مروری بر مناسبت‌های امروز ۱۸ شهریور

گروه سیاسی: در این مطلب مروری خواهیم داشت بر وقایع و مناسبت هایی که در هجدهم شهریور این وقایع و مناسبت ها عبارت هستند از: اعلام رسمی حمایت آمریکا از برقراری حکومت نظامی در ایران به دنبال سرکوب شدید قیام هفدهم شهریور توسط نیرو‌های رژیم پهلوی در سال ۱۳۵۷، درگذشت جلال آل احمد در سال ۱۳۴۶، اعلام حکومت نظامی در تهران به دنبال افزایش تظاهرات و خشم مردم علیه قرارداد ۱۹۱۹ بین «وثوق الدوله» با انگلیسی‌ها در سال ۱۲۹۸، آغاز انتشار روزنامه نسیم شمال به مدیریت سیداشرف الدین حسینی در رشت در سال ۱۲۸۶، تحریم ایران توسط دولت انگلیس به دلیل ملی شدن صنعت نفت در سال ۱۳۳۰، شهادت احمدشاه مسعود رهبر مجاهدان افغانستان در یک عملیات تروریستی در سال ۱۳۸۰.

اعلام رسمی حمایت آمریکا از برقراری حکومت نظامی در ایران به دنبال سرکوب شدید قیام هفدهم شهریور توسط نیرو‌های رژیم پهلوی در سال ۱۳۵۷:

با اعلام حکومت نظامی در روز ۱۷ شهریور، وزارت امور خارجه آمریکا نیز بلافاصله برقراری حکومت نظامی در ایران را مورد تأیید قرار داد و سخنگوی آن اعلام کرد که «ما جمعه اظهار امیدواری کردیم نظم به زودی در تهران برقرار شود و امروز تکرار می‌کنیم که آرامش نیز مجدداً برقرار شود.» از سوی دیگر از آنجا که مستشاران نظامی آمریکا بر ارتش شاهنشاهی سیطره داشتند لذا می‌توان نقش آمریکا در حوادث ۱۷ شهریور را تائید کرد.

با این حال خبر حمایت کارتر از شاه در رسانه‌ها منتشر شد. رژیم که سعی می‌کرد مخالفان خود را مرعوب کند، به انتشار این خبر دامن می‌زد. روزنامه‌های کیهان و اطلاعات اعلام کردند که کارتر با شاه مکالمه تلفنی کرده است. روزنامه‌ها به نقل از اطلاعیه کاخ سفید نوشتند که» کارتر با شاهنشاه تماس گرفته و وضع کنونی ایران را که در آن تظاهرات ضد دولتی به رهبری افراطی‌ها جریان داشته و دست کم ۹۵ نفر کشته بر جای گذارده مورد بحث قرار داده است. پرزیدنت کارتر مناسبات نزدیک و دوستانه میان ایران و آمریکا را مورد تأیید قرار داده است و نسبت به ادامه جنبش اعطای آزادی سیاسی اظهار امیدواری کرده است.»

خبر حمایت کارتر از شاه آن هم بعد از قتل‌عام مردم تهران، موضع امام خمینی (ره) را به شدت تثبیت کرد. امام خمینی (ره) در عکس‌العمل به این پیام کارتر در مصاحبه با رادیو تلویزیون فرانسه فرمودند: «آقای کارتر که برای یک زندانی در شوروی آن قدر هیاهو درآورد، پس از کشتارهای پیاپی شاه، پشتیبانی خود را از او دریغ نکرد. این به خاطر این است که آمریکا به دنبال منافع خودش فقط است.»

درگذشت جلال آل احمد در سال ۱۳۴۶:

در سال ۱۳۴۸ به دلیل فعالیت‌های سیاسی آل‌احمد فشار ساواک روی وی افزایش می‌یابد. در خردادماه موضوع خواندن انشاء در کلاس ادبیات هنر سرای عالی بهانه‌ای به ساواک داد تا درخواست برکناری آل‌احمد را بنماید و بالاخره در ساعت چهار بعد از ظهر هیجدهم شهریور ۱۳۴۸ هنگامی که در اسالم گیلان بود مرگی زود هنگام او را ربود.

سیمین دانشور علت مرگ جلال را سکته قلبی می‌داند؛ اما برادرش شمس استدلال‌هایی برای کشته شدن او ارائه می‌دهد. به عقیده وی رفتن او به اسالم (گیلان) نوعی تبعید بوده است. فشار بر آل‌احمد توسط ساواک خصوصاً پس از انتشار کتاب کارنامه سه ساله در اواخر سال ۴۶ بیشتر شده بود. هم‌چنین سیمین دانشور نیز اشاره به حضور ساواکی‌ها در اسالم دارد. شمس نیز می‌گوید: پس از مرگ جلال دست به موهایش کشیدم، یک برجستگی گردو مانندی را در ناحیه فرق سر و زیر مو‌ها احساس کردم و در غسالخانه «همه شان دیدند که از دماغ جلال خون جاری شده بود».

با این شواهد حداقل باید مرگ جلال را مشکوک دانست؛ چرا که احتمال کشته شدن او وجود داشته است.

اعلام حکومت نظامی در تهران به دنبال افزایش تظاهرات و خشم مردم علیه قرارداد ۱۹۱۹ بین «وثوق الدوله» با انگلیسی‌ها در سال ۱۲۹۸:

مخالفت‌ها با قرارداد ۱۹۱۹ فراتر از حد تصور بود. از مهم‌ترین چهره‌هایی که نقش مهمی در افشای ابعاد معاهده ۱۹۱۹ و بسترسازی برای لغو آن ایفا کردند، سیدحسن مدرس بود. وی حتی بعد‌ها در مجلس چهارم شورای ملی نیز ضمن مخالفت با تصویب اعتبارنامه موافقان قرارداد ۱۹۱۹ مانع تصویب اعتبارنامه آنان شد. با اوج‌گیری تظاهرات مردم علیه قرارداد ۱۹۱۹ وثوق‌الدوله با انگلیسی‌ها، در تهران حکومت نظامی اعلام شد.

آغاز انتشار روزنامه نسیم شمال به مدیریت سیداشرف الدین حسینی در رشت در سال ۱۲۸۶:

نه ماه پیش از بمباران مجلس توسط محمدعلی شاه قاجار، روزنامه ادبی و فکاهی کوچکی به نام نسیم شمال در شهر رشت انتشار یافت که مدیر آن سیداشرف الدین حسینی قزوینی معروف به گیلانی بود. وی مندرجات نسیم شمال را که غالباً اشعار فکاهی و انتقادی بود، خود می‌نگاشت و اشعار دیگران را در آن چاپ نمی‌کرد. این روزنامه به قدری در میان توده مردم محبوبیت داشت که مدیر آن را نسیم شمال می‌نامیدند و هرگاه که منتشر می‌شد، ولوله‌ای در شهر به وجود می‌آورد. آن چه در ایران آن روز می‌گذشت در شعر و روزنامه وی منعکس می‌شد و از جور و تبعیض و بی عدالتی شکوه می‌کرد.

علاوه بر جوهر و درون مایه اجتماعی و انتقادی اشعار منتشر شده در نسیم شمال و سخن از دل برآمده سید اشرف‌الدین، نکات ظریف دیگری شعر او را دلنشین کرده و بدان رواج و اشتهار بخشیده که در خور توجه است. نخست طرح مسائل جدی به صورت فکاهی همراه با طعن و طنز و کنایه به نوعی که هر کس از توده مردم درد خود را در سروده‌های او می‌دید. دیگر اینکه، پرورندان این معانی به زبان ساده گفتار مردم کوچه و بازار، فارغ از هر نوع محافظه کاری ادبی. وی بعد‌ها به عنوان محبوب‌ترین و معروف‌ترین شاعر ملی عهد مشروطه شناخته شد و روزنامه‌اش در تهران انتشار یافت. این روزنامه به مدت بیست سال، هر هفته توزیع می‌گشت و پس از مرگش نیز، انتشار آن تا مدتی ادامه یافت.

تحریم ایران توسط دولت انگلیس به دلیل ملی شدن صنعت نفت در سال ۱۳۳۰:

آخرین تلاش انگلستان برای مقابله با ملی شدن صنعت نفت، تحریم نفت ایران بود. دولت انگلیس اعلام کرد دولت‌ها و شرکت‌هایی که اقدام به خرید نفت ایران کنند را تحت تعقیب قضایی قرار خواهد داد. در نتیجه بسیاری از کشور‌ها تمایل خود برای خرید نفت ایران را از دست دادند.

اطلاعیه دولت امریکا مبنی بر خودداری از بستن قرارداد خرید نفت از ایران، یکی از پیامد‌های ناگوار تحریم نفت ایران از سوی دولت انگلستان بود.

کارشناسان ایرانی صنعت نفت به دلیل دور ماندن از تصمیم‌سازی‌های کلان در شرکت نفت، اطلاعات کافی درباره فروش نفت در بازار‌های جهانی نداشتند و دولت انگلستان با همکاری شرکت‌های نفتی امریکایی، ۳۰ میلیون تن کسری تولید نفت ایران را با افزایش سطح تولید کشور‌های کویت، عراق و عربستان جبران کرد.

با این حال دولت انگلستان در پی ملی شدن صنعت نفت ایران، با تنگنای بسیار گسترده مالی مواجه شد؛ چرا که ماهانه حدود ۴۰ میلیون دلار درآمد ارزی حاصل از فروش نفت ایران را از دست داد.

شهادت احمدشاه مسعود رهبر مجاهدان افغانستان در یک عملیات تروریستی در سال ۱۳۸۰:

احمد شاه مسعود پس از سال‌ها مقاومت در برابر اشغال افغانستان توسط ارتش شوروی و جنگ با گروه طالبان، در روز ۱۸ شهریور ۱۳۸۰ (۹ سپتامبر ۲۰۰۱)، در اثر انفجار انتحاری دو مرد تروریست که خود را خبرنگار معرفی کرده بودند، شهید شد. خبر شهادت او، از آن‌جا که می‌توانست به کاهش روحیه هم‌رزمانش در جبهه ضد طالبان بینجامد، با چند روز تأخیر اعلام گردید. پس از او محمدقسیم فهیم، که از هم‌رزمان احمد شاه مسعود بود، توسط برهان‌الدین ربانی به جانشینی وی منصوب شد. فهیم پس از سقوط طالبان وزیر دفاع افغانستان و معاون اول رئیس دولت در دولت‌های موقت و دولت انتقالی افغانستان شد. لویه جرگه اضطراری افغانستان که در پایان دولت موقت تشکیل شد، به احمد شاه مسعود لقب «قهرمان ملی» داد و روز ۱۸ شهریور (۹ سپتامبر) سالروز ترور شدن وی، در افغانستان «روز شهید» و تعطیل رسمی اعلام گردید.