قطار حذف دلار از مبادلات نفتی به ایستگاه سعودی‌ها رسید

از زمانی که در دهه ۱۹۷۰ میلادی عربستان و آمریکا با یکدیگر قرارداد بسته‌اند تا پول نفت با دلار پرداخت شود، دلار به ارز اصلی مبادلات نفتی در جهان تبدیل شد و از آن زمان به بعد این جایگاه را حفظ کرده است.

این توافق باعث شد هر کشوری که می‌خواهد نفت بخرد از سومالی گرفته تا اروپا و حتی هند و پاکستان و چین همگی پول آن را به دلار بپردازند. در واقع توافق واشنگتن و ریاض سلطه دلار بر نظام مالی جهان را تضمین کرد.

برخی رسانه‌ها می‌گویند حتی دلیل اصلی حمله آمریکا به عراق و لیبی و سقوط صدام و قذافی در این دو کشور، اقدام آنها در به چالش کشیدن جایگاه دلار در معاملات نفتی بود.

با ظهور چین به عنوان یک قدرت در حال توسعه و بزرگ‌ترین واردکننده نفت جهان، جایگاه دلار به عنوان ارز اصلی مبادلات نفتی که ده‌ها سال سابقه دارند به خطر افتاده و ممکن است یک روز شاهد سقوط کامل سلطه دلار باشیم.

شیء جینگ پینگ، رئیس‌جمهور چین، طی سخنانی در جمع کشورهای شورای همکاری خلیج فارس در ماه دسامبر و در خلال سفر به عربستان، از کشورهای حوزه خلیج فارس خواست تا از بورس نفتی و گازی شانگهای استفاده کنند و قراردادهای خود را به یوآن چین ببندند.

روزنامه گلوبال تایمز چین در ماه دسامبر سال گذشته گزارش داد که گفت‌وگوها برای استفاده از یوآن در معاملات نفتی توسط چین با عربستان روز به روز در حال افزایش است.

این روزنامه می‌گوید: با توجه به افزایش استفاده آمریکا از جایگاه دلار در نظام مالی جهانی، هر دو کشور به این نتیجه رسیده‌اند که این اقدام لازم است.

در ماه مارس سال ۲۰۲۲ هم روزنامه وال استریت ژورنال گزارش داد که عربستان به شکلی گسترده در حال مذاکره با چینی‌ها در راستای قیمت‌گذاری برخی محصولات نفتی خود به یوآن چین است. حدود ۶ سال است که این مذاکرات جسته و گریخته در حال انجام است، اما زمانی که آمریکا از انجام تعهدات امنیتی خود در قبال سعودی‌ها سر باز زد، تمایل آنها به یوآن چین بیش‌تر شده است.

بر اساس یک سناریو ریاض و دیگر کشورهای حوزه خلیج فارس به چین به عنوان یک قدرت نظامی نوظهور و یک متحد بالقوه نگاه می‌کنند. البته پرواضح است که عربستان و چین از عواقب چنین اقدامی و رفتن به سمت یوآن و فاصله گرفتن از دلار آگاه هستند.

هر دو کشور به شدت از نظر اقتصادی به آمریکا بستگی دارند. چین حدود یک تریلیون دلار اوراق قرضه وزارت خزانه‌داری آمریکا را در اختیار دارد و عربستان هم حجم قابل توجهی دارایی‌های دلاری دارد که از جمله آن می‌توان به ۱۲۱ میلیارد دلار اوراق قرضه دولتی آمریکا و ۶۰۸ میلیارد دلار سهام در بورس آمریکا اشاره کرد.

هر گونه رفتن به سمت معاملات یوآنی احتمالاً کاملاً تدریجی اتفاق خواهد افتاد؛ چراکه اکثر ارزهای کشورهای خاورمیانه از نظر ارزش به دلار وابسته شده‌اند، از سوی دیگر با توجه به بزرگ بودن بازارهای بین المللی هنوز نقدینگی کافی به یوآن در بازارها وجود ندارد.

به نظر می‌رسد با در نظر گرفتن چالش‌های پیش رو در روند معاملات یوآنی بین چین و عربستان بود که، در پایان سفر شیء به ریاض، کمیته مشترک دو کشور هیچ توافقی را در باره استفاده از یوآن در معاملات نفتی بین دو کشور اعلام نکرد، اما دو کشور در حال توسعه این طرح هستند. بعید به نظر می‌رسد ریاض بتواند در برابر خواسته چین در بستن قراردادهای نفتی به یوآن به مدت طولانی مقاومت کند و می‌توان ادعا کرد که این همین حالا آغاز شده است.