علینقی ربانی، جاسوس بزرگ کا گ ب که بود؟

گروه بین الملل: ایران سالهای پیش از انقلاب، یکی از مهمترین میدان‌های مهم تقابل فعالیت‌های اطلاعاتی بلوک شرق و غرب و مهمترین نمایندگانشان یعنی کا گ ب و سیا بود. ایران، این همسایه‌ی جنوبی شوروی؛ یکی از مهمترین متحدان آمریکا بود و آمریکایی‌ها هم تا می‌توانستند از همسایگی این دوست با شوروی، بهره‌برداری‌های مختلف اطلاعاتی می‌کردند. این برای شوروی و سازمان‌های اطلاعاتی‌اش، هم یک تهدید و هم یک فرصت بزرگ بود. تهدید برای اینکه حتما باید رصدش می‌کردند و فرصت برای اینکه ممکن است بتوانند با یک عملیات موفق اطلاعاتی، به دستاوردهای مهم و بزرگی برسند.

به گزارش بولتن نیوز، این مساله چیزی نبود که برای آمریکا هم مخفی باشد. به همین خاطر بود که ضدجاسوسی ساواک عملا به عنوان بازوی سازمان سیا و اینتلیجنت سرویس انگلستان عمل می‌کرد. هدف اول و حیاتی اداره‌کل هشتم ساواک، فعالیت‌های اطلاعاتی شوروی در ایران بود: سفارت شوروی در تهران و کنسولگری‌هایش در شهرستان‌ها که پر از افسران اطلاعاتی با پوشش‌های دیپلماتیک بود؛ نهادهای مختلف اقتصادی و فرهنگی و خدماتی شوروی در ایران، از بیمارستان گرفته تا ذوب‌آهن که هرکدام یک بستر پهناور برای فعالیت‌های اطلاعاتی بود. به همین خاطر، یافتن جاسوس‌های ایرانی شوروی، یکی از مهمترین دغدغه‌های ضدجاسوسی ساواک بود.

سال ١٣۵۶، دو جاسوس مهم شوروی توسط ساواک دستگیر شدند: سرلشگر احمد مقربی، رئیس اداره پنجم (طرح و برنامه) ارتش و علینقی ربانی. کیفیت و عمق روابط جاسوسی این دو نفر با شوروی، آنقدر حیاتی و مهم است که از سازمان سیا نیز تیم‌هایی برای بازجویی از آنها به ایران می‌آیند. از بین این دو نفر، احمد مقربی به واسطه‌ی جایگاه شغلی‌اش معروف‌تر است، اما علینقی ربانی کیست؟

او وقتی دستگیر می‌شود مردی پنجاه و چند ساله،رئیس ناحیه ١٣ آموزش و پروش استان تهران و از سال ۵۵ مدیرکل سازمان ملی پیشاهنگی است. اما در کارنامه کاری‌اش معاونت اداره رمز نخست‌وزیری نیز دیده می‌شود. ربانی از سال اواخر دهه ١٣٢٠ در مشهد توسط عوامل شوروی جلب همکاری شده و پس از انتقال به تهران به مدت نزدیک به سی سال تا لحظه دستگیری در خدمت آنها بوده است. او همچنین داماد محسن گنابادی، نماینده دوره ١۵ و ١۶ مجلس شورای ملی از طبس نیز هست و به‌واسطه ارتباطات شخصی و سیاسی او، با حلقه گسترده‌ای از رجال سیاسی، نظامی، امنیتی و اداری کشور در تعامل است.

ربانی علاوه بر انتقال اخبار مختلف کشور، افراد متعددی را برای جاسوسی به کا گ ب معرفی کرده است. بر اساس اسناد ساواک او در سه حیطه «معرفی افراد با شرح‌حال و بیوگرافی، کسب اطلاعات و معرفی افراد بطور مستقیم» فعالیت داشته است. طی بازجویی از ربانی مشخص می‌شود او علاوه بر انتقال اخبار وسیع و گسترده‌ای که در دایره ارتباطاتش بوده، به توصیه و هدایت افسران شوروی روابط خود با برخی چهره‌های سیاسی، نظامی و امنیتی را نیز بطور هدفمند تقویت کرده و ضمن شناسایی احوال شخصی آنها، اخبار مدنظر را نیز کسب می‌کرده است. منوچهر هاشمی، مدیرکل ضدجاسوسی ساواک که پس از دستگیری ربانی با او ملاقات می‌کند از خودش می‌شنود که من در عروسی فرزند شما هم حاضر بودم.

ربانی آنقدر مورد اعتماد افسران کا گ ب بوده که چند سالی است یک دستگاه در اختیارش قرار گرفته تا بتواند مستقیما با مسکو مرتبط باشد. همچنین دستگاه دیگری که به شکل یک ماشین حساب است و کا گ ب در اختیارش قرار داده، یکی از جدیدترین تجهیزات فنی شووری است که سیا نیز تا کنون مشابهش را ندیده است.