گروه انرژی، دریاچه ارومیه بزرگترین آبگیر دایمی در آسیای غربی در شمال غرب فلات ایران قرار گرفته که تا کنون بیش از 88 درصد ان خشک شده است.
به گزارش بولتن نیوز، حوضهٔ آبریز دریاچه ارومیه، ۵۱٬۸۷۶ کیلومتر مربع است معادل بیش از ۳٪ مساحت کل کشور ایران میباشد. این حوضچه توسط مجموع ۶۰ رودخانه سیرآب میشود که ۲۱ رودخانه دایمی یا فصلی هستند و ۳۹تای آنها دورهای میباشند.
از این میان زرینه رود، سیمینه رود و آجی چای (تلخهرود) ورودیهای اصلی به دریاچه ارومیه میبودند.
این حوضه با داشتن دشتهایی مانند دشت ارومیه، تبریز، آذرشهر، بوکان، بناب، میاندوآب، مهاباد، نقده، سلماس، پیرانشهر و اشنویه، یکی از کانونهای ارزشمند فعالیت کشاورزی و دامداری در ایران بهشمار میرود و سد بزرگ مخزنی بوکان نقش مهمی در حفظ این دریاچه تاکنون داشتهاست.
دلایل خشک شدن
دریاچه ارومیه از اواسط دهه ۸۰ شروع به خشک شدن کرد و امروزه در خطر خشک شدن کامل قرار دارد. بررسی تصاویر ماهوارهای نشان میدهد که در سال ۲۰۱۵ دریاچه ۸۸ درصد مساحت خود را از دست داده (گزارشهای قبلی تنها به از دست رفتن ۲۵ تا ۵۰ درصد مساحت دریاچه اشاره کرده بودند) و هم اکنون که در سال 2021 هستیم گزارش منتشر شده توسط رکنا حاکی از این است که 95 درصد از دریاچه خشک شده است.
دلایل بسیاری برای خشک شدن دریاچه ذکر شدهاست از جمله سد سازی بیرویه، احداث بزرگراه بر روی دریاچه، و استفاده بیرویه از منابع آب حوزه آبریز دریاچه و همچنین بارش کم برف و باران در سالهای اخیر میباشد.
تحقیق جدیدی توسط چند تن از محققان در آمریکای شمالی نشان میدهد که خشکسالی تنها باعث کاهش ۵ درصدی بارش در حوزه آبریز دریاچه شده و عوامل انسانی شامل پروژههای جاهطلبانه توسعه اقتصادی-آبی به همراه ساخت بزرگراه ۱۵ کیلومتری بر روی دریاچه با دریچه کوچک ۱/۲ کیلومتری وضعیت دریاچه را به بحران کشانیدهاست که برای ساخت آن از کوه مجاورت دریاچه استفاده کردند.
تا سال ۲۰۱۲ بیش از دویست سد بر روی رودخانههای حوزه آبریز این دریاچه در مرحله آماده بهرهبرداری، یا پایان مراحل طراحی بودند.
مخاطرات خشک شدن دریاچه
برخی کارشناسان محیط زیست پیشبینی میکنند در صورت خشک شدن این دریاچه هوای معتدل منطقه تبدیل به هوای گرمسیری با بادهای نمکی خواهد شد و زیستمحیط منطقه تغییر خواهد کرد. علاوه بر نمک بسیاری از آلودگیهای شامل فلزات سمی سنگین مورد استفاده در صنعت و مواد سمی مورد استفاده در کشاورزی به آبهای سطحی و زیر سطحی مرتبط با دریاچه نفوذ کردهاند و در صورت خشک شدن دریاچه بسیاری از از مواد سمی هوازی شده و خطرات بیماریهای تنفسی برای زیستبوم و مردم منطقه به وجود خواهد آورد.
با این حال هنوز اقدام جدی برای نجات دریاچه صورت نگرفته کارشناسان و فعالان محیط زیست اعتقاد دارند خطر خشک شدن دریاچه ارومیه تا شعاع ۵۰۰ کیلومتری این دریاچه را تهدید میکند.
پیشبینی شده در صورت خشک شدن احتمالی این دریاچه، شاهد بارش باران نمک در بسیاری از استانهای همجوار باشیم که این امر به به آواره شدن ۱۳ میلیون نفر منجر خواهد شد.
طرحهای نجات دریاچه ارومیه
طرح نجات دریاچه ارومیه، گرانترین و پرمخاطبترین پروژهٔ زیستمحیطی ایران است. این طرح تا سال ۱۴۰۰ بیش از ۱۵ هزار میلیارد تومان هزینه داشتهاست. یکی از طرحهایی که برای نجات دریاچه ارومیه مطرح شده انتقال آب از حوضههای آبریز دیگر از جمله رود ارس بود که انتقال آن میتوانست به پر شدن دریاچه ارومیه کمک شایانی کند. به گفتهٔ نادر قاضیپور، تنها راه نجات دریاچه ارومیه، استفاده از آبهای رود ارس و شهرستان پیرانشهر است. اما این نظریه با مخالفتهایی روبروست. در مرداد ۱۳۹۰ خورشیدی مجلس شورای اسلامی با دو فوریّت طرح انتقال آب به دریاچه ارومیه موافقت نکرد.
اما چندی بعد در جریان تلاشها برای احیای دریاچه ارومیه، آب سد کانی سیب به این دریاچه انتقال یافت. برای این انتقال آب سد کانی سیب در دی ماه ۱۳۹۹ و تونل 36 کیلومتری انتقال آب از پیرانشهر به دریاچه ارومیه در خرداد ۱۴۰۰ نصف و نیمه افتتاح گردید.
تونل انتقال آب به دریاچه ارومیه آماده افتتاح است نیست
به گزارش مهر در 2 دی 1401، وعده افتتاح پروژه تونل انتقال آب از رودخانه زاب به دریاچه ارومیه به عنوان شاخص ترین پروژه احیای دریاچه ارومیه، از بهار سال ۹۹ شروع شد سپس به دی ماه و بهمن ماه سال ۱۴۰۰و بعد از آن به بهار سال جاری موکول شد، اما با وجود این وعدههای مکرر به دلیل ترک خوردگی ۷۵۰ متر این وعدهها محقق نشد و دوباره وعده داده اند که انشالله تعالی در بهمن ماه سال 1401 افتتاح می شود.
هم اکنون تراز دریاچه ارومیه به کمترین میزان ثبت شده در ۳۰ سال گذشته رسیده و بر اساس آخرین آمارهای اعلامی تراز دریاچه ارومیه ۱۲۷۰.۱۰ متر است که به دلیل بارشهای اخیر ۶ سانتی متر نسبت به کمینه امسال افزایش داشته است.
تراز دریاچه ارومیه در مدت زمان مشابه سال قبل خود ۱۲۷۰.۵۶و حجم آب دریاچه ارومیه ۲ میلیارد و ۴۶۰ میلیون متر مکعب بود، همچنین حجم آب دریاچه ارومیه در حال حاضر یک میلیارد و ۱۷۰ میلیون متر مکعب است.
این آمار و ارقام بیانگر این است که یکی از راههای برون رفت از شرایط بحرانی بهره برداری از تونل انتقال آب در بهمن ماه است که با اتمام آن ورودی دریاچه ۱۶ برابر افزایش مییابد.
آب به دریاچه ارومیه میرسد؟
به گزارش ایسنا 4 دی 1401، به گفته رئیس هیئت تحقیق و تفحص ستاد احیای دریاچه ارومیه، فاز اول پروژه انتقال آب از سد «کانی سیب» به دریاچه ارومیه تا بهمن امسال به پایان میرسد.
روحالله متفکر آزاد گفته در فاز نخست انتقال آب، این اقدام با توان حدود ۳۰۰ میلیون متر مکعب در سال انجام میشود، اما این صحبتها در حالی مطرح شدهاند که رئیس سازمان حفاظت محیط زیست، پیش از این گفته بود «ما در ارومیه شدیدا مشکل داریم و به مرز بحران رسیدهایم».
نماینده ولیفقیه در آذربایجانشرقی:
خشکشدن دریاچه ارومیه جان ۱۰ میلیون نفر را تهدید میکند/ سه ماه قبل هم تذکر دادم، وزیر و مدیران، توجهی نکردند
ایسنا 2 دی 1401 نوشت: حجتالاسلام والمسلمین آل هاشم گفت: حدود سه ماه پیش در نمازجمعه در مورد دریاچه ارومیه تذکر دادم که حداقل وزیر نیرو به مردم اقدامات و واقعیات دریاچه ارومیه را بگویند که توجهی نشد، نه وزیر و نه از مدیران ارشد گزارشی ارائه نشد.
نماینده ولیفقیه در آذربایجانشرقی، با اشاره به اینکه اگر طوفان نمکی راه بیافتد، نه تنها آذربایجان شرقی، بلکه قسمت بزرگی از شمالغرب کشور باید تخلیه شود، گفت: خشکیدن دریاچه ارومیه زندگی بیش از ده میلیون نفر را تحت تاثیر مستقیم قرار میدهد.
حجتالاسلام والمسلمین سیدمحمدعلی آل هاشم، جمعه دوم دیماه، در دیدار با اعضای هیئت تحقیق و تفحص از ستاد احیای دریاچه ارومیه، این دریاچه را قلب تپنده آذربایجان دانست و اظهار کرد: این قلب تپنده دارد از تپش می افتد و با خشکی فاصله ای ندارد.
وی با اشاره به درخواست خود از محضر رهبر انقلاب در زمینه احیای دریاچه ارومیه گفت: در دو سفر رئیس جمهور سابق و سفر اخیر ریاست جمهوری در مورد احیای دریاچه تذکرات جدی دادم و بارها در نمازجمعه بر احیای دریاچه تاکید کردیم.
نماینده ولی فقیه در آذربایجان شرقی با انتقاد از اینکه باید دستاندرکاران توضیح دهند که در ستاد احیای دریاچه ارومیه در دولت گذشته چه کارهایی با اعتبارات کلان انجام دادند و برای آینده چه کار باید بکنیم، تصریح کرد: من به نوعی سخنگوی مردم هستم و وضعیت فعلی دریاچه موجب نگرانی مردم شده است.
وی این تحقیق و تفحص را اقدامی مبارک و بجا دانست و ابراز کرد: نتایج تحقیق و تفحص میتواند اقدامات و اعتبارات هزینه شده را برای مردم شفاف سازی کند.
امام جمعه تبریز، با اشاره به اینکه چاههای غیرمجاز موجود در حوضه آبریز دریاچه در خشکی دریاچه موثر بوده است، گفت: مدیریت منابع و مصارف آب در حوضه آبریز دریاچه ارومیه از اهمیت ویژهای برخوردار است و میتوان با افزایش بهرهوری آب در کشاورزی و آبیاری نوین به این سمت حرکت کرد.
وی با گلایه از دولت خاطر نشان کرد: حدود سه ماه پیش در نمازجمعه در مورد دریاچه ارومیه تذکر دادم که حداقل وزیر نیرو به مردم اقدامات و واقعیات دریاچه ارومیه را بگویند که توجهی نشد، نه وزیر و نه از مدیران ارشد گزارشی ارائه نشد.
حجتالاسلام والمسلمین آلهاشم افزود: اخیرا رئیس سازمان حفاظت محیطزیست به استان آمدند و بازدید و توضیحاتی داشتند. مردم گلایه های خود را به ما میگویند و در فضای مجازی هم کامنتهایی که به دست ما میرسد حاکی از پیگیری جدی مردم در موضوع دریاچه ارومیه است.
نماینده مردم تبریز، اسکو و آذرشهر در مجلس شورانیز در این دیدار با ارائه گزارشی از بازدید های امرود از اقدامات احیای دریاچه در استانهای آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی افزود: احداث ۳۶ کیلومتر تونل در عمق ۱۵۰ متری زمین، یک شاهکار مهندسی و علمی است که قابل تحسین است.
روح الله متفکرآزاد تصریح کرد: دولت مشکلات مالی و اقتصادی دارد ولی در حوزه دریاچه ارومیه به دلیل اهمیت، صددرصد اعتبارات را تخصیص داده است.
وی با بیان اینکه تا دهه فجر، فاز اول تونل انتقال کانی سیب به دریاچه با انتقال سالانه ۳۰۰ میلیون مترمکعب آب افتتاح میشود، گفت: این یک قدم رو به جلو در احیا است ولی باید قدمهای بعدی تا احیای کام محکم برداشته شود.
شما می توانید مطالب و تصاویر خود را به آدرس زیر ارسال فرمایید.
bultannews@gmail.com