احتمال افزایش دوباره قیمت مواد غذایی در دنیا

به گزارش بولتن نیوز به نقل از تسنیم، سال 1401، سالی آرام و کم‌مخاطره برای بخش کشاورزی و صنعت غذا در ایران نبود، البته این وخامت اوضاع فقط برای بخش کشاورزی ایران نبود و بخش کشاورزی دنیا تحت تأثیر تحولات و وخامت اوضاع قرار گرفت.

در سرتاسر جهان، افراد بیشتری با شرایط مشابه قحطی و همچنین شرایط اضطراری گرسنگی شدید مواجه شده‌اند. اثرات ماندگار همه‌گیری کرونا، همراه با جنگ در اوکراین و تأثیرات تغییرات آب‌وهوایی، مجدداً رتبه فقر را بیشتر افزایش داد و با افزایش فقر، آسیب‌پذیری به‌ویژه برای زنان و دختران افزایش می‌یابد. اوکراین و روسیه، با تأمین حدود 30 درصد از گندم و جو جهان، یک‌پنجم از کل تولید ذرت و بیش از نیمی از روغن آفتابگردان، به‌عنوان سبدهای نان جهان شناخته می‌شوند.

درعین‌حال فدراسیون روسیه، بزرگ‌ترین صادرکننده گاز طبیعی و دومین صادرکننده بزرگ نفت است، علاوه بر این، بلاروس و فدراسیون روسیه، صادرات حدود یک‌پنجم کودهای شیمیایی جهان را در اختیار خود دارند، از همین رو تأثیرات جنگ در اوکراین بر اقتصاد جهانی گسترده و چندگانه است و روند سرمایه‌گذاری را کند کرده است.

محمدحسین عمادی، نماینده دائم و سفیر سابق ایران در سازمان خواروبار جهانی می‌گوید: سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی مهم‌ترین و مؤثرترین عنصر برای ارتقای بهره‌وری و راندمان تولید و پایداری بخش کشاورزی است. افزایش سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی فقر و گرسنگی در مناطق روستایی را کاهش داده و ضامن اقتدار و امنیت غذایی کشور است. سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی توسط کشاورزان یا بخش عمومی باعث افزایش بهره‌وری زمین، دسترسی آسان به مواد غذایی در بازار و کمک به مصرف‌کننده از طریق کاهش قیمت مواد غذایی می‌شود.

عمادی معتقد است: بخش کشاورزی به‌دلیل وجود تنگناهای ساختاری و کمبود امکانات مالی اکثر بهره‌برداران، مشکلات مربوط به سرمایه‌گذاری نمود بیشتری داشته است. به‌رغم اینکه این بخش نقش مهمی در تولید ناخالص داخلی و اشتغال دارد و از طرفی تأمین‌کننده نیازهای ضروری جمعیتی است، ولی رشد سرمایه‌گذاری در آن در دهه‌های گذشته مطلوب نبوده و سهم آن از تشکیل سرمایه در اقتصاد ملی طی پنج سال گذشته (1395 تا 1399) 4/3 درصد بوده است.

وی اظهار داشت: اگرچه اساساً نسبت سرمایه‌گذاری به تولید ناخالص داخلی در دوره مذکور در کل اقتصاد پایین بوده، اما این نسبت در بخش کشاورزی به‌طور متوسط 7 درصد بوده است؛ به‌عبارت دیگر فقط 7 در صد از مجموعه ارزش افزوده بخش کشاورزی دوباره به‌صورت سرمایه‌گذاری به بخش بازگردانده می‌شود؛ یعنی انباشت سرمایه در بخش پایین است.

بنابر این گزارش آمارها نشان می‌دهد که بالغ‌بر 1.7 میلیارد نفر از مردم جهان در 107 کشور، به‌شدت در معرض حداقل یکی از سه کانال تأثیرگذاری این بحران جهانی، یعنی افزایش قیمت مواد غذایی، افزایش قیمت انرژی و دشواری شرایط مالی قرار دارند؛ این‌ها کشورهایی هستند که مردم در آن‌ها برای تهیه رژیم‌های غذایی سالم تلاش می‌کنند؛ جایی که به‌منظور تأمین نیازهای غذایی و انرژی شهروندان آن‌ها واردات ضروری است؛ جایی که سنگینی بدهی‌ها و تشدید محدودیت منابع، از توانایی دولت برای مقابله با شرایط مالی جهانی کاسته است.

در ایران نیز دغدغه‌ها در عرصه تأمین امنیت غذایی وجود داشت. تشدید تحریم‌ها و دسترسی‌های محدود به منابع ارزی کنار سیاستگذاریهای غلط و لجام‌گسیختگی‌هایی که از سوی دولت به ثمر می‌نشست، کار را سخت‌تر می‌کرد.

احتمال افزایش دوباره مواد غذایی در دنیا

سال 1401 اگرچه با سختی‌های بسیار زیادی در ایران برای بخش کشاورزی سپری شد، اما چشم‌اندازی هم که در سال 1402 وجود دارد، خیلی متفاوت از این سال نخواهد بود، به‌خصوص اینکه ادامه تنش‌های میان روسیه و اوکراین به‌عنوان دو تأمین‌کننده بزرگ غلات در دنیا، بخشی از پاسخگویی به تقاضا در بازارهای جهانی را از ریل خارج می‌کند و این تقاضاها را به‌سمت سایر بازارها روانه خواهد کرد؛ به همین دلیل احتمال افزایش دوباره قیمت مواد غذایی در دنیا در صورت تداوم این تنش‌ها وجود خواهد داشت.

از سوی دیگر، با توجه به مشخص نبودن چشم‌انداز پایان تنش میان روسیه و اوکراین، باید در نظر داشت که جمعیت آسیب‌پذیر در کشورهای درحال‌توسعه بسیار بیشتر در معرض این نوسانات قیمتی قرار دارند؛ زیرا آن‌ها سهم بیشتری از درآمد خود را به غذا و انرژی اختصاص می‌دهند. فقیرترین کشورهای جهان واردکننده بخش عمده مواد غذایی خود هستند و اختلال در صادرات و واردات می‌تواند افزایش قیمت مواد غذایی را تشدید کند. در ایران هم با نوسانات شدید ارز، این هراس وجود دارد که قیمت مواد غذایی افزایش یابد.