مواد معدنی موجود در چای فراوانند؛ از پروتئین، نشاسته و حتی چربیهای نوع لیپید بگیرید تا ویتامین (اگرچه بسیار كم) و اسیدهای آمینه و تركیبات فنلی و حتی قندهای محلول. به دلیل وجود همین مواد است كه نوشیدن چای در حد متعادل خواصی مفید برای حفظ سلامتی بدن دارد و در صورت زیادهروی و افراط یا نوشیدن آن در زمانی نامناسب مضر میشود.
جام جم: با برخی از مزایا و مضار چای كه در پی فهرست شده آشنا شوید:
چای حاوی عناصر آنتیاكسیدان است كه پیری سلولها را به تاخیر میاندازد. واضح است هر قدر چای كمرنگتر باشد اثر این مواد هم كمتر خواهد بود.چای پررنگ باعث ایجاد لایه رنگی قهوهای بر دندان و در برخی افراد نیز تحریك معده به سبب افزایش ترشح اسید آن میشود.
بهتر است در مقدار و غلظت رنگ چای روزانه دقت كنید و از افراط در حجم و دفعات نوشیدن چای پررنگ بپرهیزید.چای یكی از بهترین نوشیدنیها برای كاهش اضطراب و استرس به شمار میرود و نوشیدنی مفیدی برای رفع احساس خستگی است.
نیم ساعت قبل از خوردن غذا و یك ساعت بعد از آن چای ننوشید. اگر به كمبود آهن دچارید نیم ساعت دیگر هم به زمانهای یادشده بیفزایید و حتما این فاصله را در نوشیدن آن رعایت كنید. كافئین و تئین موجود در چای، جذب آهن در بدن را بخصوص بین خانمها كاهش میدهد.
افراط در نوشیدن چای سیاه، كافئین بیشتری را به بدن میرساند كه نه تنها برای زنان باردار مناسب نیست، بلكه سبب خشكی تارهای صوتی و مخاط حلق و گلو، سفت شدن عروق و رگها، تحریك عصبها و حتی تپش قلب میشود.
اولین اثر افراط در نوشیدن چای سبز هم كاهش شدید فشار خون است. نوشیدن چای سبز به زنانی كه كودك شیرخوار دارند نیز توصیه نمیشود.آنتیاكسیدانهای فلاوونوئید سبب كاهش خطر ابتلا به دیابت نوع دوم میشود.
پلیمورفیسم چای سبز هم اثرات معتدلكنندهای بر اختلالات حاصل از وجود چربی خون در این بیماران دارد. برخی مطالعات حاكی از آنند كه عصاره چای سبز سطح تریگلیسیرید را كاهش میدهد.چای ترش كه از گلبرگ گیاهی به نام Hibiscus Sabdariffa به دست میآید، برای پیشگیری و درمان سنگهای كلیه و مثانه مفید است و افزون بر اثرات كاهنده فشار خون، خواص ضدقارچ و آنتیباكتریال دارد.
به سبب داشتن مواد پلیفنولی، نوشیدن یك فنجان چای در روز برای كسانی كه رژیم لاغری گرفتهاند، باعث كاهش بهتر وزن میشود.چای با داشتن مقادیری از فلوراید به عنوان دهانشویه و به طور موضعی برای درمان آكنه و كاهش احساس خارش و التهاب ناشی از گزیدگی حشرات اثرات مفیدی دارد.
كاتچین چای، سرعت رشد سرطان را كاهش میدهد.
افزودن متعادل چند دانه هل یا چند قطره لیموترش به طور گاهبهگاه در چای خاصیت ضد باكتریایی آن را بیشتر میكند و خاصیت عدم جذب آهن را نیز كاهش میدهد؛ اما زیاد از دارچین و بویژه زعفران استفاده نكنید.
به رغم مزایای مفید، هر نوع از چای اثرات مضری هم دارد؛ چای سیاه از جذب آهن بخصوص در خانمهای مبتلا به كمخونی میكاهد و به دردهای حاصل از روماتیسم مفصلی میافزاید.همچنین احتمال ابتلا به سرطان پستان را در خانمها افزایش میدهد (به طور نسبی، چای سیاه برای مردان كمخطرتر از زنان است).
بر عكس، چای سبز به واسطه اثرات مفید در كاركرد تخمدان و دستگاه تناسلی برای زنان بهتر و به سبب آثار نامطلوبش بر اسپرم و دستگاه تناسلی برای مردان نامناسب است؛ با این حال، زیادهروی در نوشیدن چای سبز و سیاه برای هر دو جنس، مضر است.
تركیبات آلكالوئیدی درون چای بویژه تانن باعث تلخی چای میشود. اثر آن را میتوان با گرداندن آب سرد درون قوری و یكی دو بار شستن چای پیش از دم كردن آن كاهش داد.
اگر دارو مصرف میكنید (بخصوص داروهای ضدآسم) برای جلوگیری از اختلالات درمانی حتما با پزشك خود مشورت كرده، فواصل زمانی نوشیدن چای را به سه تا چهار ساعت پیش و پس از مصرف دارو موكول كنید.
به هیچ وجه چای و حتی آب گرم را در لیوانهای پلاستیكی (مخصوصا آنها كه به لیوان یك بار مصرف معروفند) نریزید. آب داغ در این لیوانها به سبب ایجاد تركیبات شیمیایی با جنس لیوان، اثرات سمی و سرطانی آب و چای را به بدن هدایت میكند.