وقتی کلیشه‌های جنسیتی به جای خنده، مرزهای احترام را زیر پا می‌گذارند

گروه فرهنگی: در سال‌های اخیر، با رشد فضای مجازی و حضور گسترده شبکه‌های نمایش خانگی و تلویزیونی، طنزهای بصری بیش از گذشته به عرصه عمومی راه یافته‌اند. این نوع طنزها که اغلب از پلتفرم‌هایی مانند اینستاگرام آغاز می‌شوند، در نگاه اول شاید با هدف سرگرم کردن و ایجاد خنده به مخاطب عرضه شوند، اما بررسی دقیق‌تر آن‌ها نشان می‌دهد که طنزهایی که به‌ویژه با محوریت زنان ساخته می‌شوند، نه تنها خنده‌دار نیستند، بلکه در بسیاری موارد توهین‌آمیز و مشمئزکننده‌اند.

به گزارش بولتن نیوز ، یکی از رایج‌ترین قالب‌های این طنزها، تقلید از رفتار و پوشش زنان است. مردانی که روسری سر می‌کنند و با صدایی اغراق‌آمیز نقش زن را بازی می‌کنند، در حالی که ویژگی‌های شخصیتی و رفتاری آنان به طرز کلیشه‌ای به نمایش گذاشته می‌شود. این دست طنزها، بارها در اینستاگرام، برنامه‌های تلویزیونی و حتی در سریال‌های خانگی دیده شده است و هدف آن‌ها نه تنها خنداندن است، بلکه نوعی نگاه تحقیرآمیز به جنسیت زنانه را عادی‌سازی می‌کند.

کلیشه‌های جنسیتی: خنده‌ای که به بهای توهین به زنان تمام می‌شود

استفاده از کلیشه‌های جنسیتی در طنزها سابقه طولانی دارد و شاید در ابتدا به عنوان ابزاری برای برجسته‌سازی برخی رفتارهای اجتماعی به کار می‌رفته است. اما مشکل زمانی ایجاد می‌شود که این کلیشه‌ها، به جای نقد، به عنوان ابزار تمسخر و تحقیر به کار می‌روند. طنزهایی که در آن مردان با پوشیدن لباس زنان، اغراق در رفتارهای احساسی، و حتی تقلید از صدای زنانه، سعی در خنداندن مخاطب دارند، در واقع چه پیامی را منتقل می‌کنند؟ آیا این نوع طنزها به ما نشان می‌دهند که تفاوت‌های جنسیتی تنها وسیله‌ای برای خنده‌اند؟ یا این که پشت این خنده‌های سطحی، تبعیضی عمیق نهفته است؟

در واقع، این نوع طنزها نه تنها هیچ پیام مثبتی درباره جنسیت یا رفتارهای انسانی ارائه نمی‌دهند، بلکه تصویری تحقیرآمیز از زنان را در ذهن مخاطب حک می‌کنند. آن‌چه در این طنزها به سخره گرفته می‌شود، اغلب بخش‌هایی از هویت و شخصیت زنان است که به عنوان نقاط ضعف یا مسخره‌آمیز جلوه داده می‌شود: احساسات، نحوه پوشش، و حتی صدای زنان.

رسانه‌ها: از تلویزیون تا فضای مجازی

مسئله اصلی این است که این نوع طنزها محدود به فضای مجازی و اینستاگرام نیستند. در تلویزیون و شبکه نمایش خانگی نیز این روند به چشم می‌خورد. سریال‌ها و برنامه‌های طنزی که بر اساس همین کلیشه‌های جنسی ساخته می‌شوند، به سرعت در دل مخاطبان جا باز می‌کنند. مشکل اینجا است که بسیاری از این مخاطبان، بدون درک عمیق‌تر از پیام‌های زیرمتنی، تنها به خنده‌های سطحی اکتفا می‌کنند و به تدریج این نوع نگاه به زنان در جامعه عادی‌سازی می‌شود.

شبکه‌های اجتماعی مانند اینستاگرام نیز به گسترش این نوع طنزها کمک کرده‌اند. فضای آزاد این پلتفرم‌ها به برخی اجازه می‌دهد تا هرگونه محتوایی را به اسم طنز منتشر کنند، بدون این که به عواقب آن فکر کنند. این محتواها به راحتی دیده می‌شوند و الگویی از رفتارهای نادرست و توهین‌آمیز را به مخاطب ارائه می‌دهند.

آیا طنز بدون توهین امکان‌پذیر است؟

طنز، ابزار قدرتمندی برای نقد اجتماعی و فرهنگی است. اما آیا ما واقعا برای خنداندن مخاطب، به توهین به نیمی از جامعه نیاز داریم؟ شاید وقت آن رسیده که کمدین‌ها و سازندگان محتوا در فضای مجازی و تلویزیون به جای تکیه بر کلیشه‌های جنسیتی، به دنبال راهکارهای خلاقانه‌تر و احترام‌آمیزتری برای ایجاد طنز باشند. طنزی که نه تنها خنده‌دار باشد، بلکه بتواند به مخاطب نکات تازه‌ای بیاموزد و به جای توهین، ارزش‌های انسانی را تقویت کند.

مخاطب امروز باهوش‌تر از آن است که به طنزهای سطحی و توهین‌آمیز راضی شود. طنز می‌تواند همچنان یکی از موثرترین ابزارهای سرگرمی و تفکر باشد، به شرط آن‌که به جای بازتولید کلیشه‌ها، آن‌ها را به چالش بکشد و به جای تمسخر، احترام و آگاهی را ترویج دهد.