چرایی ادامه حملات ترکیه به کردها

به گزارش بولتن نیوز به نقل از نیوعرب، ارتش ترکیه در ماه های اخیر حملات خود را علیه گروه های کرد در شمال عراق و شمال شرق سوریه تشدید کرده است.

حملات پهپادهای ترکیه جنگجویان حزب کارگران کردستان یا پ.ک.ک مستقر در اقلیم کردستان عراق و همچنین نیروهای دموکراتیک سوریه  یا SDF  در شمال شرق سوریه را هدف قرار داده است. با این حال، حملات ترکیه تلفات غیرنظامی را نیز به همراه داشته است.

بر اساس گزارش موسسه جمع آوری داده‌های مکانی درگیری‌های مسلحانه، در نیمه اول سال ۲۰۲۳ بیش از ۶۶۵ حمله هوایی و پهپادی ترکیه در شمال عراق و سوریه انجام شده است.

این حملات هوایی که به گفته رسانه های داخلی و بین المللی منجر به کشته و زخمی شدن ده ها جنگجوی پ.ک.ک و نیروهای دموکراتیک سوریه و همچنین غیرنظامیان شده است، از وقتی که عراق در اوایل ماه جاری اعلام کرد میزبان رئیس جمهور ترکیه برای گفتگو درباره موضوعات کلیدی دوجانبه خواهد بود، تشدید شده است.

گروه‌های صلح‌طلب مسیحی در اقلیم کردستان به نام (CPT) در سال گذشته گزارش داد که نیروهای مسلح ترکیه از سال 2015، 129 غیرنظامی را در شمال عراق کشته و 180 غیرنظامی را زخمی کرده‌اند.

هدف از سفر اردوغان که گفته می شود در هفته‌های آینده صورت می گیرد، حل و فصل مسائل به بن بست رسیده بین دو کشور از جمله حضور پ.‌ک‌.ک در مناطق کوهستانی شمال عراق، کمبود آب در این کشور و فرصت‌های سرمایه‌گذاری برای ترکیه و مقامات عراقی است.

پ.ک.ک به عنوان یک جنبش مسلح چپ، در اواخر دهه 1970 توسط عبدالله اوجالان، رهبر زندانی آن تشکیل شد. این گروه از چهار دهه پیش جنگی خونین علیه دولت ترکیه انجام داده است. این گروه خواستار کسب خودمختاری بیشتر برای کردها در جنوب شرقی این کشور است. از سال 1984 تاکنون حداقل 40000 نفر از دو طرف جان خود را از دست داده اند.

ترکیه استدلال می‌کند که پ‌.ک‌.ک در حال آغاز عملیات نظامی فرامرزی علیه ارتش ترکیه و غیرنظامیان در داخل ترکیه است. دولت ترکیه همچنین مدعی است که دولت فدرال عراق و دولت اقلیم کردستان  نتوانسته اند پ.ک.ک را از منطقه مثلث کوهستانی واقع در مرزهای شرقی عراق با ایران تا مرزهای شمالی با ترکیه بیرون براند.

در نتیجه، ترکیه با چراغ سبز حزب دمکرات کردستان (KDP) به رهبری مسعود بارزانی، صدها پست نظامی و پایگاه دائمی در داخل خاک عراق ایجاد کرده است. ترکیه و متحدان غربی آن پ ک ک را یک سازمان تروریستی می دانند.

پ‌.ک.‌ک در اواسط ژوئن امسال به آتش‌بس یک‌جانبه با ترکیه که پس از زلزله ویرانگری 6 فوریه ترکیه و سوریه اعلام کرد، پایان داد.

بلال وهاب، یکی از اعضای ارشد موسسه واشنگتن برای سیاست خاور نزدیک، به نیو عرب گفت: «روابط ترکیه و عراق پیچیده است. این مسائل پیچیده شامل فعالیت های نظامی ترکیه و ردپای آن در داخل عراق، تجارت کالا و انرژی و جریان آب است. توازن قوا بیشتر به نفع آنکارا است اما عراق در حال تلاش برای یافتن جایگاه خود است. اولاً، برخلاف سکوت مطلق قبلی دولت عراق، صداها در بغداد علیه حضور و فعالیت‌های نظامی ترکیه به‌ویژه در منطقه سه گوشه مرزی با سوریه در حال بالا رفتن است. علاوه بر این، آنکارا از فشار بغداد در رای دیوان داوری بین المللی در مورد خط لوله عراق-ترکیه غافلگیر شد. به نظر می رسد که بغداد آنکارا را برای سرمایه گذاری در پروژه های بندری و ریلی در جنوب تشویق می کند.»

محمد شیاع السودانی، نخست وزیر عراق در ماه مارس سال جاری پس از دعوت اردوغان به ترکیه، سفر رسمی دو روزه به این کشور داشت. سودانی از اردوغان خواست تا در فصل گرم تابستان اجازه دهد تا آب بیشتری وارد عراق شود.

تغییرات آب و هوایی، کاهش بارندگی و سد سازی در بالادست ترکیه باعث ایجاد خشکسالی در عراق و سوریه شده است.

یکی دیگر از منابع تنش بین آنکارا، بغداد و اربیل مناقشه 9 ساله بر سر فروش نفت خام از اقلیم کردستان به ترکیه است.

دیوان داوری مالی بین المللی مستقر در پاریس به نام  ICC در 25 مارس بر نظارت بر تمام صادرات نفت عراق از جمله نفت اقلیم کردستان رای داد.

ترکیه به دلیل اجازه دادن به دولت اقلیم کردستان برای صادرات نفت بدون رضایت دولت عراق در فاصله سال های 2014 تا 2018 باید 1.5 میلیارد دلار به بغداد خسارت پرداخت کند.

عراق رسماً از ترکیه خواسته است صادرات نفت خام اقلیم کردستان از طریق بندر جیهان ترکیه را از سر بگیرد. با این حال، آنکارا هنوز روند از سرگیری صادرات نفت اقلیم کردستان را تسهیل نکرده است و در عوض اصرار دارد که عراق این کشور را از پرداخت جریمه بر اساس حکم دیوان بین المللی معاف کند.

عراق و اقلیم کردستان به دلیل تعلیق صادرات نفت که منجر به افزایش قیمت نفت شد، میلیون‌ها دلار ضرر کرده‌اند زیرا صادرات کردها حدود 0.5 درصد از عرضه جهانی نفت را تشکیل می‌دهد. انتظار می رود از سرگیری صادرات نفت خام این منطقه قیمت جهانی نفت را کاهش دهد.

از دیگر موضوعات روی میز می توان به طرح جاه طلبانه عراق در ماه ژوئن برای اجرای پروژه 17 میلیارد دلاری اشاره کرد زیرا بغداد می خواهد با توسعه زیرساخت های جاده ای و ریلی که اروپا را با خاورمیانه مرتبط می کند، خود را به یک هاب حمل و نقل منطقه ای تبدیل کند.

این پروژه به طول 1200 کیلومتر یا 745 مایلی معروف به "جاده توسعه" از مرز شمالی این کشور با ترکیه تا خلیج فارس در جنوب امتداد دارد.

وهاب افزود: «اردوغان با وجود حمایت کردها از مخالفانش، از پیروزی خود در انتخابات احساس قدرت می کند. با این حال، برای حفظ آرامش در حکومت، او به امضای یک توافق صلح جدید با PKK نیاز دارد اما قبل از آن می خواهد تا حد ممکن این گروه را تضعیف کند. از این رو سرعت حملات (ترکیه) در داخل عراق و سوریه افزایش یافته است. آنکارا با درک افکار بین المللی و جنگ در اکراین، از نیاز ناتو به همراهی بین المللی مطلع بوده و از این مسئله برای اقدامات نظامی علیه پ‌.ک.‌ک و نیروهای دموکراتیک سوریه استفاده می کند.»

نیروهای دموکراتیک سوریه یک نیروی شبه نظامی تحت حمایت آمریکا و تحت رهبری کردها هستند که شمال شرق سوریه را کنترل می کنند. آنکارا آن را از اقمار پ‌ک‌ک می‌داند.

این گروه با حمایت ائتلاف تحت رهبری ایالات متحده در سوریه، مبارزه با دولت اسلامی (داعش) را رهبری کرد و افراط گرایان را از آخرین پایگاه خود در این کشور در سال 2019 بیرون راند.

دولت اسلامی پس از خیزش برق آسای خود در عراق و سوریه در سال 2014 که بخش‌های وسیعی از قلمرو این کشور را فتح کرد، خود را به عنوان «خلافت» معرفی کرد اما در نهایت در سال 2017 در عراق شکست خورد.

فتح الله حسینی، نماینده اداره خودگردان کردی در شمال و شرق سوریه یا روژاوا در اقلیم کردستان گفت: « ترکیه کردهای روژاوا و همچنین کردستان عراق را دشمن خود می‌داند و هیچ دستاوردی برای کردها را بر نمی تابد. در نتیجه، حملات خود علیه هر دو منطقه را تشدید کرده است زیرا جامعه جهانی در برابر تجاوزات ترکیه سکوت کرده است.»

او افزود: «عراق پروژه تلاش برای عادی سازی روابط کشورهای عربی با حکومت سوریه را کلید زده است. این پروژه به نفع ترکیه نیست بلکه پیامد آن نزدیک شدن بیشتر بین حکومت سوریه و حکومت ترکیه است.»

او تصریح کرد: شرط سوریه برای هرگونه توافق با ترکیه این است که آنکارا از تمام اراضی سوریه که تحت پوشش مبارزه با تروریسم اشغال شده، خارج شود. آنکارا تاکنون شرط سوریه را رد کرده است.

فتح الله حسینی افزود: «ترکیه برای ادامه جنگ با پ‌ک‌ک آماده انجام هر کاری است، از جمله باج‌گیری از عراق و سوریه با استفاده از اهرم کاهش ورود آب به هر دو کشور. ترکیه با روسیه برای ادامه جنگ با کردهای سوریه به توافق رسیده، بنابراین ممکن است آنکارا با استفاده از آب به عنوان سلاح، با عراق نیز به توافق مشابهی برسد.»

آب برای عراق و سوریه بسیار مهم است. حکومت ترکیه از ماه گذشته با محدود کردن جریان آب از ایستگاه آب علوک در شهر سری کانی یا (رأس‌العین) که تحت اشغال شبه نظامیان وابسته به این کشور است، بحرانی انسانی برای غیرنظامیان در حسکه ایجاد کرده است.