ماشه‌ای که پارلمان انگلستان علیه چین چکاند

به گزارش بولتن نیوز به نقل از فارس، پارلمان بریتانیا برای اولین‌بار در یک سند رسمی که توسط کمیته بانفوذ روابط خارجی مجلس عوام و در بحبوحه سفر «جیمز کلورلی» وزیر امور خارجه به پکن منتشر شد، به وضعیت تایوان اشاره کرد و آن را «کشور مستقل» نامید؛ اقدامی که با استقبال تایوانی‌ها و البته با واکنش تند چین روبه رو شد. وزارت خارجه چین گفت: «گزارش [بریتانیا] مبنی بر اشاره به استقلال تایوان با واقعیت‌ها در تناقض است. پکن همچنین از لندن می‌خواهد که به اصل چین واحد پایبند باشد».

چین که تایوان را جزو خاک خود می‌داند و به هیچ کشور خارجی اجازه دخالت در آن را نمی‌دهد، هشدار داد که هرگونه دخالت خارجی در مساله تایوان را به عنوان نقض حاکمیت خود تلقی کرده و از این رو اگر لازم باشد، برای دفاع از حاکمیت خود در مقابل اقدامات تجزیه‌طلبانه و دخالت سایر کشورها، از گزینه نظامی استفاده خواهد کرد. باوجود این اقدامات مداخله‌جویانه غربی‌ها، بریتانیا همچنان بر این نکته تاکید می‌کند که تایوان را به عنوان کشوری مستقل نمی‌شناسد و هیچگونه روابط سیاسی رسمی با آن برقرار نکرده است.

باوجود این ادعا، اما، فکت‌ها نشان می‌دهد که انگلیسی‌ها و آمریکایی‌ها در سیاست خارجی خود به ویژه در قبال شرق و خاورمیانه، شرکای قابل اعتماد نبوده و همواره متناقض عمل کرده‌اند. در ارتباط با چین و مساله تایوان این نیز این بی‌اعتمادی و دوگانگی را بارها نشان داده‌اند. به طور مثال، سفر نخست‌وزیر سابق انگلیس به تایوان، از جمله این اقدامات بود که خشم چینی‌ها را برانگیخت. این سفر که توسط «لیز تراس» نخست‌وزیر سابق انگلیس به جزیره تایوان صورت گرفت، به مدت پنج روز ادامه داشت. سفارت چین در واکنش به این سفر، آن را اقدامی «تحریک‌آمیز و نمایشی» توصیف کرد که به هیچ‌وجه به نفع انگلیس نخواهد بود.
بخوانید

عصبانیت چین از سفر نخست‌وزیر سابق انگلیس به تایوان

علاوه بر انگلستان، آمریکایی‌ها نیز با بارها با اقدامات مداخله‌جویانه تمامیت ارضی چین را تهدید کرده‌اند و از مساله تایوان برای فشار بر چین بهره برده‌اند. هرچند، آمریکا در چند دهه گذشته به سیاست «چین واحد» پایبند بود، همچنان فریبکارانه براین نکته تاکید دارند که استقلال تایوان را به رسمیت نمی‌شناسند، اما، در چند سال اخیر،‌ با اقداماتی همچون سفر اعضای کنگره به تایوان و حمایت‌های نظامی از این جزیره، این اصل را نقض کرده‌اند. آخرین اقدام آمریکایی‌ها که خشم و نگرانی را در چین شعله‌ور کرد، فروش تسلیحات به این جزیره، آنهم در قالب برنامه «کمک ویژه برای کشورهای مستقل» است؛ اقدامی که پیام مهمی برای پکن دارد.

قانونگذار ارشد آمریکایی در سفری تنش‌زا به تایوان مدعی شد که واشنگتن موظف به کمک نظامی به تایوان و اجرای قرارداد عقب‌افتاده فروش سلاح به این جزیره است. «راب ویتمن» نایب رئیس کمیته نیروهای مسلح مجلس نمایندگان آمریکا، که در رأس هیأتی از قانونگذاران این کشور به تایوان سفر کرده بود، با «تسای اینگ‌ون» رئیس دولت منطقه‌ای تایپه دیدار کرد و در این دیدار مدعی شد که واشنگتن موظف به کمک نظامی به این جزیره است. به دنبال آن، وزارت امور خارجه به کنگره از اختصاص بودجه ۸۰ میلیون دلاری برای حمایت نظامی از تایوان خبر داد که به عنوان بخشی از برنامه تامین مالی نظامی خارجی یا FMF اعلام شد. گفته شده که این بسته به منظور «تقویت قابلیت‌های دفاعی تایوان» است. اگرچه این مبلغ زیادی نیست، اما اولین باری است که ایالات متحده تحت عنوان FMF به تایوان، آنهم در قالب برنامه «کمک ویژه به کشورهای مستقل» کمک نظامی ارائه می‌کند.

هرچند آمریکا و بریتانیا مکررا اعلام کرده‌اند که استقلال تایوان را به رسمیت نمی‌شناسند، اما توجه به نزدیکی روابط «امنیتی» و «نظامی» غرب با این جزیره، نکات دیگری را روشن می‌کند؛ کارشناسان معتقدند، انتقال برنامه‌های نیابتی ناتو به شرق، مهم‌ترین پیامی است که رفتار غربی‌ها تاکنون نشان داده که با اقدام مجلس عوام، به اوج خود رسیده است. اعلام کشور مستقل تایوان در یک سند رسمی از یکسو و انتقال تجهیزات نظامی به تایوان در قالب برنامه «حمایت از کشورهای مستقل» از سوی دیگر نشان می‌دهد که غرب به دنبال تنش‌زایی در شرق بوده و ممکن است قصد داشته باشد ماجرای اوکراین و روسیه را، این بار درباره چین و تایوان تکرار کند.

در همین راستا، رویترز چندی پیش در گزارشی فاش کرده بود که تایوان روابط دفاعی نزدیکی با ایالات متحده، منبع اصلی بین‌المللی تسلیحات جزیره و بزرگترین کشور عضو ناتو دارد. یک افسر نیروی هوایی تایوان نیز از تعامل نظامی بین ارتش جزیره و ناتو گفت و توضیح داد که چگونه در یک برنامه آکادمیک شش ماهه با مقامات ارشد ایتالیا شرکت کرده است. این درحالیست که، «جیک سالیوان»، مشاور امنیت ملی ایالات متحده، اعلام کرده بود «مقامات کشورش تمامی تدابیر امکان‌پذیر را، برای جلوگیری از امکان استفاده از زور برای الحاق مجدد تایوان، در دستور کار قرار خواهند داد».

بدون شک، آنچه برای غربی‌ها اهمیت دارد، نه استقلال تایوان، بلکه تحت فشار قرار دادن چین، به خصوص در حوزه امنیتی و اقتصادی است که برای دستیابی به این هدف، تحریک پکن توسط تایوان بهترین بهانه تلقی می‌شود. واشنگتن عمداً چین را در مورد مسئله تایوان تحریک می‌کند و به خوبی می‌داند که این اقدامات به‌طور آشکار اصل چین واحد و سه بیانیه مشترک چین و آمریکا را نقض خواهد کرد.

گلوبال تایمز در گزارشی اشاره کرده که ایالات متحده با هوشیاری در حال ایجاد تله‌ای پر از تیغه‌های تیز برای تایوان است، در حالی که آن را با گل و خوراکی‌های شیرین می‌پوشاند تا مقامات حزب دموکرات مترقی (DPP) را باخود همراه کند. بسته کمک نظامی ۳۴۵ میلیون دلاری به تایوان و اولین کمک نظامی در قالب «حمایت از کشورهای مستقل» نشان می‌دهد واشنگتن از خطوط قرمز عبور کرده و به دنبال تکرار سناریوی اوکراین است. ایالات متحده با استفاده از «تاکتیک سالامی»، به تدریج اصل چین واحد را نقض می‌کند و با تشدید سیاست‌های مداخله‌جویانه آینده‌ای مرگبار برای تایوان می‌سازد. از سال ۲۰۲۰، تایوان از بزرگترین خریداران سلاح از ایالات متحده است که این نرخ روند افزایشی دارد. اما مساله مهم نه فروش تسلیحات به تایوان، بلکه ارائه «کمک‌»های نظامی به این جزیره است. ایالات متحده با استفاده از آشوب در منطقه خاورمیانه و استراتژی «هرج و مرج خلاق» توانست سلاح‌های زیادی به کشورهای عرب منطقه به خصوص عربستان بفروشد، اما در مورد تایوان مساله نه فروش تسلیحات، بلکه خرید موقعیت ژئوپلتیکی برای خود است. در واقع ایالات متحده، همچون فروشنده‌ای حیله‌گر و زیرک عمل کرده و با کمک‌های نظامی به تایوان ارزش ژئوپلتیکی آن را افزایش داده و از این طریق به واشنگتن اجازه می‌دهد تا چین را مهار کند. چه از طریق کمک‌های نظامی به تایوان و چه از طریق فروش تسلیحات به این جزیره، ایالات متحده آگاهانه در حال اجرای «استراتژی جوجه‌تیغی» در منطقه تایوان است. آنچه واشنگتن می‌خواهد این است که تایوان را به یک کشتی جنگی با پرچم آمریکا تبدیل کند که توپ‌هایش را به سمت سرزمین خود – چین- نشانه گرفته است. این سیاست به آمریکا این اجازه را می‌دهد که نه تنها مانع از الحاق مجدد تایوان به چین شده، بلکه به مجموعه صنعتی-نظامی ایالات متحده این امکان را می‌دهد تا به طور پایدار از منافع بهره‌مند شود، چراکه در نهایت واشنگتن حرف آخر را در مورد اینکه چه تسلیحاتی، به چه قیمت، چه زمانی و چقدر فروخته می شود، می زند. در مقابل، مقامات DPP نه تنها قدرت چانه‌زنی ندارند، بلکه حتی حق درخواست اطلاعات ندارند و فقط باید منتظر اعلام رسمی واشنگتن باشند.

آیا پکن در مورد تایوان آتش به پا خواهد کرد؟

صحبت از اینکه اقدامات آمریکا و انگلستان، صرفا چین را خشمگین خواهد کرد، ساده‌لوحی است، اما نمی‌توان به صراحت گفت که واکنش چین محدود به بیانیه خواهد بود. در واقع یکی از دلایل اینکه چین، گزینه تعهد به عدم استفاده از زور را کنار گذاشت، مقابله با مداخله خارجی و صیانت از اصل چین واحد است. برخی از تحلیلگران بر این عقیده‌اند که اگرچه دخالت ایالات متحده در منطقه آسیا و اقیانوسیه به دقت محاسبه شده و مقرون به صرفه‌ترین «سرمایه‌گذاری» تلقی می‌شود، اما عزم قوی و اراده قاطع چین برای دفاع از حاکمیت ملی و تمامیت ارضی قابل «محاسبه» نیست و با هیچ فشاری مرعوب نمی‌شود. قاطعیت چین در حفظ حاکمیت خود و توانایی‌های رو به رشد نظامی‌اش و همچنین مداخله غربی‌ها در مساله تایوان، ممکن است جرقه درگیری را روشن کند که در نهایت منجر به رویارویی چین و آمریکا و حتی فراتر از آن، مقابله و درگیری بلوک شرق (چین و روسیه) و بلوک غرب (آمریکا و اروپا) شود. به خصوص آنکه چین استفاده از زور برای الحاق مجدد تایوان را رد نکرده و در مقابل، آمریکا نیز هشدار داده که در صورت استفاده از زور، از تایوان دفاع خواهد کرد.

با این حال، کارشناسان در مورد احتمال و زمان حمله چین اختلاف نظر دارند. فرمانده ارشد نظامی ایالات متحده در اقیانوس هند و اقیانوس آرام در سال ۲۰۲۱ هشدار داد که چین ممکن است در یک دهه آینده برای حمله به تایوان اقدام کند، در حالی که برخی کارشناسان معتقدند که چنین اقدامی به این زودی‌ها صورت نمی‌گیرد.

به هرحال نباید از نظر دور نگه داشت، که چینی‌ها نمی‌خواهند سناریوی اوکراین را تکرار کنند و در تله غربی‌ها بیفتند. اما نمی‌توان مطمئن بود که اقدامات تحریک‌آمیز غربی‌ها از یکسو و جاه‌طلبی مقامات DPP برای استقلال با تکیه بر آمریکایی‌ها، صبر پکن را تمام نخواهد کرد و درنهایت چین را به ناچار به سمت گزینه نظامی سوق نخواهد داد.