چطور علائم سرطان خون را تشخیص دهیم؟

به گزارش بولتن نیوز، سرطان خون، سرطانی در سلول‌های خونی است. چندین گروه گسترده از سلول‌های خونی وجود دارد، از جمله گلبول‌های قرمز (RBC)، گلبول‌های سفید (WBC) و پلاکت‌ها. وقتی می‌گوییم سرطان خون، در واقع به سرطان‌های WBC اشاره داریم. علائم سرطان خون در افراد و گروه‌های سنی مختلف متفاوت است و بسته به نوع بیماری می‌تواند نشانه‌های مختلفی ایجاد کند.

WBC‌ها بخشی حیاتی از سیستم ایمنی بدن شما هستند. آن‌ها بدن ما را از حمله باکتری‌ها، ویروس‌ها و قارچ‌ها و همچنین سلول‌های غیرطبیعی و سایر مواد خارجی محافظت می‌کنند. وقتی سرطان خون ایجاد می‌شود، گلبول‌های سفید کارکرد طبیعی خود را از دست می‌دهند. آن‌ها همچنین در شرایط بیماری می‌توانند خیلی سریع تقسیم شده و در نهایت سلول‌های طبیعی را از بین ببرند.

گلبول‌های سفید، بیشتر در مغز استخوان تولید می‌شوند. اما انواع خاصی از آن‌ها وجود دارند که در غدد لنفاوی، طحال و غده تیموس ساخته می‌شوند. WBCها پس از تشکیل، در سراسر بدن از جمله در خون و لنف شما (مایعی که از طریق سیستم لنفاوی در بدن گردش می‌کند) می‌چرخند و در غدد لنفاوی و طحال متمرکز می‌شوند.

بیماری لوسمی

بیماری لوسمی، نام انگلیسی سرطان خون است. همان‌طور که پیش‌تر گفتیم، این بیماری منجر به سرطان بافت خون‌ساز بدن، یعنی مغز استخوان و دستگاه لنفاوی می‌شود. واژه‌ی لوسمی یا لوکمیا (leukemia)‌ از واژه‌ای یونانی به معنای «خون سفید» گرفته شده است. دلیل این نامگذاری، این است که لوسمی معمولا در سلول‌های سفید خون (گلبول‌های سفید) آغاز می‌شود.

انواع سرطان خون

شروع سرطان خون می‌تواند حاد (شروع ناگهانی) یا مزمن (شروع آهسته) باشد. در سرطان خون حاد، سلول‌های سرطانی به سرعت تکثیر می‌شوند. در سرطان خون مزمن، بیماری به آرامی پیشرفت می‌کند و علائم اولیه آن ممکن است بسیار خفیف باشد.

سرطان خون همچنین بر اساس نوع سلول‌هایی که درگیر می‌کند، طبقه‎بندی می‌شود. سرطان خونی که سلول‌های میلوئیدی را درگیر می‌کند، سرطان خون میلوژن نامیده می‎شود. سلول‌های میلوئیدی سلول‌های خونی نابالغ هستند که به طور معمول به گرانولوسیت یا مونوسیت تبدیل می‌شوند. سرطان خونی که لنفوسیت‌ها را درگیر می‌کند نیز لوسمی یا سرطان خون لنفوسیتی نامیده می‌شود. چهار نوع اصلی سرطان خون وجود دارد:

سرطان خون میلوئیدی حاد (AML)

سرطان خون میلوئیدی حاد (AML) می‌تواند کودکان و بزرگسالان را مبتلا کند. طبق برنامه‌های نظارت، اپیدمیولوژی و نتایج نهایی موسسه ملی سرطان (NCI)، سالانه حدود ۲۱۰۰۰ مورد جدید AML در ایالات متحده تشخیص داده می‌شود. این شایع‌ترین شکل سرطان خون است. میزان بقای پنج ساله مبتلایان به سرطان خون میلوئیدی حاد، ۲۶.۵ درصد است.

سرطان خون لنفوسیتی حاد (ALL)

سرطان خون لنفوسیتی حاد (ALL) بیشتر در کودکان رخ می‌دهد. NCI تخمین می‌زند که سالانه حدود ۶۰۰۰ مورد جدید ALL تشخیص داده می‌شود. میزان بقای پنج ساله برای مبتلایان به این سرطان، ۶۸.۲ درصد است.

سرطان خون میلوئیدی مزمن (CML)

سرطان خون میلوئیدی مزمن (CML) بیشتر در بزرگسالان دیده می‌شود. طبق گزارش NCI، سالانه حدود ۹۰۰۰ مورد جدید CML تشخیص داده می‌شود. میزان بقای پنج ساله برای مبتلایان به سرطان خون میلوئیدی مزمن، ۶۶.۹ درصد است.

سرطان خون لنفوسیتی مزمن (CLL)

سرطان خون لنفوسیتی مزمن (CLL) در بیشتر موارد، افراد بالای ۵۵ سال را مبتلا می‌کند و به ندرت در کودکان دیده می‌شود. بر اساس نظر NCI، سالانه حدود ۲۰۰۰۰ مورد جدید CLL تشخیص داده می‌شود. میزان بقای پنج ساله برای بیماران مبتلا به سرطان خون لنفوسیتی مزمن، ۸۳.۲ درصد است.

سرطان خون سلول مویی یک زیرگونه بسیار نادر از سرطان خون لنفوسیتی مزمن است. نام این سرطان، بر اساس ظاهر لنفوسیت‌های سرطانی در زیر میکروسکوپ ناشی می‌شود. پیشرفت این بیماری کند و آرام است.

علت سرطان خون

به طور کلی، تصور می‎شود سرطان خون هنگامی رخ می‎دهد که برخی از سلول‎های خونی، تغییراتی (جهش) در ماده ژنتیکی یا DNA خود پیدا کنند. DNA سلول حاوی دستورالعمل‌هایی است که به سلول می‌گوید چه کاری باید انجام دهد. معمولا DNA به سلول می‎گوید که با سرعت تعیین شده رشد کند و در یک زمان مشخص از بین برود. در سرطان خون، جهش‎های ایجاد شده به سلول‎های خونی دستور می‎دهند که به رشد و تقسیم ادامه دهند. وقتی این اتفاق می‎افتد، تولید سلول‌های خونی از کنترل خارج می‎شود. با گذشت زمان، این سلول‎های غیرطبیعی می‌توانند سلول‎های خونی سالم را در مغز استخوان جمع کنند و منجر به کاهش تعداد گلبول‎های سفید خون، گلبول‎های قرمز خون و پلاکت‌ها شود که باعث ایجاد علائم سرطان خون می‎شود.

اولین علائم سرطان خون

علائم سرطان خون بسته به نوع آن متفاوت است. شایع‌ترین علائم سرطان خون عبارت‌اند از:

تعریق بیش از حد، خصوصا در شب که «تعرق شبانه» نامیده می‌شود
خستگی و ضعفی که با استراحت از بین نمی‌رود
لاغری ناخواسته و بی‌دلیل
درد و حساسیت استخوان‎ها
تورم بدون درد غدد لنفاوی (به خصوص در گردن و زیر بغل)
بزرگ شدن کبد یا طحال
لکه‌های قرمز روی پوست که پتشیا نامیده می‌شوند
خونریزی یا کبودی آسان پوست
تب یا لرز
عفونت‌های مکرر

سرطان خون همچنین می‌تواند اندام‌هایی را که سلول‌های سرطانی به آن‌ها نفوذ کرده را تحت تاثیر قرار داده و در آن‌ها علائمی ایجاد کند. به عنوان مثال، اگر سرطان به سیستم عصبی مرکزی گسترش یابد، می‌تواند باعث سردرد، حالت تهوع و استفراغ، گیجی، از دست دادن کنترل عضلات و تشنج شود.

سرطان خون می‌تواند به سایر قسمت‌های بدن شما سرایت کند، از جمله:

ریه
دستگاه گوارش
قلب
کلیه‌ها
بیضه‎‌ها

علائم سرطان خون در آزمایش خون

پزشکان ممکن است قبل از شروع علائم اولیه سرطان خون، نشانه‎‌‎های این بیماری را در یک آزمایش خون معمولی تشخیص دهد.

مثلا با آزمایش CBC و WBC می‌توان تعداد گلبول‌های قرمز و سفید خون را ارزیابی می‌کنند. علائم سرطان خون در آزمایش خون به تعداد گلبول‌های خونی و پلاکت‌ها برمی‌گردد. اگر تعداد گلبول‌های سفید خون زیاد یا قرمز خون خیلی زیاد یا خیلی کم باشند، ممکن است پزشک به سرطان خون مشکوک شود و آزمایش‌های تکمیلی بیشتری برای بیمار تجویز کند.

این آزمایشات شامل موارد زیرند:

معاینه بدنی: پزشک علائم فیزیکی سرطان خون، مانند رنگ‌‏پریدگی پوست در اثر کم خونی، تورم غدد لنفاوی و بزرگ شدن کبد و طحال را در بدن فرد بیمار بررسی می‌کند.

آزمایش خون: پس از انجام آزمایش سرطان خون و مشاهده نمونه خون، پزشک می‌تواند میزان غیرطبیعی گلبول‌های قرمز یا سفید خون یا پلاکت‎ها را تشخیص دهد (که ممکن است نشانه وجود سرطان خون باشد).

آزمایش مغز استخوان: پزشک ممکن است از استخوان لگن خاصره بیمار، نمونه مغز استخوان بگیرد. مغز استخوان با استفاده از یک سوزن بلند و باریک برداشته می‏شود. این نمونه را برای بررسی و یافتن سلول‌های سرطانی به آزمایشگاه ارسال می‎کنند. آزمایش‎های تخصصی سلول‎های سرطانی خون ممکن است مواردی را برای تعیین روش درمان مشخص کنند.

نمونه‌‏برداری از بافت: به جز مغز استخوان، می‌توان نمونه‎‌هایی را نیز از گره‌های لنفاوی برداشت تا شواهدی از سرطان خون در آن مشاهده شود. این نمونه‌های کوچک می‌توانند نوع سرطان خون و میزان رشد آن را تشخیص دهند. نمونه‌برداری از اندام‌های دیگر مانند کبد و طحال می‌تواند نشان دهد که آیا سرطان گسترش یافته است یا خیر؟

همچنین برای ارزیابی پیشرفت بیماری می‌توان از آزمایشات دیگری استفاده کرد:

فلوسایتومتری که DNA سلول‌های سرطانی را بررسی کرده و میزان رشد آن‌ها را تعیین می‌کند.
آزمایشات عملکرد کبد که نشان می‌دهد سلول‌های سرطان خون بر کبد تاثیر می‌گذارند و به آن حمله می‌کنند یا خیر.
نمونه‌برداری از مایع نخاعی که با قرار دادن یک سوزن نازک بین مهره‌های کمر انجام می‌شود. پزشک با این کار می‌تواند مایعات نخاعی را جمع‎آوری کرده و تعیین کند که آیا سرطان به سیستم عصبی مرکزی گسترش یافته است یا خیر.
آزمایش‌های تصویربرداری، مانند اشعه ایکس، سونوگرافی و سی تی اسکن نیز به پزشکان کمک می‌کند تا هر گونه آسیب به اعضای دیگر بدن که ناشی از سرطان خون است را جستجو کنند.