"پذیرایی ساده" مشکل مفهوم‌سازی دارد
فیلم "پذیرایی ساده" ساخته مانی حقیقی در حالی امروز در لانه جاسوسی نقد شد که مانی حقیقی و مسعود فراستی با الفاظ تندی علیه حوزه هنری و همچنین مجید مجیدی و فیلم "رنگ خدا" موضع گرفتند.
به گزارش جهان به نقل از مهر، نشست نقد و بررسی فیلم "پذیرایی ساده" عصر
امروز دوشنبه 9 بهمن با حضور مانی حقیقی کارگردان، مسعود فراستی و سیدمحمد
حسینی منتقدان سینما در لانه جاسوسی برگزار شد.
در ابتدای این نشست مانی حقیقی با تشکر از دعوت اعضای این انجمن در پاسخ به سوال مجری این برنامه که عنوان کرد "مشکل چیست؟"، گفت: مشکلات بسیارند. من و امیررضا کوهستانی نویسنده فیلم می‌خواستیم از طرف ما این سوال مطرح شود که مشکل چیست. این فیلم فرصتی بود برای اینکه ما امکان مطرح شدن یکسری پرسش‌ها را فراهم کنیم.
وی افزود: در "پذیرایی ساده" ما وضعیت امور و مسایل طبقاتی و اخلاقی را در این قالب مطرح کردیم. این پرسش که عنوان می‌شود "مشکل چیست" پرسشی است که سازندگان فیلم از مخاطب می‌پرسند.
حقیقی ادامه داد: شما در فیلم یک پلان بسته از صورت برادر بزرگتر می‌بینید که در این پلان بسته چهره او فرو می‌ریزد و به نوعی این شخصیت شکسته می‌شود. این تصویر در ذهن من بود و آرام آرام شخصیت‌های دیگر پیرامون آن شکل گرفت.
این کارگردان درباره ایده فیلم توضیح داد: چندین سال پیش وقتی که یک نوجوان بودم با کیارستمی صحبت می کردم. وی عنوان کرد در زمان ساخت فیلم "زندگی و دیگر هیچ" در سفری که بوده این سوال برای وی مطرح می شود که چگونه می تواند به زلزله زدگان کمک کند؟ آیا اگر یک کیسه پول به آنها بدهد، خوب است. این ایده هم در ذهن من از گذشته بود.
در ادامه مسعود فراستی، منتقد سینما گفت: "پذیرایی ساده" تیتراژ سرپا و ضربتی دارد و به نوعی نیمه‌تارانتینویی است که ما را آماده می‌کند یک فیلمی با همین فضا ببینیم و به نوعی مخاطب را فریب می‌دهد که گویا با یک فیلم تعقیب و گریزی روبرو است.
محمد حسینی ادامه داد: "پذیرایی ساده" با فضای طنز مخاطب را همراه می‌کند. فیلمی که از شیرینی به جدی بودن و سپس به تلخی می رسد، خصوصا سکانس فروش بچه بسیار تلخ است و عصبیتی را در پایان برای مخاطب حاصل می کند. در این رویه فیلمساز موفق است.
مانی حقیقی باز هم به مدیران حوزه هنری توهین کرد
مانی حقیقی در ارتباط با حاشیه های این فیلم با تعابیری توهین آمیزافزود: باید این سوال برای مخاطب بوجود آید که چرا فیلمساز این حس را در من بوجود می آورد، اما متاسفانه مدیران وقت حوزه هنری این موضوع را ندیدند و به فیلم واکنش عجولانه ای داشتند .
فراستی صحبت های خود را با آوردن مثالی از تفکر مدیران حوزه هنری درباره این فیلم ادامه داد و افزود: این مشکل از آنجا نشات می‌گیرد که تخیل بیمارگونه وجود دارد؛ نگاهی که در آن ترس است، ترس از ریسمان سیاه و سفید. این تفکر مانع شکوفایی می‌شود و ما را به سمت سینمای خنثی می‌برد.
در ادامه مانی حقیقی بیان کرد: خبرگزاری فارس بعد از جشنواره فجر یادداشتی را به قلم حمزه‌زاده یکی از مدیران حوزه هنری منتشر کرد که در آن وی خطاب به احمدی نژاد رئیس جمهوری عنوان کرده بود چرا باید فیلمی که سیاست های اقتصادی شما و هدفمند کردن یارانه ها را به نقد می کشد، اکران شود؟
وی توضیح داد: "پذیرایی ساده" قطعا در تاریخ می ماند. به من اتهام زدند که فیلمساز جشنواره‌ای هستم پس باید همه آدم های دنیا مفهوم فیلم های من را متوجه شوند.
حسینی دیگر منتقد جلسه عنوان کرد: در این فیلم کسی به دنبال فطرت آدمی نمی گردد این آدم ها در این فیلم تحقیر می شوند و دوربین هم به دنبال همین تحقیر است. دو شخصیت اصلی داستان با ذهن آدم ها بازی می‌کنند و آنها را در موقعیت خاص قرار می دهند.
"پذیرایی ساده" پر از تحقیر نسبت به اقشار محروم جامعه است
حقیقی در پاسخ به سوال حسینی در ارتباط با عام و خاص بودن افراد در فیلم گفت: این یک امر عمدی است. هر فیلم جاده ای اساسا این حالت را دارد، چون شخصیت های اصلی مسیری را طی می کنند و با افراد فرعی روبرو می شوند این از قواعد جامعه است. شخصیت اصلی همیشه در این فیلم ها قهرمان است و یکسری شخصیت های فرعی نیز در داستان وجود دارد به همین دلیل شخصیت پردازی های کاراکترهای فرعی به نسبت اصلی شکل نمی گیرد، این فیلم نیز شبیه آنها است. بله "پذیرایی ساده" پر از تحقیر، شماتت و بی ادبی نسبت به اقشار محروم جامعه است!
وی افزود: اما این سوال پیش می آید چرا این اتفاق می افتد؟ آیا این کاری است که حقیقی می کند یا شخصیتی که در فیلم است؟ نه فیلم نه سازنده آن اعتقاد ندارند که باید انسان ها اعم از فرودست و متمول را تحقیر است. باید قبول کنیم "پذیرایی ساده" فیلمی درباره تحقیر است. وقتی قرار است اینگونه فیلم بسازیم، نباید تعارف کنیم.
حقیقی با اشاره به سکانس قبرستان در فیلم عنوان کرد: من حتی فکر می کنم در سکانس قبرستان کوتاهی کردم و باید بیشتر مخاطب را تحت تاثیر قرار می دادم. ما می خواستیم در این سکانس براساس فیلمنامه آن شخصیت به ازای پول فرزند خود را به قتل برساند، اما در فیلمبرداری فکر کردم شاید از این سکانس به بعد مخاطب را از دست بدهم چون خیلی اذیت می شود.
فراستی ادامه داد: موضع تحقیر، موضع حقیقی نیست! آیا ما این را حس می‌کنیم؟ در سکانس قبرستان بازیگر و فیلمساز یکی می‌شوند. رفتن و کندن قبر، مال این شخصیت نیست. انگار در این سکانس خودِ حقیقی ِ سازنده ِ فیلم وارد می شود چون از این شرایط خسته شده است.
حقیقی عنوان کرد: در فیلم هایی که شخصیت ها پلید هستند یا پلید به نظر می آیند، وقتی قرار است استحاله شوند، کار مسخره به نظر می آید، خصوصا در فیلم های ایرانی. به نظر من این شخصیت ها مانند همه ما در زندگی عادی بازی‌ای را شروع کرده اند که حالا افسارگسیخته شده‌اند. در این سکانس وقتی شخصیت معلم، فرزندش را رها می کند در نگاه من افسوس دیده می شود زیرا ناراحت می شوم از اینکه در این بازی برنده شده ام.
حسینی درباره استحاله شخصیت ها در فیلم های ایرانی گفت: ما نمونه های خوبی در سینمای ایران درباره استحاله داریم، به طور نمونه فیلم "رنگ خدا" و یا "پدر" مجید مجیدی.
حقیقی افزود: از نظر من "رنگ خدا" املی‌ترین فیلم سینمای ایران است. این هم یک نظر و سلیقه من است.
وی ادامه داد: ما ترجیح دادیم برای لوکیشن های فیلم یک منطقه بحران زده را برای فیلم خود انتخاب کنیم مردمی که در آنجا آواره هستند؛ چراکه در این شرایط بحرانی آستانه تحمل آدم ها پایین‌تر است. ما در حالت عادی معتقدیم آدم ها این گونه نیستند. این دو شخصیت در فیلم دنبال افرادی می گردند که در این شرایط عزت داشته باشند چون نمی توانند آنها را پیدا کنند، تصمیم می گیرند خودشان این گونه شوند.
حقیقی در پاسخ به بحث درباره دیدگاه برخی افراد نسبت به این فیلم گفت: فیلم من درباره هدفمند کردن یارانه‌ها نیست، اما نمی گویم شما حق ندارید چنین تفکری داشته باشید، شما هرجور که دلتان می خواهد فکر کنید، این حق شما است. یکی از مدیران حوزه نیز اگر این بحث را در یادداشتی عنوان کرده، منظورش این بوده که چرا باید چنین فیلمی اکران شود؟
فراستی مدیران حوزه هنری را مورد انتقاد قرار داد وسپس درباره "پذیرایی ساده" گفت: "پذیرایی ساده" مشکل مفهوم سازی دارد. این فیلم قبل از ساخت شخصیت، مفهوم می سازد. مفهوم آن قالب بر سینما است. به نوعی حقیقی و کوهستانی به دام یک طرح جذاب افتاده اند من متوجه نمی شوم یک اثر هنری چرا باید انقدر شلخته باشد که هر کس هر چیز دلش می خواهد درباره آن بگوید و یا فکر کند. اثر باید به یک شکلی مغزدار باشد.
حقیقی در پایان عنوان کرد: به هرحال فیلمنامه من هم ضعف‌هایی دارد. بخش عمده ای که برای این فیلمنامه زحمت کشیده‌ایم چیدن اپیزودها بود، اما در این فیلم بحث خساست در ارائه اطلاعات به مخاطب وجود دارد. اینکه من چقدر قرار است به مخاطب خود از این شخصیت ها اطلاعات بدهم به خودم برمی گردد من درباره "کنعان" هم همین روند را دنبال می کردم به همین دلیل شما با یک وضعیت نیمه گنگ روبرو هستید. سلیقه من این است که کمتر به مخاطبم اطلاعات بدهم. ما خودمان این اطلاعات را داشتیم ولی اینکه چند درصد از آن را قرار است به مخاطب بدهیم، براساس تصمیمات خودمان بود.
حاشیه:
- برخورد فراستی در این جلسه در انتقاد از حوزه هنری جای سوال داشت. وی در نقدهایش با مانی حقیقی هم‌نظر بود و حتی حوزه را تهدید به افشاگری کرد.
- مجری برنامه در میان صحبت های فراستی و حقیقی درباره حوزه هنری، مدام تلاش کرد تا این فضا را آرام کند و از مخاطبان و میهمانان درخواست کرد تا از این بحث خارج شوند و به فیلم بپردازند.
- برخی از دانشجویان و یا مخاطبان که در این سالن حضور داشتند نسبت به محتوا و مضمون فیلم اعتراض کردند و حتی برخی از آنها با مدیران حوزه هنری در تحریم این فیلم هم نظر بودند به همین دلیل در بخش‌هایی جلسه با فضای متشنجی ادامه پیدا کرد.
- یکی از دانشجویان خطاب به مانی حقیقی گفت: وی با خنده های مدام خود گویا مخاطبان و این جلسه را به تمسخر گرفته است.
در ابتدای این نشست مانی حقیقی با تشکر از دعوت اعضای این انجمن در پاسخ به سوال مجری این برنامه که عنوان کرد "مشکل چیست؟"، گفت: مشکلات بسیارند. من و امیررضا کوهستانی نویسنده فیلم می‌خواستیم از طرف ما این سوال مطرح شود که مشکل چیست. این فیلم فرصتی بود برای اینکه ما امکان مطرح شدن یکسری پرسش‌ها را فراهم کنیم.
وی افزود: در "پذیرایی ساده" ما وضعیت امور و مسایل طبقاتی و اخلاقی را در این قالب مطرح کردیم. این پرسش که عنوان می‌شود "مشکل چیست" پرسشی است که سازندگان فیلم از مخاطب می‌پرسند.
حقیقی ادامه داد: شما در فیلم یک پلان بسته از صورت برادر بزرگتر می‌بینید که در این پلان بسته چهره او فرو می‌ریزد و به نوعی این شخصیت شکسته می‌شود. این تصویر در ذهن من بود و آرام آرام شخصیت‌های دیگر پیرامون آن شکل گرفت.
این کارگردان درباره ایده فیلم توضیح داد: چندین سال پیش وقتی که یک نوجوان بودم با کیارستمی صحبت می کردم. وی عنوان کرد در زمان ساخت فیلم "زندگی و دیگر هیچ" در سفری که بوده این سوال برای وی مطرح می شود که چگونه می تواند به زلزله زدگان کمک کند؟ آیا اگر یک کیسه پول به آنها بدهد، خوب است. این ایده هم در ذهن من از گذشته بود.
در ادامه مسعود فراستی، منتقد سینما گفت: "پذیرایی ساده" تیتراژ سرپا و ضربتی دارد و به نوعی نیمه‌تارانتینویی است که ما را آماده می‌کند یک فیلمی با همین فضا ببینیم و به نوعی مخاطب را فریب می‌دهد که گویا با یک فیلم تعقیب و گریزی روبرو است.
محمد حسینی ادامه داد: "پذیرایی ساده" با فضای طنز مخاطب را همراه می‌کند. فیلمی که از شیرینی به جدی بودن و سپس به تلخی می رسد، خصوصا سکانس فروش بچه بسیار تلخ است و عصبیتی را در پایان برای مخاطب حاصل می کند. در این رویه فیلمساز موفق است.
مانی حقیقی باز هم به مدیران حوزه هنری توهین کرد
مانی حقیقی در ارتباط با حاشیه های این فیلم با تعابیری توهین آمیزافزود: باید این سوال برای مخاطب بوجود آید که چرا فیلمساز این حس را در من بوجود می آورد، اما متاسفانه مدیران وقت حوزه هنری این موضوع را ندیدند و به فیلم واکنش عجولانه ای داشتند .
فراستی صحبت های خود را با آوردن مثالی از تفکر مدیران حوزه هنری درباره این فیلم ادامه داد و افزود: این مشکل از آنجا نشات می‌گیرد که تخیل بیمارگونه وجود دارد؛ نگاهی که در آن ترس است، ترس از ریسمان سیاه و سفید. این تفکر مانع شکوفایی می‌شود و ما را به سمت سینمای خنثی می‌برد.
در ادامه مانی حقیقی بیان کرد: خبرگزاری فارس بعد از جشنواره فجر یادداشتی را به قلم حمزه‌زاده یکی از مدیران حوزه هنری منتشر کرد که در آن وی خطاب به احمدی نژاد رئیس جمهوری عنوان کرده بود چرا باید فیلمی که سیاست های اقتصادی شما و هدفمند کردن یارانه ها را به نقد می کشد، اکران شود؟
وی توضیح داد: "پذیرایی ساده" قطعا در تاریخ می ماند. به من اتهام زدند که فیلمساز جشنواره‌ای هستم پس باید همه آدم های دنیا مفهوم فیلم های من را متوجه شوند.
حسینی دیگر منتقد جلسه عنوان کرد: در این فیلم کسی به دنبال فطرت آدمی نمی گردد این آدم ها در این فیلم تحقیر می شوند و دوربین هم به دنبال همین تحقیر است. دو شخصیت اصلی داستان با ذهن آدم ها بازی می‌کنند و آنها را در موقعیت خاص قرار می دهند.
"پذیرایی ساده" پر از تحقیر نسبت به اقشار محروم جامعه است
حقیقی در پاسخ به سوال حسینی در ارتباط با عام و خاص بودن افراد در فیلم گفت: این یک امر عمدی است. هر فیلم جاده ای اساسا این حالت را دارد، چون شخصیت های اصلی مسیری را طی می کنند و با افراد فرعی روبرو می شوند این از قواعد جامعه است. شخصیت اصلی همیشه در این فیلم ها قهرمان است و یکسری شخصیت های فرعی نیز در داستان وجود دارد به همین دلیل شخصیت پردازی های کاراکترهای فرعی به نسبت اصلی شکل نمی گیرد، این فیلم نیز شبیه آنها است. بله "پذیرایی ساده" پر از تحقیر، شماتت و بی ادبی نسبت به اقشار محروم جامعه است!
وی افزود: اما این سوال پیش می آید چرا این اتفاق می افتد؟ آیا این کاری است که حقیقی می کند یا شخصیتی که در فیلم است؟ نه فیلم نه سازنده آن اعتقاد ندارند که باید انسان ها اعم از فرودست و متمول را تحقیر است. باید قبول کنیم "پذیرایی ساده" فیلمی درباره تحقیر است. وقتی قرار است اینگونه فیلم بسازیم، نباید تعارف کنیم.
حقیقی با اشاره به سکانس قبرستان در فیلم عنوان کرد: من حتی فکر می کنم در سکانس قبرستان کوتاهی کردم و باید بیشتر مخاطب را تحت تاثیر قرار می دادم. ما می خواستیم در این سکانس براساس فیلمنامه آن شخصیت به ازای پول فرزند خود را به قتل برساند، اما در فیلمبرداری فکر کردم شاید از این سکانس به بعد مخاطب را از دست بدهم چون خیلی اذیت می شود.
فراستی ادامه داد: موضع تحقیر، موضع حقیقی نیست! آیا ما این را حس می‌کنیم؟ در سکانس قبرستان بازیگر و فیلمساز یکی می‌شوند. رفتن و کندن قبر، مال این شخصیت نیست. انگار در این سکانس خودِ حقیقی ِ سازنده ِ فیلم وارد می شود چون از این شرایط خسته شده است.
حقیقی عنوان کرد: در فیلم هایی که شخصیت ها پلید هستند یا پلید به نظر می آیند، وقتی قرار است استحاله شوند، کار مسخره به نظر می آید، خصوصا در فیلم های ایرانی. به نظر من این شخصیت ها مانند همه ما در زندگی عادی بازی‌ای را شروع کرده اند که حالا افسارگسیخته شده‌اند. در این سکانس وقتی شخصیت معلم، فرزندش را رها می کند در نگاه من افسوس دیده می شود زیرا ناراحت می شوم از اینکه در این بازی برنده شده ام.
حسینی درباره استحاله شخصیت ها در فیلم های ایرانی گفت: ما نمونه های خوبی در سینمای ایران درباره استحاله داریم، به طور نمونه فیلم "رنگ خدا" و یا "پدر" مجید مجیدی.
حقیقی افزود: از نظر من "رنگ خدا" املی‌ترین فیلم سینمای ایران است. این هم یک نظر و سلیقه من است.
وی ادامه داد: ما ترجیح دادیم برای لوکیشن های فیلم یک منطقه بحران زده را برای فیلم خود انتخاب کنیم مردمی که در آنجا آواره هستند؛ چراکه در این شرایط بحرانی آستانه تحمل آدم ها پایین‌تر است. ما در حالت عادی معتقدیم آدم ها این گونه نیستند. این دو شخصیت در فیلم دنبال افرادی می گردند که در این شرایط عزت داشته باشند چون نمی توانند آنها را پیدا کنند، تصمیم می گیرند خودشان این گونه شوند.
حقیقی در پاسخ به بحث درباره دیدگاه برخی افراد نسبت به این فیلم گفت: فیلم من درباره هدفمند کردن یارانه‌ها نیست، اما نمی گویم شما حق ندارید چنین تفکری داشته باشید، شما هرجور که دلتان می خواهد فکر کنید، این حق شما است. یکی از مدیران حوزه نیز اگر این بحث را در یادداشتی عنوان کرده، منظورش این بوده که چرا باید چنین فیلمی اکران شود؟
فراستی مدیران حوزه هنری را مورد انتقاد قرار داد وسپس درباره "پذیرایی ساده" گفت: "پذیرایی ساده" مشکل مفهوم سازی دارد. این فیلم قبل از ساخت شخصیت، مفهوم می سازد. مفهوم آن قالب بر سینما است. به نوعی حقیقی و کوهستانی به دام یک طرح جذاب افتاده اند من متوجه نمی شوم یک اثر هنری چرا باید انقدر شلخته باشد که هر کس هر چیز دلش می خواهد درباره آن بگوید و یا فکر کند. اثر باید به یک شکلی مغزدار باشد.
حقیقی در پایان عنوان کرد: به هرحال فیلمنامه من هم ضعف‌هایی دارد. بخش عمده ای که برای این فیلمنامه زحمت کشیده‌ایم چیدن اپیزودها بود، اما در این فیلم بحث خساست در ارائه اطلاعات به مخاطب وجود دارد. اینکه من چقدر قرار است به مخاطب خود از این شخصیت ها اطلاعات بدهم به خودم برمی گردد من درباره "کنعان" هم همین روند را دنبال می کردم به همین دلیل شما با یک وضعیت نیمه گنگ روبرو هستید. سلیقه من این است که کمتر به مخاطبم اطلاعات بدهم. ما خودمان این اطلاعات را داشتیم ولی اینکه چند درصد از آن را قرار است به مخاطب بدهیم، براساس تصمیمات خودمان بود.
حاشیه:
- برخورد فراستی در این جلسه در انتقاد از حوزه هنری جای سوال داشت. وی در نقدهایش با مانی حقیقی هم‌نظر بود و حتی حوزه را تهدید به افشاگری کرد.
- مجری برنامه در میان صحبت های فراستی و حقیقی درباره حوزه هنری، مدام تلاش کرد تا این فضا را آرام کند و از مخاطبان و میهمانان درخواست کرد تا از این بحث خارج شوند و به فیلم بپردازند.
- برخی از دانشجویان و یا مخاطبان که در این سالن حضور داشتند نسبت به محتوا و مضمون فیلم اعتراض کردند و حتی برخی از آنها با مدیران حوزه هنری در تحریم این فیلم هم نظر بودند به همین دلیل در بخش‌هایی جلسه با فضای متشنجی ادامه پیدا کرد.
- یکی از دانشجویان خطاب به مانی حقیقی گفت: وی با خنده های مدام خود گویا مخاطبان و این جلسه را به تمسخر گرفته است.
شما می توانید مطالب و تصاویر خود را به آدرس زیر ارسال فرمایید.
bultannews@gmail.com
