تغییر بازی در سوریه؛ کردها در مقابل ائتلاف ترکیه و دمشق

به گزارش بولتن نیوز به نقل از کردپرس، همزمان با بسیج گروه‌های خصمانه تحت حمایت ترکیه علیه کردها در در شمال سوریه و سر کار آمدن حکومتی جدید در دمشق که رابطه دوستانه‌ای با آنکارا دارد، جناح‌های اصلی کردهای سوریه در تلاش‌اند تا دستاوردهای سیاسی خود را که طی ۱۳ سال جنگ داخلی به دست آورده‌اند، حفظ کنند.

کردهای سوریه بخشی از یک گروه قومی هستند که در عراق، ایران، ترکیه، ارمنستان و سوریه پراکنده‌اند. آن‌ها تاکنون از معدود برندگان درگیری‌های سوریه بوده‌اند و تقریباً یک‌چهارم خاک این کشور را کنترل می‌کنند و رهبری یک گروه مسلح قدرتمند را به عهده دارند که متحد اصلی ایالات متحده در مقابله با داعش بوده است.

اما از زمانی که گروه اسلام‌گرای «هیئة تحریر الشام» یا  (HTS)  وارد دمشق شد و حکومت بشار اسد را سرنگون کرد توازن قدرت به ضرر آن‌ها تغییر کرده است. این تحول، همزمان که تغییر دولت در ایالات متحده نیز سوالاتی درباره مدت‌زمان حمایت واشنگتن از نیروهای تحت رهبری کردها در سوریه ایجاد کرده است، نفوذ ترکیه را در سوریه بیشتر می‌کند.

تهدید برای امنیت ملی ترکیه

از نظر ترکیه، جناح‌های کردی در سوریه یک تهدید امنیت ملی برای این کشور محسوب می‌شوند. آنکارا آن‌ها را امتداد و از اقمار حزب کارگران کردستان یا  (PKK) می‌داند که از سال ۱۹۸۴ علیه دولت ترکیه شورش کرده و به‌عنوان یک سازمان تروریستی توسط ترکیه، ایالات متحده و دیگر قدرت‌ها شناخته می‌شود.

آرون لاند، عضو اندیشکده بین المللی سنچری می‌گوید: «گروه‌های کردی سوریه در مشکلات عمیقی گرفتار شده‌اند. توازن قدرت به‌طور بنیادی در سوریه به نفع جناح‌های همسو با ترکیه تغییر کرده است و ترکیه به نظر می‌رسد مصمم است تا حداکثر استفاده را از این موقعیت ببرد.»

این تغییرات در نبردهای جدید برای کنترل شمال سوریه که گروه‌های مسلح تحت حمایت ترکیه، معروف به «ارتش ملی سوریه » یا (SNA) پیشرفت‌های نظامی علیه نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF) داشته‌اند، منعکس شده است.

اظهارات مقام‌های کردی

فنر الکیت، یکی از مقامات ارشد در اداره خودگردان تحت رهبری کردها، به رویترز گفت که سرنگونی حکومت بشار اسد و حزب ملی‌گرای عربی بعث، فرصتی برای متحد کردن کشور فراهم کردن است.

او گفت: « اداره خودگردان کردی برای گفتگو با ترکیه آماده است، اما درگیری‌ها در شمال نشان می‌دهند که آنکارا نیت‌های بسیار بدی دارد. این موضوع قطعاً منطقه را به سمت ... یک درگیری جدید سوق خواهد داد».

رئیس‌جمهور ترکیه رجب طیب اردوغان نیز گفته است انتظار دارد که کشورهای خارجی حمایت از جنگجویان کرد را پس از سرنگونی اسد متوقف کنند. آنکارا به دنبال انزوای یگان‌های مدافع خلق (YPG) است که نیروی اصلی ائتلاف SDF به شمار می‌روند.

اختلافات ایدئولوژیک و مسائل بین‌المللی

جناح‌های کرد سوریه که توسط حزب اتحاد دموکراتیک (PYD) و یگان‌های مدافع خلق (YPG) رهبری می‌شوند، کنترل بسیاری از مناطق شمالی را پس از آغاز قیام علیه اسد در سال ۲۰۱۱ به دست گرفتند. آن‌ها اداره خودگردان خود را تأسیس کردند و بر استقلال از سوریه تأکید نداشتند اما هدفشان خودگردانی بود.

ایدئولوژی آن‌ها که بر سوسیالیسم و فمینیسم تأکید دارد، تفاوت آشکاری با اسلام‌گرایی HTS دارد. مناطق تحت کنترل کردها با همکاری نیروهای ائتلاف به رهبری آمریکا علیه داعش گسترش یافت و مناطقی با اکثریت عرب نشین را نیز شامل شد.

مظلوم عبدی، فرمانده SDF در مصاحبه‌ای با رویترز تأیید کرد که ارتباطاتی با HTS برای جلوگیری از درگیری ایجاد شده است. او همچنین گفت که از حمایت بین‌المللی برای پیوستن SDF به «مرحله جدید سیاسی» در دمشق برخوردار هستند و این موضوع را «فرصتی بزرگ» توصیف کرد.

  دیدگاه ترکیه

مقام‌های ترکیه اعلام کرده‌اند که مشکل اصلی، دیدگاه آن‌ها نسبت به منطقه نیست، بلکه این است که PKK/YPG یک سازمان تروریستی است. یک مقام ترکیه‌ای به رویترز گفت: «عناصر PKK/YPG باید سلاح‌های خود را زمین بگذارند و سوریه را ترک کنند.»

مظلوم عبدی، فرمانده SDF برای اولین بار حضور جنگجویان PKK در سوریه را تأیید کرد. او گفت که این جنگجویان در جنگ علیه داعش کمک کرده‌اند و در صورت توافق آتش‌بس کامل با ترکیه، به خانه‌های خود باز خواهند گشت. وی هرگونه ارتباط سازمانی با PKK را انکار کرد.

  رابطه دمشق تحت کنترل HTS با ترکیه

حکمرانان جدید دمشق، تمایل بیشتری به دیدگاه آنکارا در مورد سوریه داشته و خواستار بازگرداندن کل خاک سوریه به کنترل مرکز هستند. این موضع می‌تواند چالشی برای سیاست عدم تمرکز قدرت که کردها دنبال می‌کنند، ایجاد کند.

در حالی که ترکیه مستقیماً از ارتش ملی سوریه یا  (SNA) حمایت می‌کند، HTS به دلیل رابطه گذشته‌اش با القاعده به‌عنوان یک گروه تروریستی شناخته می‌شود. با این حال، تصور می‌شود که آنکارا نفوذ زیادی بر این گروه دارد.

یک دیپلمات ارشد غربی گفت: «ترک‌ها می‌توانند بیشتر از هر کسی بر آن‌ها تأثیر بگذارند.»

احمد الشرع، رهبر HTS در مصاحبه‌ای با یک روزنامه ترکیه ای گفت که سرنگونی اسد «نه تنها پیروزی مردم سوریه، بلکه پیروزی مردم ترکیه» نیز هست.

مواضع ایالات متحده و آینده اردوگاه‌های زندانیان داعش

ایالات متحده همچنان از SDF حمایت می‌کند، زیرا این نیروها شریک اصلی این کشور در مقابله با داعش هستند. با این حال، یاشار گولر، وزیر دفاع ترکیه گفته است که هیچ نشانه‌ای از احیای داعش در سوریه دیده نمی‌شود.

ترکیه همچنین از تعیین جایگزین‌هایی، به جای نیروهای تحت رهبری کردهای سوریه، برای مدیریت اردوگاه‌ها و زندان‌هایی که زندانیان داعش در آن‌ها نگهداری می‌شوند، حمایت کرده است.

نامه کردها به ترامپ

الهام احمد، یکی از مقامات ارشد کرد، در نامه‌ای به ترامپ در تاریخ ۱۷ دسامبر هشدار داد که ترکیه در حال آماده‌سازی برای حمله به شمال شرق سوریه است.

او نوشت: «طرح ترکیه تهدیدی برای از بین بردن سال‌ها پیشرفت در ایجاد ثبات و مبارزه با تروریسم است. ما معتقدیم شما قدرت جلوگیری از این فاجعه را دارید.»

ترامپ در پاسخ به پرسش‌ها درباره برنامه‌هایش برای نیروهای آمریکایی در سوریه، گفت ترکیه «کلید» آنچه در سوریه رخ می‌دهد را در دست خواهد داشت. اما هنوز برنامه‌های مشخصی برای تعیین وضعیت نیروهای آمریکایی در سوریه اعلام نکرده است.

چالش‌های آینده کردها

کارشناسان معتقدند که با تثبیت قدرت دمشق، این حکومت به مناطق تحت کنترل کردها حمله خواهد کرد. جاشوا لاندیس، کارشناس مسائل سوریه در دانشگاه اوکلاهاما می‌گوید: «کردها در موقعیت دشواری قرار دارند. ایالات متحده نمی‌تواند برای همیشه در آنجا بماند.»

مواضع رهبران HTS

احمد الشرع، رهبر HTS در مصاحبه با بی‌بی‌سی گفت: «کردها بخشی از مردم ما هستند و نباید هیچ تقسیم‌بندی در سوریه وجود داشته باشد اما اسلحه باید کاملاً در دست دولت باشد.»

وی همچنین به یکی از نگرانی‌های اصلی ترکیه، یعنی حضور جنگجویان کرد غیرسوری در سوریه، اشاره کرد و گفت: «ما قبول نداریم که سرزمین‌های سوریه تهدیدی برای ترکیه یا دیگر مناطق باشد.»  

روند مذاکرات و آینده سیاسی

کردها خواهان ایجاد یک سوریه دموکراتیک، غیرمتمرکز و نمایانگر تمام گروه‌های دینی و قومی این کشور هستند. آن‌ها اعلام کرده‌اند که نیروهای SDF می‌توانند هسته اصلی ارتش آینده سوریه باشند.

مظلوم عبدی همچنین تأیید کرد که ارتباطات اولیه میان SDF و HTS برقرار شده است تا از درگیری‌ها جلوگیری شود. او افزود که ترکیه تلاش خواهد کرد بین دمشق و اداره کردی شکاف ایجاد کند اما حمایت بین‌المللی برای حضور SDF در مرحله سیاسی جدید در دمشق قوی است.

عبدی در پایان گفت: «ما در حال آماده‌سازی برای پیوستن به این مرحله، پس از برقراری یک آتش‌بس کامل ما با ترکیه و جناح‌های وابسته هستیم.»