کردها همیشه در ایران آزادتر بوده اند

دیپلماسی ایرانی: دکتر ناجی کوتلای، از فعالان سیاسی کرد است که تا کنون ده کتاب در خصوص تاریخ و ادبیات کردی منتشر کرده است. وی نماینده مجلس ترکیه بوده و در حال حاضر عضو مشاور حزب صلح و دموکرسی می باشد. روزنامه "طرف" چاپ ترکیه در مصاحبه ای که امروز (دهم سپتامبر 2012) با وی انجام داده است در خصوص مسائل مختلف تاریخ جنبش های کردی از وی سوالاتی را مطرح کرده است. در این بین، کوتلای مطالب قابل توجهی در زمینه زیست مسالمت آمیز کردها در ایران بیان داشته است که به نظر می رسد شایسته دقت باشد. آن چه در زیر می آید ترجمه بخش هایی از این مصاحبه می باشد.

با افزایش احتمال خودمختاری کردها در سوریه و مجاورت دو دولت خودمختار کرد در منطقه همه توجهات متوجه کردها شده است. جمعیت کردهای پراکنده در واقع چقدر است؟

به خاطر غیر دقیق بودن آمار جمعیت حقیقی کردها را نمی دانیم. ولی چیزی حدود 25 تا 30 میلیون نفر تخمین می شود.

در کدام کشورها و چه تعداد کرد در این کشورها زندگی می کنند؟

در عراق نزدیک شش میلیون نفر، در سوریه دو میلیون، در ایران نیز چهار میلیون کرد زندگی می کنند. تعداد پذیرفته شده کردها در ترکیه چیزی حدود 18 الی 20 میلیون است. در قفقاز (گرجستان،امرنستان،قزاقستان) نیز حدود یک میلیون کرد زندگی می کنند.

کردها در عراق دولت تشکیل داده اند. در سوریه هم ظاهرا در حال تشکیل است. وضعیت ترکیه هم مشخص است. از نظر شما وضعیت کردها در ایران به چه شکل است؟

در واقع از نظر کردها هم در ترکیه هم در ایران تجربه مشابهی طی شده است. زیرا ایران [در دوران رضاشاه] ترکیه جدید را به عنوان یک الگو می دید. این نگاه باعث می شد ایران در آن دوره یک یکسری فشارها را بر کردها تحمیل کند.

وضعیت امروز کردها در ایران چگونه است؟

کردها در ایران در دو منطقه زندگی می کنند. کردهای سنی در نزدیکی مرز ترکیه و کردهای شیعه در کرمانشاهان. کردهای شیعه تقریبا مشکلی ندارد و هماهنگ با نظم جامعه هستند. کردهای سنی هم در گذشته به همراه  [امام] خمینی در برابر شاه مبارزه کردند. بعد از پیروزی انقلاب نیز خواستار خودمختاری شدند اما با این درخواست موافقت نشد.

هنگامی که با درخواست خودمختاری کردها موافقت نشد، چه اتفاقاتی رخ داد؟

گروه های کرد، نیروهای مسلح داشتند. حزب دموکرات کردستان و قاسملو از قبل آماده بودند. شعار و مطالبه قاسملو دموکراسی برای ایران و خودمختاری برای کردستان بود. من شخصا قاسملو را در اروپا ملاقات کرده بودم.

چه پاسخی گرفتند؟

باید صادق بود. [امام] خمینی به همه مطالبات آنها پاسخ مثبت نداد ولی در نظر داشت در حوزه های فرهنگی برای کردها  اقداماتی انجام دهد. وی نگاه مساعدی به همواره کردن مسیر برای تاسیس مدارس به زبان کردی، نشریات کردی و... داشت. اما در آن دوران روحیه انقلابی و رادیکال بر نیروهای کرد حاکم بود. به همین دلیل فقط روی خودمختاری تاکید داشتند و به این حقوق اکتفا نکردند.

حقوق کردها در ایران امروز چگونه است و چطور زندگی می کنند؟

در ایران یک سری مشکلاتی است که شامل کل کشور می شود. به هر حال حقوق کردها در ایران همیشه بیشتر از ترکیه بوده است. زیرا دولت همیشه از این اصل مطلع بود که با خشونت و ممنوعیت چیزی تغییر نمی کند و برعکس مشکل بزرگتر می شود برای همین دولت ایران همیشه سیاست های نرمی را نسبت به کردها اعمال کرده است. در ایران هیچ وقت ممنوعیت زبان کردی وجود نداشته است و در مدارس کردی صحبت می شود، زبان کردی هم آموزش داده می شود. در ایران نه به شکل اداری ولی به صورت جغرافیایی، منطقه ای به اسم کردستان به رسمیت شناخته می شود.

از جمهوری مهاباد به عنوان اولین دولت کردستان یاد می شود. جمهوری مهاباد چه بود؟

مهاباد یک منطقه کردنشین (سنی) در ایران است. جمهوری مهاباد هم در چارچوب تمامیت ارضی ایران تشکیل شد و نام یک منطقه خودمختار بود که با حمایت شوروی تشکیل شده بود.

چرا شکست خورد؟

برای اینکه کردها نتوانستند تحولات جهانی را به درستی درک کنند و با شوروی متحد شدند. به این ترتیب جهان غرب را در برابر خود قرار دادند. بعد از پایان جنگ شوروی با امریکا و انگلستان به توافق رسید و از ایران خارج شد. این را هم باید دانست که تشیع در ایران عامل مهمی است. کردهای شیعه ایرانی با کردهای سنی هماهنگ عمل نکردند.

ترجمه: سالار سیف الدینی

لینک منبع: 

http://www.taraf.com.tr/haber/iran-kurtleri-her-zaman-daha-ozgurdu.htm