی بزرگ اسلام حضرت زهرا (س) به زیبایی ترسیم شده است که خود حاوی نکته مهمی نیز هست که در آیات قرآن  بدان پرداخته شده است :

 

قرآن کریم عمل به دو اصل حیاتی امر به معروف و نهی از منکر را از ویژگی های اهل ایمان می داند " وَ الْمُؤْمِنُونَ وَ الْمُؤْمِناتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِیاءُ بَعْضٍ یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ، مردان و زنان با ایمان دوستان یکدیگرند. آنان همدیگر را امر به معروف و نهی از منکر می کنند.

 

" از دیدگاه قرآن زنان نیز همچون مردان وظیفه امر به معروف و نهی از منکر را بر عهده دارند و حضرت زهرا (س) نیز در تمامی زندگی به ویژه پس از رحلت پیامبر اسلام (ص) با عمل به آن نقش مهمی در دفاع از حریم اسلام و شیعه داشتند، قسمتی از سبک زندگی اولین شهید امر به معروف و نهی از منکر را مرور می کنیم:  بر اساس پژوهشهای انجام شده در سیره حضرت زهرا (س)، ایشان برای نهی از منکر از شیوه های 5 گانه ای بهره برده اند که عبارتند از :

 

استدلال به آیات قرآنی، استدلال‌هاي عقلاني، قهر و سکوت، تهديد و هشدار، افشاگري ( که عبدالکريم پاک‌نيا در مجله فرهنگ کوثر شماره 69 به خوبی آن را تشریح می کند)در شیوه استدلال به قرآن  برای نمونه ایشان فرموده اند :"واي بر دوستان دنيا! چرا نگذاشتند حق در مرکز خود بماند و خلافت بر پايه‌هاي نبوت بچرخد؛ چرا که آنان خلافت را از خانه‌اي که جبرئيل نازل مي‌شد، به جاي ديگر بردند و حق را از علي(ع) که به مسائل دين و سياست آگاه بود، گرفتند". سپس حضرت آياتي از سوره‌هاي اعراف، زمر، رعد، کهف و ... را قرائت فرمود.

 

 پس می توان چنین برداشت کرد که ناهی از منکر در سبک فاطمی باید با قرآن آشنا باشد و برای استدلالهای خویش از آیه های گهربار کلام خداوندی بهره ببرد.در شیوه استلالهای عقلی آن حضرت در مناظره با ابوبکر، علاوه بر قرآن، به دلايل عقلي نيز استناده مي‌کرد.روزي آن حضرت به نزد ابوبکر رفت و او را از عمل زشت غصب فدک بر حذر داشت. او در پاسخ خليفه که او را شايسته ارث نمي‌دانست، فرمود: اي ابوبکر! هر گاه تو بميري چه کسي از تو ارث مي‌برد؟ او گفت: زن و فرزندانم. حضرت زهرا(س) فرمود:

 

پس چه شده که من نمي‌توانم از پدرم ارث ببرم؟در شیوه قهر و سکوت نیز حضرت هنگامی که شاهد هجوم ناجوانمردان به خانه‌اش، اهانت به علي(ع)، سياست‌هاي غير اسلامي اهل سقيفه، بي‌تفاوت بودن مردم و ده‌ها مورد ديگر، از جمله کارهاي ناپسند و زشت عده‌اي هواپرست و خودخواه بعد از وفات پيامبر بود، براي مقابله با اين اعمال ناروا، به مبارزه منفي روي آورد و ناراحتي خود را با قهر و سکوت ابراز داشت و خطاب به خليفه اول فرمود: "به خدا قسم هرگز با تو سخن نخواهم گفت. به خدا سوگند در نمازهايم تو را نفرين خواهم کرد".وصيت حضرت زهرا (س) در دفن شبانه نیزاز ديگر  نشانه‌هاي مبارزه منفي و استفاده از شيوه قهر و سکوت در مقابل رفتارهاي منکر و خلاف شرع است.

 

در شیوه تهديد و هشدار  نیز حضرت براي جلوگيري از فساد و بي‌بند و باري و کارهاي زشت و ناپسند، بايد به اهل خلاف هشدار داد و از عواقب وخيم و فرجام کار زشتشان بر حذر داشت.در شیوه افشاگري حضرت فاطمه(س) در عمل به مراحل مختلف نهي از منکر، هر گاه که احساس مي‌کرد گفتگو و موعظه و ارشاد تأثير ندارد، به افشاگري مي‌پرداخت. او در مقابل اعمال زشت حاکمان زمان که حقوق وي را غصب کرده و مرتکب اعمال ناپسند شده بودند، وقتي که از گفتگوي رو در رو نتيجه‌اي نگرفت، در جمع مسلمانان به افشاگري و تظلّم پرداخت.با مداقّه در شیوه هایی که حضرت زهرا (س) برای نهی از منکر از آنها بهره می برده است، می توان به عمق هوشمندی حضرت در انتخاب شیوه و روش پی برد که الگویی جاودان برای تمامی کسانی است که به دنبال اجرایی کردن این واجب اجتماعی مهم هستند.

 

امر به معروف و نهی از منکر را شاید بتوان مهمترین آموزه سبک زندگی فاطمی دانست چرا که به اعتقاد بسیاری ایشان شهید این راه هستند، باید با الگو قرار دادن سبک آن حضرت، این واجب مهم فراموش شده را در جامعه دوباره زنده سازیم که بهار زندگی اجتماعی انسانی با رشد و شکوفایی امر به معروف و نهی از منکر روی زیبای خود را نشان می دهد.