اهداف ژئوپلیتیکی روسیه از برگزاری مجمع اقتصادی شرق

گروه اقتصادی: در ۳ سپتامبر ۲۰۲۴ روسیه مجمع اقتصادی شرق (EEF) را برگزار کرد که یک چارچوب مهم برای توسعه اقتصاد خاور دور این کشور و گسترش همکاری‌های بین المللی در منطقه آسیا و اقیانوسیه است. در این راستا، روسیه در حال تقویت محور راهبردی شرقی ژئوپلیتیک خود است که برای توسعه سرزمین‌های شرقی آن ترسیم شده و رابطه آن با بازیگران مهم جنوب جهانی را تقویت می‌کند.
برنامه‌های مسکو برای توسعه خاور دور

به گزارش بولتن نیوز به نقل از مسیر اقتصاد، بیشتر بحث‌ها و مذاکرات تجاری روسیه در سال ۲۰۲۴ بر روی تقویت اقدامات مشخص برای توسعه سرزمین‌های پهناور شرقی روسیه برنامه ریزی می‌کند. مقامات این کشور در حال اجرای یک برنامه گسترده برای تبدیل شرق دور به یکی از پویاترین مناطق روسیه هستند. در این راستا، زیرساخت‌های مختلف و برنامه‌های لجستیکی به طور فعال اجرا می‌شوند و بیش از ۲۸۵۰ پروژه سرمایه‌گذاری با ارزش کل ۸.۹ تریلیون روبل اجرا شده است. این منطقه یکی از پیشگامان صید ماهی و منابع زیستی دریایی و نیز چوب و منابع معدنی است. در سال‌های اخیر، تغییر جهت بسیاری از زنجیره‌های لجستیکی و تجاری به شرکای آسیایی، نقش و اهمیت خاور دور روسیه را افزایش داده است.

مجمع اقتصاد شرق به منظور شناسایی مشکلات کنونی و فرصت‌های محقق نشده و همچنین تقویت پتانسیل‌های توسعه خاور دور به این موضوعات می‌پردازد:

۱-کسب و کار موثر در منطقه، ۲-توسعه نظام آموزش و پرورش، ۳-معرفی مکانیزمی برای توسعه یکپارچه سرزمینی، ۴-حمایت از سیستم ترجیحی در زمینه‌های ساخت و ساز، صنعت و تولید، ۵-توسعه بخش کشاورزی، ماهیگیری و تولید مواد غذایی، ۶- اجرای استراتژی توسعه علمی و فناوری فدراسیون روسیه در منطقه، مصوب سال ۲۰۲۴ توسط رئیس جمهور این کشور، ۷- ایجاد پایگاه تعمیر کشتی و کشتی‌سازی با کیفیت بالا در خاور دور که برای تحریک رشد ماهیگیری و فرآوری غذاهای دریایی، افزایش تولید گاز و نفت دریایی طراحی شده است، ۸- اجرای پروژه ملی گردشگری و صنعت هتلداری که در چارچوب آن استراحتگاه‌های بزرگ جدیدی در پریموریه، کامچاتکا و دریاچه بایکال ساخته شده ۹-تامین نیازهای رو به رشد اقتصاد خاور دور به انرژی الکتریکی و تقویت ظرفیت آن در افق تا سال ۲۰۵۰.

همچنین، مهاجرت از خاور دور منجر به از دست رفتن هویت فرهنگی و تمدنی آن منطقه می‌شود. به منظور حفظ حاکمیت ملی و توسعه اقتصادی روسیه، توسعه و اجرای سازوکارهای مؤثر برای رفاه مردم و ترغیب به افزایش جمعیت در منطقه حیاتی است. در عین حال، برنامه‌ریزی شده تا استراتژی‌های اشتغال متوازن و متمایز برای جمعیت دائمی و سیاست مهاجرت خارجی تقسیم‌بندی شده در خاور دور، همسو با اهداف امنیت ملی، رشد اقتصادی و تقویت حاکمیت کشور اجرا شود. این اقدامات شامل حمایت از خانواده‌های پرجمعیت و متخصصان جوان دارای فرزند، توسعه زیرساخت‌های شهری، حمایت از مناطق روستایی و غیره است.

موضوع مهم دیگر در تشدید رقابت ژئوپلیتیکی با غرب، اتصال لجستیکی روسیه با استفاده از کریدورهای حمل و نقل برای توسعه اقتصادی است. در این راستا، مجمع به چالش‌های حمل‌ونقل محموله روسیه و توسعه جایگزین‌های تاثیرگذار برای لجستیک روسیه مانند مسیر دریای شمال، کریدور شرقی، چالش‌ها و فرصت‌های جدید برای توسعه لجستیک کانتینری در روسیه پرداخت.
چین شریک راهبردی روسیه در خاور دور

مقامات روسیه با اختصاص بیشتر مجمع اقتصادی شرق به بحث در مورد جنبه‌های مختلف توسعه همکاری بین مسکو و پکن، توجه ویژه خود را به روابط با همسایه جنوبی خود در خاور دور نشان می‌دهند. در سال‌های اخیر، روابط تجاری و اقتصادی دوجانبه بین روسیه و چین گسترش یافته و رشد سریعی در تجارت دوجانبه، همکاری‌های سرمایه گذاری، فعال شدن روابط منطقه‌ای و فرامرزی ثبت شده است. در نشست اخیر نیز پتانسیل اقتصادی همکاری روسیه و چین در شرکت‌های کوچک و متوسط، همکاری روسیه و چین در صنعت خودرو، همکاری در حوزه دارو، توسعه تجارت با چین، همکاری روسیه و چین در مسیر کاهش انتشار کربن تا سال ۲۰۶۰ مورد مذاکره قرار گرفت.
حمایت مسکو از نظم جهانی چندقطبی

مقامات روسیه در سیاست خارجی خود همواره در راستای حمایت از نظم جهانی چندقطبی و همکاری با مراکز جدید جهانی با وزن سیاسی ادامه می‌دهد. با توجه به ریاست روسیه بر بریکس، مقامات مسکو به بررسی راه‌های تقویت این نهاد بین‌المللی تمرکز کردند. با وجود توجه ویژه به چین، مسکو از اهمیت تعمیق روابط با هند نمی‌کاهد. باید توجه داشت که هند دوست دیرینه روسیه، شریک تجاری، فرهنگی و سیاسی بوده و روابط قوی بین دو کشور در زمان شوروی ایجاد و اکنون به سطح جدیدی رسیده است.

امروزه، روسیه در حال تبدیل شدن به یکی از مهمترین شرکای تجاری هند است. به منظور افزایش بیشتر شاخص‌های تجارت متقابل و همچنین توسعه همکاری‌های سرمایه گذاری، مجمع اقتصادی شرق میزبان میزگرد «روسیه-هند» بود که در آن شرکت کنندگان اهداف کلیدی همکاری در بخش‌های امیدوارکننده مانند همکاری‌های صنعتی، حمل و نقل و اتصال لجستیک، زیرساخت‌های مالی، توسعه ارتباطات لجستیکی بین هند و روسیه در چارچوب مرکز حمل و نقل بین المللی شمال-جنوب و اتصال بنادر ولادیوستوک-چنای را معرفی کردند.

مسکو اهمیت زیادی برای مشارکت استراتژیک با آسه آن قائل است. در سال ۲۰۰۴، روسیه در چارچوب معاهده «بالی» به معاهده دوستی و همکاری در آسیای جنوب شرقی پیوست که پیش نیاز مهمی برای تعمیق مذاکرات با کشورهای عضو آسه آن شد. با توجه به پتانسیل‌های پویا و چند وجهی رو به رشد منطقه آسیا-اقیانوسیه، روسیه اولویت را به همکاری با آسه آن می‌دهد. برنامه‌های توسعه خاور دور و منطقه قطب شمال روسیه به تحقق پتانسیل همکاری با منطقه آسیا و اقیانوسیه بستگی دارد.

همچنین، توسعه روابط سودمند متقابل بین روسیه و کشورهای اوراسیای بزرگ، برای ایجاد یک مرکز جدید در جهان چند قطبی در حال ظهور است که منجر به بازسازی اساسی سیستم بین‌المللی می‌شود. تمرکز همه بزرگترین بازیگران جهان در این منطقه بوده که سهم بالایی در رشد اقتصادی جهانی دارد و مسیرهای حمل و نقل مهم از آن عبور می‌کنند که شامل منابع طبیعی قابل توجه، بیش از ۷۰ درصد جمعیت جهان، میراث فرهنگی منحصر به فرد و تمدن‌های باستانی است. در این مجمع، کارشناسان اوراسیای بزرگ چشم اندازهای ادغام در منطقه، جایگاه روسیه در مدل جدید سازماندهی فضای ژئواکونومیک، ایجاد مشارکت بزرگ اوراسیا (BEP)، نقش اتحادیه اقتصادی اوراسیا، سازمان همکاری شانگهای و آسه آن را تحلیل کردند.

در مجموع، مجمع اقتصادی شرق ۲۰۲۴ به وضوح نشان داد که پس از درگیری با شرکای سنتی سیاسی و اقتصادی در غرب، جهت گیری روسیه به سمت شرق به عنوان بردار استراتژی ژئوپلیتیکی روسیه در بلندمدت تثبیت می‌شود. اختلاف در روابط با اروپا و ایالات متحده در فرمول ژئوپلیتیک معروف هالفورد مکیندر می‌‍گنجد: «هر کشوری که بر اوراسیا حکومت کند بر جهان مسلط است». در واقع، مسکو قصد دارد به همراه چین و هند معماری جدیدی از همکاری و امنیت در اوراسیای بزرگ را ایجاد کند.