سرنوشت مناصب مدیریتی و جایگاه کردها در آیندۀ سیاسی کرکوک

به گزارش بولتن نیوز به نقل از کردپرس، انتخابات شورای استانی کرکوک پس از کش و قوس‌های بسیار، با رقابت بیش از 244 نامزد احزاب، اقوام و جریان‌های متعدد برگزار شد. در این انتخابات نزدیک به 871 هزار تن حق رأی داشتند. کردها، اعراب و ترکمن‌های کرکوک بر سر 15 کرسی و یک کرسی اقلیتهای شورای استانی کرکوک به رقابت پرداختند و در نهایت، کردها هفت کرسی، اعراب، شش کرسی و جبهۀ ترکمنی نیز دو کرسی را کسب کردند تا منصب استانداری، رئیس شورای استانی و دیگر مناصب مدیریتی کرکوک، در چارچوب نتیجۀ انتخابات اخیر تعیین شوند. پرسش محوری در فضای سیاسی کنونی عراق و اقلیم کردستان آن است که سرنوشت استانداری کرکوک چه خواهد شد؟ آیا کردها می‌توانند امیدوار باشند که بار دیگر به این منصب مهم و استراتژیک دست یابند؟ پاسخگویی به این پرسش مستلزم بررسی گرایش‌ها، احتمال‌ها و رویکرد سیاسی افراد و جریان‌های منتخب در انتخابات اخیر شورای استانی کرکوک است.

عملکرد کردها در انتخابات شورای استانی کرکوک

علیرغم تلاش‌هایی سطحی که جهت ایجاد لیست واحد کردی در انتخابات شورای استانی کرکوک صورت گرفت، کردها  نتوانستند با لیست واحد و مشترکی در این انتخابات شرکت کنند. پراکندگی لیستها و نامزدهای انتخاباتی کرد در این کارزار، در نهایت سبب از دست رفتن بیش از 35 هزار رأی آنان شد و نتیجۀ آن از دست رفتن حداقل دو کرسی شورای استانی کرکوک بود. کردها توانستند از مجموع 16 کرسی شورای استانی کرکوک 7 کرسی را از آن خود کنند. اتحادیۀ میهنی کردستان با عملکرد رضایت‌بخش خود، بیش از 139 هزار رأی را کسب کرد و توانست بر اساس سیستم انتخاباتی سانت لیگو (7/1) تعداد 5 کرسی این شورا را از آن خود کند. حزب دمکرات کردستان نیز پس از بازگشت مناقشه‌برانگیزش به کرکوک، با کسب 46 هزار و 749 رأی دو کرسی شورای استان کرکوک را به دست آورد. البته ارقام مذکور پس از شمارش بیش از 94 درصد آرا اعلام شده و امکان تغییر (البته تغییری نه چندان تأثیرگذار در شمار کرسی‌ها) در این ارقام وجود دارد.

بر اساس اعلام کمیسیون عالی مستقل انتخابات عراق مجموع همه آرای نامزدهای جنبش نسل نو ۲۴۶۲۰ رای بوده است. جنبش نسل نو در این انتخابات 5 نامزد داشت. در میان نامزدها هیمداد شاهین سخنگوی این جنبش به تنهایی ۱۷۲۰۲ رای به دست آورد و پنجمین کاندید شهر کرکوک شد اما نتوانست کرسی را به دست آورد. جنبش نسل نو که در تبلیغات انتخاباتی ادعای کسب چهار کرسی و تعیین استاندار آیندۀ کرکوک را مطرح می‌کرد، کمتر از 25 هزار رأی کسب کرد و از آنجا که وزن هر کرسی شورای استانی کرکوک 26 هزار رأی است، موفق به کسب حتی یک کرسی در این انتخابات نشد. ائتلاف مشعل کرکوک (جماعت عدالت و اتحاد اسلامی) نیز کمتر از 7 هزار رأی به دست آوردند و در واقع به دلیل پراکندگی آرا، هیچ یک از این احزاب کردی، صاحب کرسی نشدند و بسیاری از آرای کردها از بین رفت.

عملکرد اعراب و ترکمن‌ها در انتخابات شورای استانی کرکوک

راکان جبوری رئیس ائتلاف عربی، با کسب 36617 رأی، پس از نشئت شاهویز از اتحادیۀ میهنی کردستان (با 37971 رأی) رتبۀ دوم بیشترین رأی به دست آمده در انتخابات شورای استانی کرکوک را به خود اختصاص داد. وی استاندار پیشین کرکوک است و از 6 کرسی شورای استانی که اعراب کسب کرده‌اند، سه کرسی آن متعلق به راکان جبوری است که جریانی نزدیک به خمیس خنجر به شمار می‌آید و دو کرسی آن متعلق به محمد تمیم (فرد نزدیک به حلبوسی) و یک کرسی هم متعلق به وصفی عاسی است که فردی نزدیک به سامرایی شناخته شده است.

ترکمن‌ها نیز دو کرسی شورای استانی کرکوک را کسب کرده‌اند. جبهه ترکمانی در مجموع، ۷۱۲۸۱ رای به دست آورد. ارشد صالحی یک کرسی و حسن توران کرسی دیگر این شورا را به دست آورده است. این دو نیز اگرچه مخالفت‌هایی با یکدیگر دارند اما در نهایت، دارای منافع و برنامۀ منطقه‌ای مشترک با مرکزیت ترکیه هستند.

سرنوشت منصب استانداری کرکوک

کردها با نتیجه‌ای که از انتخابات به دست آورده‌اند بسیار به منصب استانداری کرکوک امیدوار هستند و تا حدود زیادی، این منصب را حق خود می‌دانند. آسو مامند، رئیس ائتلاف (کرکوک قدرت و اراده ماست) که بیشترین رای و کرسی استان کرکوک را کسب کرده است، در یک کنفرانس خبری اعلام کرده بود: «با تلاش های اتحادیه میهنی کردستان و همت مردم کرکوک برای رای دادن، هویت مقدس کرد بودن کرکوک ثابت شد و استاندار بعدی از اتحادیه میهنی کردستان، خدمتگزار کرکوک و تمام اقلیت ها خواهد بود». با فرض این که کرسی اقلیت‌های مسیحی به کردها یا افراد نزدیک به کردها برسد، جریان کردستانی کرکوک –به شرط سازش و اتحاد داخلی- 50 درصد کرسی‌های شورای استانی را در اختیار خواهد داشت و بسیار به کسب منصب استانداری کرکوک امیدوار هستند. از سوی دیگر، احزاب عربی می‌خواهند منصب استانداری کرکوک را که مدت 6 سال است در اختیار دارند، همچنان برای خود حفظ کنند. از سوی دیگر، ماده ۱۳ اصلاحیه قانون برگزاری انتخابات، به انتخابات شورای استان کرکوک اختصاص دارد و در بند دوم ماده ۱۳ اصلاحیه این قانون آمده است: «نتایج انتخابات مبنای قانونی و اداری برای تعیین آینده کرکوک نخواهد شد». در بند چهارم و آخر ماده ۱۳ اشاره شده است: «قدرت بر اساس نمایندگی عادلانه تقسیم می‌شود تا مشارکت اقلیت های استان را بدون توجه به نتایج انتخابات تضمین ‌کند». بر این اساس، سرنوشت استانداری کرکوک و آرایش نظام اداری آن تابع بسیاری از مؤلفه‌های سیاسی متنوع و حتی متضادی است که پیش‌بینی قاطعانۀ آن را دشوار می‌سازد، با این وجود می‌توان قاطعانه اظهار کرد که نتایج انتخابات و معادلات سیاسی اقلیمی و جهانی، تا حدود زیادی دال بر پایان کار راکان جبوری در منصب استانداری کرکوک است.

با این وجود به نظر می­رسد که جبهه ترکمانی عراق، وزنه تعادل بین عرب ها و کردها در استان کرکوک به شمار می روند و اکنون در حال گفتگو برای تصدی منصب معاونت استانداری هستند. «نجات حسین» رهبر جریان حکمت ملی و عضو سابق شورای استان کرکوک از جبهه ترکمن‌ها به صدای آمریکا اعلام کرده است اگر کُردها اکثریت کرسی‌های کرکوک را به دست بیاورند ما باید با آنها به توافق برسیم و نباید خود را به احزاب عرب گره بزنیم چون زمانی که اعراب به تنهایی وارد مذاکرات با احزاب کُرد شده‌اند ما در حاشیه قرار خواهیم گرفت. نجات حسین تاکید کرد اگر کُردها برنده انتخابات باشند پس بیایید با کردها مذاکره کنیم پست استانداری کرکوک برای کُردها و ریاست شورای استانی به ترکمن‌ها برسد.

در این میان نمی‌توان اختلافات داخلی احزاب کردی پیروز (اتحادیۀ میهنی و حزب دمکرات کردستان) و همچنین تأثیر روابط اقلیمی و منافع منطقه‌ای و جهانی را در آرایش کرسی‌ها و همچنین انتخاب استاندار و رئیس شورای استانی کرکوک –این شهر همزیستی و تنوع قومیتی و مذهبی- نادیده گرفت. دیدگاه سنتی خاصی دربارۀ  روابط منطقه‌ای کردهای اقلیم کردستان وجود دارد و بسیاری معتقدند که اتحادیۀ میهنی کردستان به ایران و حزب دمکرات کردستان به روابط با ترکیه اشتیاق بیشتری دارند. این دو قدرت منطقەای در چارچوب روابط سیاسی و اقلیمی خود دارای منافع و مضراتی در آرایش سیاسی و مدیریتی آیندۀ کرکوک خواهند بود. کردها ناگزیرند در مورد مسألۀ کرکوک، ضمن توجه به ملاحظات منطقەای و حفظ توازن سیاسی، اختلافات داخلی خود را حل و فصل نمایند. در غیر این صورت، با خطر از دست رفتن بخش بزرگی از دستاوردهای خود مواجه خواهند شد. در وضعیت کنونی به نظر می‌رسد که اتحادیۀ میهنی از نظر موقعیتی در کرکوک برتری قابل توجهی نسبت به حزب دمکرات کردستان دارد. اگر به هر دلیلی، حزب دمکرات کردستان مشکلاتش را با اتحادیۀ میهنی کردستان حل و فصل نکند و تصمیم بگیرد که با ترکمن‌ها یا اعراب ائتلاف تشکیل دهد، اتهام خیانت به کردها بر این حزب سنگینی خواهد کرد. اما وحدت کردها و مذاکره کردن با اعراب و ترکمن‌ها بر سر منصب استانداری، ریاست شورای استانی و دیگر مناصب کلیدی مدیریتی شهر کرکوک، حضور و نقش کردها را در این استان پررنگتر خواهد ساخت.