تفاهم غیرمکتوب ایران و امریکا، شکل جدید همان توافق جامعی است که مشاور امنیت ملی بایدن از ابتدا دنبال آن بود
تفاهم احتمالی میان ایران و آمریکا هنوز در ابهام کامل است و طرفین مذاکره مشخص نیست بر سر چه موضوعاتی و تا چه زمانی مذاکره کرده اند. از سوی دیگر برخی بند های برجامی در حال انقضاست و مشخص نیست آمریکایی ها درباره ی این موضوعات چه شروطی پیش پای ایران گذاشته اند.
گفتگو با رحمان قهرمانپور، استاد روابط بین الملل؛
*تحلیل تان درمورد آنچه تفاهم غیرمکتوب ایران و امریکا می گویند چیست؟ اساسا ظاهرا بیانیه ای هم در کار نخواهد بود؛ درست است؟
در مورد اینکه تفاهم غیرمکتوب چه خواهد بود، هنوز اطلاعات دقیق و رسمی‌تری بیرون نیامده است، با اتکا به آن چیزی که تا الان می‌دانیم به‌واقع می‌توان گفت که ایران و آمریکا در تلاش برای یک تفاهم غیرمکتوب برای محدودکردن تنش هستند. در ابتدا تصور می‌شد که این تفاهم درباره مسئله ی هسته‌ای است؛ اما به‌مرور اخباری که بیرون آمدنشان داد که این تفاهم نانوشته ایده‌ای در آغاز دولت بایدن بود که رسیدن به یک توافق جامع با ایران را دنبال می‌کرد و مسئله هسته‌ای بخشی از آن بود. موضوعاتی مانند فعالیت‌های منطقه‌ای و مباحث موشکی و تبادل زندانی و.. را نیز می‌خواستند در آن چارچوب مطرح کنند. این تفاهم غیرمکتوب جدید، شکل جدیدی از توافق جامع است که آقای سالیوان از ابتدا دنبال آن بود؛ اما باید منتظر باشیم تا در آینده ادامه‌دار بودن آن را ببینیم.
*این توافق تا چه زمانی قابل دوام است؟
تداوم این توافق یا تفاهم به عوامل زیادی بستگی دارد. ما هنوز نمی‌دانیم که آیا این تفاهم از نظر حقوقی چه شکلی پیدا خواهد کرد. یک تفسیر این است که کنگرة آمریکا معتقد است که تفاهم هم نوعی توافق حساس می‌شود و کنگره باید در مورد آن نظر دهد. یک دیدگاه دیگر می‌گوید این مسئله مربوط به دولت است. نکته بعدی مسائل بین‌المللی است؛ تفاهم‌های غیرمکتوب و غیرالزام‌آور معمولاً در شرایط تنش‌آمیز اعتبار خود را از دست می‌دهند. ضمن اینکه هنوز نمی‌دانیم در این تفاهم آیا مدت‌زمان مشخصی قید شده است یا خیر؛ برخی گفته‌اند تفاهم تا زمان دولت بایدن است. در کل خیلی نمی‌توان تداوم این تفاهم سخن گفت.
*باتوجه‌به برخی مفاد تفاهم که نیویورک‌تایمز منتشر کرده، به نظر می‌رسد ایران در حیطه منطقه هم تفاهم‌هایی داشته است؛ آیا این تفاهم می‌تواند بنیانی در آینده برای تفاهم تنش‌زدایی بزرگ‌تر در حوزه منطقه با امریکا باشد؟
در مورد تفاهم روی حوزه منطقه‌ای باید محتاط باشیم و منتظر اخبار بیشتر باشیم. وقتی از منطقه حرف می‌زنیم طیفی از موضوعات متنوع را شامل می‌شود. از حضور نیروهای آمریکایی در سوریه و عراق گرفته تا وضعیت لبنان و یمن و محور مقاومت و حزب‌الله و حماس و.... در این مورد باید محتاط‌تر باشیم؛ چون درباره مسائل هسته‌ای اطلاعات اندکی داریم و اخبار قابل‌توجهی به بیرون درز کرده است. در مورد منطقه باید ببینیم تفاهم‌ها به چه شکل خواهد بود. گفته شده است که در این تفاهم ایران موظف شده به نیروهای آمریکایی حمله نکند؛ اما در کجا این اتفاق قرار است صورت بگیرد؟
*باتوجه‌به این تفاهم، آیا کلیدزدن مکانیزم ماشه و بندهای غروب مربوط به اکتبر و مابعد آن در سال 2024 که متعلق به الغای قطعنامه‌هاست؛ از روی میز غرب خارج می‌شود؟
قاعدتاً اکتبر 2023 زمان بسیار مهمی از نظر اجرای تعهدات برجامی برای طرفین است. در اکتبر 2023 محدودیت صادرات فناوری‌های پیشرفته از جمله پهپاد برداشته می‌شود، محدودیت تحقیق و توسعه موشکی برداشته می‌شود، آمریکا باید به تحریم افراد مؤثر در حوزة هسته‌ای پایان دهد، بنابراین زمان بسیار مهمی است. حتماً تفاهمی که درباره آن صحبت می‌شود ارتباط زیادی با اکتبر 2023 دارد و باید منتظر باشیم جزئیات تفاهم اعلام شود. در کل این موضوع بسیار حساس است و باید منتظر باشیم که در ماه‌های آینده چه می‌شود.
شما می توانید مطالب و تصاویر خود را به آدرس زیر ارسال فرمایید.
bultannews@gmail.com
