کتابخانه‌ را از منزل حذف نکنید

به گزارش بولتن نیوز به نقل از باشگاه خبرنگاران جوان، فرهاد فلاح (فعال فرهنگی حوزه بین‌الملل، نویسنده و مترجم و فعال حوزه کودک و نوجوان) با اشاره به حلقه‌های مفقوده در معرفی کتاب گفت: کتاب یک ابزار تفننی فرهنگی نیست بلکه یک واقعیت زندگی است که باید از جنبه‌های نمایشی خارج و به عنوان یک عنصر هدفمند، تاثیرگذار و پررنگ در زندگی انسان‌ها مطرح شود. البته حتی حضور کتاب در خانه‌ها به عنوان یک کالای ویترینی می‌تواند رسوب‌های فرهنگی خودش را داشته باشد و باید تلاش کنیم در معماری منازل که به سمت کوچک شدن پیش می‌رود، به هیچ وجه کتابخانه‌ها حذف نشوند و همانطور که به ویترین و زیبایی خانه‌ها توجه می‌شود، به هر شکل ممکن باید کتابخانه خانه‌ها به عنوان یک ابزار و کالای اصلی، بروز و ظهور داشته باشد. این مسئله حتی قابل تسری دادن به برنامه‌های تلویزیونی، دکور‌های مطب‌های پزشکان، فروشگاه‌ها، مغازه‌ها، آرایشگاه‌ها، ایستگاه‌های مترو و اتوبوس و هر فضایی که ظرفیت این مهم را دارد، است؛ بنابراین باید حضور کتابخانه‌های کوچک خانگی را جدی بگیریم و تقویت کنیم.

وی افزود: در مناسبت‌هایی، چون هفته کتاب می‌توان به راهکار‌هایی برای ارتباط بین نویسندگان و تصویرگران و مخاطبان پرداخت. برای دانش آموزان و کودکان و نوجوانان به عنوان اعضای یک خانواده، فرآیند تعریف شده‌ای برای ارتباط با نویسندگان، وجود ندارد. نویسنده کتابش را به ناشر می‌دهد تا منتشر کند. پس از انتشار، ناشر نسخه‌ها را به توزیع کننده می‌دهد و توزیع کننده نیز آن‌ها را به کتابفروشی‌ها می‌رساند و این روند تمام می‌شود.

فلاح ادامه داد: من در برخی از کشور‌ها فرآیند ارتباط نویسنده با مخاطب و تاثیرات آن بر مخاطبان را دیده‌ام. این فرآیند را باید جدی گرفت. کودکان و نوجوانان را باید به صورت مستقیم با نویسندگان در ارتباط باشند. ارتباط یک نوجوان با نویسنده یعنی پیگیری دائمی خط فکری نویسنده و این مسئله در دراز مدت بسیار تاثیرگذار است. تجربه من این تاثیرگذاری را اثبات کرده است. من بیش از اینکه متاثر از کتابی خاص باشم متاثر از نویسنده کتاب بوده‌ام. هوشمندی تربیتی نویسنده‌ای که در دوران نوجوانی با آن ارتباط داشتم امروز از من فردی اهل کتاب با دغدغه نویسندگی و یک فعال بین‌المللی حوزه کتاب و فرهنگ ساخته است. البته که شروع مسئله با یک کتاب بود، اما همان کتاب من را به نویسندگی پیوند زد و همان نویسنده، پله‌های رشد فکری و اجتماعی را در من ایجاد کرد.

این فعال فرهنگی با اشاره به اینکه در مناسبت‌هایی، چون هفته کتاب باید جلسات هم‌اندیشی برای رسیدن به راهکار‌هایی برای ارتباط بیشتر نویسندگان با مخاطبان فکر کرد، گفت: در کشورمان باید کمی روی مسئله ارتباط کودکان و نوجوانان با نویسندگان و اهالی قلم سرمایه‌گذاری کنیم. نهاد‌های فرهنگی، گروه‌های جهادی، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، کانون‌های فرهنگی هنری مساجد، کتابخانه‌ها و حتی کتابفروشی‌ها روی ارتباط بین نویسنده، تصویرگر و مخاطب سرمایه گذاری کنند. یک کتابفروش اگر به این مقوله بپردازد روی فروش او تاثیرگذار است. این موضوعات اثبات شده است؛ حتی اگر تجاری و اقتصادی هم فکر کنیم باید به این مسئله به صورت جدی نگاه شود.

وی اضافه کرد: یکی از مهم‌ترین کار‌هایی که باید برای نشر کتاب و مطالعه انجام دهیم، ایجاد ارتباط هدفمند، هوشمند و با برنامه بین نویسندگان، تصویرگران با مخاطبان است. این ارتباط نباید تشریفاتی و در قالب برنامه‌هایی، چون جشن امضای کتاب باشد بلکه باید به یک رابطه عمیق فرهنگی منجر شود و این مسئله برای نویسنده، مخاطب و جامعه مفید خواهد بود. همانگونه که به فرزندانمان یاد می‌دهیم به خانواده‌های شهدا سرکشی داشته باشند که کار بسیار خوب و پسندیده‌ای است باید به آن‌ها شیوه حضور در خانه‌های نویسندگان را هم آموزش بدهیم.

فلاح همچنین به تجربه‌های کشور‌های دیگر در زمینه ارتباط نویسندگان با نوجوانان اشاره کرد و گفت: طی سفرهایم به کشور‌های مختلف بار‌ها مشاهده کرده‌ام که خانواده‌ها یک هفته فرزندان خود را با یک نویسنده آشنا می‌کنند و حتی آن‌ها یک هفته در خانه نویسنده زندگی می‌کنند. گاهی خروجی این ارتباطات به تولید یک کتاب کودک و نوجوان منجر می‌شود. به عبارتی نوجوان در اثر ارتباط با یک نویسنده یک کتاب مشترک با نویسنده تولید می‌کند و خانواده آن نوجوان هزینه چاپ کتاب را می‌پردازد. نوجوان وقتی در این سن یک اثر چاپ شده دارد هویتش شکل می‌گیرد و هر روز آن را تقویت می‌کند. می‌توانیم به جای نگرانی درباره آسیب‌های اجتماعی برای نوجوانان، یک هویت فرهنگی برای نوجوان ایجاد کنیم تا مصون باشند. تحقق این امر به هوشمندی و عمق فکری مدیران فرهنگی بر می‌گردد.

وی همچنین با اشاره به حلقه‌های مفقوده کتاب و کتابخوانی گفت: توسعه کارگاه‌های آموزشی تولید کتاب از جمله مواردی است که جای آن در مدارس خالی است. بچه‌ها یک دنیا سوال دارند که چگونه یک کتاب متولد می‌شود؟ این سوال همیشه بی پاسخ می‌ماند. چگونه یک کتاب چاپ می‌شود؟ چگونه یک کتاب صفحه آرایی یا تصویرگری می‌شود؟ این‌ها سوال‌هایی است که کودکان و نوجوانان دارند، اما معلم، مدرسه و مربی پرورشی باید از این ظرفیت استفاده کنند. وقتی در یک کارگاه با روند تولید یک کتاب از نوشتن تا تصویرگری و چاپ و صحافی آشنا شوند، در آن صورت از کنار کتاب به آسانی عبور نخواهند کرد.

وی افزود: توسعه فن آورانه در حوزه کتاب جزو نیاز‌های روز حوزه فرهنگ است. واقعیت مجازی، واقعیت افزوده، تولیدات سمعی و بصری که پیوست کتاب باشد، سطح تاثیرگذاری کتاب را بالا می‌برد و در مخاطب انگیزه ارتباط و استفاده ایجاد می‌کند. ما در کشور عزیزمان در این بخش سرمایه‌گذاری جدی نکرده‌ایم. کتاب‌های صوتی را نباید منفصل از کتاب در نظر بگیریم، این‌ها باید پیوست کتاب باشند. این جاذبه فریبنده میزان عمق بخشی ارتباط مخاطب با کتاب را افزایش می‌دهد.

فلاح در پایان به چالش جدی حوزه کتاب اشاره کرد و گفت: تعداد عناوین کتاب‌ها در جامعه زیاد شده است و کتاب‌های خوب میان حجم عظیم کتاب‌ها گم شده است. برای مخاطب پیدا کردن کتاب خوب در میان این همه کتاب هزینه بر شده است. به همین دلیل گاهی معرفی یک کتاب از سوی یک سایت یا یک تقریظ میزان تیراژ کتاب را جابجا می‌کند. این نشان می‌دهد که مخاطب به دنبال کتاب خوب است و مسئولان فرهنگی باید سامانه و طرح‌های مناسب در این زمینه را راه اندازی و اجرا کنند و رسانه‌ها و صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران باید نقش آفرینی دقیقی در این زمینه داشته باشند.