نقش الگودهی خانواده ها در تربیت فرزندان

گروه اجتماعی: رفتار اطرافیان به ویژه والدین الگوی اصلی کودک محسوب می شود و هر قدر این رفتار به صداقت، درستکاری، انسانیت، مسئولیت پذیری و سایر اصول آرمانی و انسانی نزدیک تر باشد، بدون شک کودک نیز در مسیر درست کرداری و شخصیت پذیری انسانی گام بر می دارد.

به گزارش بولتن نیوز ، کارشناسان علوم اجتماعی "تربیت" یا "آموزشگری" را چنین تعریف نموده اند: "تربیت شاخه‌ای از علوم انسانی است که به موضوع آموزش و پرورش آدمی می‌پردازد و وجوه بی‌پایان آن از جمله یادگیری، رشد، به کارگیری و تقویت نیروهای فکری و بدنی و غیره را مورد بررسی قرار می‌دهد."
در واقع هر موضوعی که به نوعی به تعلیم و تربیت انسانها مربوط می‌شود شاخه‌ای از حیطه ی وسیع علوم تربیتی است.
به جرات تربیت را می توان زیر بنای اخلاقیات، مراودات و سنگ بنای تعامل افراد با یکدیگر نامید. نقش پر رنگ و بی بدیل تربیت در همه وجوه زندگی انسان ها نمایان است و هر گونه کاستی و اهمال در تربیت هر کدام از وجوه چندگانه شخصیت آدمی تبعات جبران ناپذیری به همراه خواهد داشت.
دكتر «هيم جينوت» در كتاب خود مى‏نويسد:
«ارزش‏ها از طريق هويت كودكان، فرا گرفته مى‏شود و بخشى از وجود آنها را تشكيل مى‏دهد و اين الگوى ارزشى، با گذشت سال‏ها و زندگى با افراد خانواده و اجتماع، تكامل مى‏يابد. اگر والدين خواستار ثبات ارزش‏ها و رفتارهاى خاصى در كودكان خود هستند، بايد بدانند كه رفتار عملى از گفتار، بسيار تأثيرگذارتر مى‏باشد. به همين جهت كودكان بايد به گونه‏اى آموزش ببينند كه از رفتار درست الگو بردارى كنند و در طول زندگى آن را به اجرا در آورند.»(گفتار فلسفی کودک از نظر وراثت و تربیت، ص82)
از برآیند گفتار فوق چنین بر می آید که تربیت شاه کلید و ارزشی ترین سنگ بنای رفتاری در جوامع انسانی محسوب می شود و هر قدر خانواده و جامعه در تربیت نسل ها به ویژه نسل جوان انرژی و هزینه صرف کند، ماحصل آن داشتن جامعه ای قانون پذیرتر، مسئولیت پذیر تر و پویا ترخواهد بود.
محمد کوثری مدیر دبیرستان شاهد در خصوص نقش الگویی والدین در تربیت بچه ها معتقد است:
كودكان و نوجوانان رفتار ها و شيوه‏هاى متفاوت نگاه به دنيا را، از طريق روابطشان با والدين مى‏آموزند. در واقع امکان آموزش ارزش ها و رفتارهای مختلف به طور مستقیم وجود ندارد و نمی توان کودک را مجبور به باور یک ارزش کرد. بنابراین نقش خانواده در الگو دهی به کودکان یک نقش ذاتی و درونی است و رفتار خانواده به صورت غیر ارادی توسط کودک ضبط ولی بدون تجزیه و تحلیل وارد فاز اجرا می شود.
والدين خوب، حقيقتا الگوهاى مثبت و سازنده‏اى هستند ولى نقص و اشتباه نیز در ذات آدمی نهفته است و هر از گاهی رفتار های نادرست نیز از والدین سر می زند که نوع رفتار کودکان در این مواقع متفاوت است.
وقتى والدين دو رویی مى‏كنند، واكنش فرزندان نیز متفاوت خواهد بود. تعدادى از كودكان نسبت به اين رفتار والدين، مقاومت كرده و اعتراض مى‏كنند، ولى عده‏اى نيز به تقليد از اين رفتار منفى مى‏پردازند. البته شيوه‏ى دوم در ميان كودكان بيشتر مشاهده مى‏شود چرا که از لحاظ عاطفى، فرزندان به مخالفت با والدین تمايل كمى دارند و به اصطلاح آنها را قبول دارند و همين امر سبب مى‏شود كه هم فرزند و هم والدين بازنده ميدان باشند.
وی در ادامه تصریح کرد: در حقیقت والدين خود بايد در جلوگیری از بروز رفتارهاى نادرست بکوشند تا فرزندان در مسیر درست تربیت شوند. والدين هنگامى سرمشق و الگوى نامناسبی براى فرزند خود محسوب می شوند كه به طور مثال نمى‏توانند عصبانيت خود را مهار كنند ولى از فرزند خود چنين انتظارى دارند و يا خود دروغ می گویند ولی از کودک انتظار راستگویی دارند.
کوتاه سخن اینکه رفتار اطرافیان به ویژه والدین الگوی اصلی کودک محسوب می شود و هر قدر این رفتار به صداقت، درستکاری، انسانیت، مسئولیت پذیری و سایر اصول آرمانی و انسانی نزدیک تر باشد، بدون شک کودک نیز در مسیر درستی کرداری و شخصیت پذیری انسانی گام بر می دارد. فلذا جلوگیری از بروز یا نمایش رفتار های منفی به ویژه در زمان های خشم یا ناراحتی اولین راهکار حفاظت از الگو دهی نامناسب می باشد. در عوض نمایش یا عیان کردن رفتار ها یا هنجار های شایسته نظیر مطالعه، احترام به خود و دیگران، فرهنگ تشکر و قدردانی، ورزش، صداقت و درستکاری و ... باعث نهادینه شدن رفتار شایسته در سرشت کودک می شود.

مدیر دبیرستان شاهد در خصوص ضرورت استفاده از تجارب دیگران و سایر راهکارهای تربیتی بیان داشت: شناختن و داشتن اطلاعات کافي از نيازهاي گوناگون کودکان، ايجاد فضاي آرامش بخش در خانواده، ایجاد ارتباط صمیمی با فرزندان، تکریم شخصیت کودک، ارتباط با اهالی فن و به کارگیری تجارب آنها، کمک به کودک در تعيين هدف و برنامه ريزي، تشويق کنجکاوي و خلاقيت کودکان، کاهش ترس از شکست در کودک، رفتار شناسی کودک در موقعیت های مختلف، تلاش در جهت آموزش مهارت های چند گانه نظیر نه گفتن، اعتماد به نفس و ...، می تواند در تربیت کودکان نقش به سزایی داشته باشند. امید است خانواده ها در عصر کنونی که هجوم فرهنگ بیگانه از هر زمان دیگری شدید تر و گسترده تر شده است، هوشیار تر باشند و در قبال مسئله تربیت و آموزش فرزندان شان دقت نظر و تیز هوشی بیشتری از خود نشان دهند.